สาป ภูลังกา ถูกดัดแปลงเป็นซีรีส์หรือยัง

เริ่มจากตัวละครหลักใน 'สาปอสรพิษ' ก่อนเลยนะ — พอพูดถึงเรื่องนี้คนส่วนใหญ่มักนึกถึง นที เป็นคนแรก เพราะเขาถือเป็นแกนกลางของเรื่อง ทั้งการแบกรับคำสาปของตระกูลและการตัดสินใจที่เปลี่ยนชะตากรรมของคนรอบข้าง ในแง่ของบทบาท นทีคือคนเดินเรื่อง เขาไม่ได้เก่งเกินมนุษย์ แต่มีความเปราะบางที่ทำให้ทุกการกระทำมีน้ำหนัก มณี ทำหน้าที่เป็นกระจกและยารักษา ให้ความอบอุ่นทางจิตใจและความรู้เชิงสมุนไพร เธอเป็นทั้งคนรักและผู้ผลักดันความเป็นมนุษย์ของนที ส่วน วายุ ฝ่ายตรงข้ามของเรื่อง ไม่ใช่ตัวร้ายแบบหนึ่งมิติ แต่เป็นตัวแทนของอดีตที่ยังไม่ถูกแก้ไข ทำให้บทบาทของเขาเป็นทั้งผู้คุมคำสาปและภาพสะท้อนของสิ่งที่นทีอาจกลายเป็นได้ ยายมาลี กับ ภูวดล เป็นเสาหลักของชุมชน คนหนึ่งให้ภูมิปัญญา อีกคนลงมือทำจริง และน้องพิมซึ่งดูเหมือนตัวประกอบในตอนแรกกลับกลายเป็นกุญแจสำคัญของการคลายคำสาป ผสมกันแล้วตัวละครเหล่านี้ผลักดันธีมเรื่องการไถ่, ความเสียสละ และการเติบโต ในบางมุมงานนี้ทำให้นึกถึงโทนของ 'Pandora Hearts' ที่คนธรรมดาต้องเผชิญกับชะตากรรมใหญ่กว่าโต๊ะของตัวเอง

ครั้งหนึ่งที่ไปเยือนไร่ภูตะวันในตอนเช้า แสงมันอบอุ่นและคนยังไม่เยอะ ทำให้ผมมีเวลาสำรวจรอบๆ ก่อนร้านต่างๆ จะคึกคัก โดยทั่วไปไร่ภูตะวันเปิดให้เข้าชมทุกวัน ตั้งแต่ประมาณ 09:00 ถึง 18:00 โดยรอบเข้าชมสุดท้ายมักจะอยู่ราว 17:00 ซึ่งเหมาะกับการมาถ่ายรูปก่อนพระอาทิตย์ลับ หากใครอยากนั่งจิบกาแฟชิลๆ บริเวณคาเฟ่ของไร่ ช่วงเช้าหรือบ่ายแก่ๆ จะสบายที่สุด มีเรื่องที่ควรเผื่อใจไว้คือ วันหยุดหรือช่วงเทศกาลคนจะหนาแน่น อาจมีการปรับเวลาทำการหรือเปิดจองรอบพิเศษ ฉะนั้นผมมักวางแผนไปแบบยืดหยุ่นและเผื่อเวลาไว้เผื่อคิวจะยาว แต่บรรยากาศทุ่งและมุมถ่ายรูปที่ได้กลับมาทุกครั้งก็คุ้มค่าการรอคอย

การดูเวอร์ชันทีวีของ 'สาปภูษา' ทำให้เข้าใจได้ชัดว่าเรื่องถูกปรับจังหวะและโฟกัสใหม่เพื่อให้เหมาะกับภาพและเวลาในการเล่า ไม่ว่ายังรักต้นฉบับแค่ไหน ฉันก็รู้สึกว่าบทโทรทัศน์เลือกตัดฉากบางส่วนที่ในนิยายให้พื้นที่ความคิดภายในตัวละครเยอะ ๆ ออกไปแล้วชดเชยด้วยภาพซ้อน การจัดแสง และดนตรีที่พยายามสื่ออารมณ์แทนการบรรยาย การเปลี่ยนแปลงที่เด่นชัดคือการย่อหรือรวมตัวละครประกอบบางคนให้เหลือบทสั้นลง เพื่อไม่ให้คนดูสับสน ส่วนบางฉากที่ในนิยายค่อย ๆ เผยข้อมูลเบื้องหลัง กลายเป็นฉากสั้น ๆ ที่ตั้งใจให้กระชับและเข้มข้นกว่าต้นฉบับ ซึ่งทำให้โทนโดยรวมของเรื่องมีความเร่งรีบและดราม่ามากขึ้นกว่าบทอ่าน การปรับนี้ทำให้นึกถึงความต่างระหว่างนิยายกับภาพยนตร์อย่าง 'Your Name' ที่อาศัยภาพและเสียงมาทดแทนการบรรยายภายในอย่างมีประสิทธิภาพ โดยส่วนตัวแล้วฉันชอบบางการตัดสินใจด้านภาพ เช่นการใช้สัญลักษณ์บนผืนผ้าซ้ำ ๆ ในฉากสำคัญ แต่ก็ยังมีความคิดถึงรายละเอียดเชิงลึกของนิยายที่หายไป ความแตกต่างแบบนี้ทำให้สองเวอร์ชันมีเสน่ห์ต่างกันและเป็นเหตุผลว่าทำไมคนอ่านกับคนดูจึงพูดคุยกันไม่หยุด

ตั้งแต่ได้ดู 'สาปภูษา' ฉากหมู่บ้านทอผ้าก็ติดตาไม่หาย — แสงเย็น ๆ เวลาตอนเช้าช่วงที่กล้องไล่ผ่านเครื่องทอทำให้รู้สึกเหมือนได้ยินเสียงด้ายประสานกันจริง ๆ ฉันชอบที่ทีมงานเลือกใช้บ้านไม้เก่าและโรงทอจริง ๆ มากกว่าก่อฉากปลอม ๆ เพราะพื้นผิวของไม้และร่องรอยการใช้งานช่วยเล่าเรื่องของคนในชุมชนได้เอง สถานที่แบบนี้ในชีวิตจริงมักพบในชุมชนทอผ้าทางเหนือ เช่นหมู่บ้านเล็ก ๆ ในจังหวัดเชียงใหม่หรือแพร่ ที่มีบ้านไม้เก่า ตึกแถวเล็ก ๆ และซอกซอยแคบๆ ซึ่งทำให้มู้ดของเรื่องดูอบอุ่นและมีมิติ ฉากตลาดเช้าที่อยู่ด้านหน้าโรงทอก็ทำให้คิดถึงตลาดโบราณตามชุมชนริมแม่น้ำ ในแง่ของการถ่ายทำ โลเคชันแบบนี้ช่วยให้มีจังหวะชีวิตของตัวละครหลากหลาย ทั้งการค้าขาย เสียงเด็กวิ่ง และผู้สูงอายุพูดคุยกัน ทำให้เรื่องราวของผืนผ้ากับคนทอเชื่อมกันได้เป็นธรรมชาติมากขึ้น — ผมรู้สึกว่าการตั้งกล้องในพื้นที่จริงแบบนี้ทำให้ฉากมีพลังมากกว่าฉากสตูดิโอเยอะ

อยากเล่าเรื่องการอ่านคำว่า 'ภูฏาน' แบบที่เขียนไว้ใน 'พจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน' ให้ชัด ๆ สักหน่อย เพราะมันเป็นตัวอย่างที่ดีว่าภาษาไทยรับเสียงต่างประเทศเข้ามาอย่างไร ตามที่ปรากฏในหน้าเล่มนั้น คำว่า 'ภูฏาน' ถูกระบุให้อ่านว่า 'ภู-ฐาน' ซึ่งถ้าออกเสียงตามความหมายเชิงการถอดเสียงจะได้ใกล้เคียงกับ "พู-ถาน" (พยางค์แรกยาว พยางค์หลังมีเสียง "ท" ที่ออกแบบไม่หนักเหมือนพยางค์เริ่ม) และการสะกดด้วยอักษรไทยว่า 'ภูฏาน' ยังชี้ให้เห็นรากศัพท์จากภาษาตระกูลอินเดียที่ตัวสะกดกลางแสดงเสียงไม่เหมือนกับอักษร 'ฐ' เสมอไป มุมมองแบบคนที่ชอบฟังข่าวต่างประเทศคือ มันสะดวกเวลาเราปรับสำเนียงให้เข้ากับการอ่านคำยืมตามพจนานุกรม แต่ก็เห็นคนพูดอีกแบบในการสนทนาทั่วไป ซึ่งไม่ได้ผิดเพราะมีความหลากหลายของสำเนียงทั้งในสื่อและคนทั่วไป ในท้ายที่สุดการออกเสียงตาม 'พจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน' ถือเป็นแนวทางทางการที่นำมาใช้อ้างอิงได้ดี

คำว่า 'ภูฏาน' มักถูกคนไทยอ่านและเข้าใจแบบรวมๆ เป็นภาพภูเขาสูง หมอกหนา และวัดสีทองที่ซ่อนตัวอยู่ในหุบเขา ความรู้สึกแรกของฉันเมื่อได้ยินชื่อมันมักเชื่อมกับภาพในหนังสือหรือสารคดีที่เล่าเรื่องเทือกเขาหิมาลัย ไม่ได้สนใจรายละเอียดพรมแดนหรือขนาดประเทศนัก เพราะภาพรวมที่เด่นชัดคือความเป็น 'ที่ห่างไกลและเงียบสงบ' มากกว่าข้อมูลภูมิศาสตร์เฉพาะ เช่น ตำแหน่งเชิงพิกัดหรือขนาดพื้นที่ เวลาคุยกับเพื่อน ๆ จะพบว่าแทบไม่มีใครแยกแยะได้ชัดเจนว่า 'ภูฏาน' อยู่ติดกับประเทศไหนบ้าง หลายคนรวมเข้ากับเนปาลและทิเบตในหัวเดียวกัน และมักจะเชื่อมโยงกับสิ่งที่เห็นบ่อย ๆ เช่นวัดพุทธแบบทิเบต โขดหินสูง และความเป็นชนบท ทั้งที่จริงแล้วพรมแดนมีรายละเอียดของการอยู่ระหว่างอินเดียและจีน และมีภูมิศาสตร์ที่หลากหลายทั้งหุบเขา แม้จะเป็นประเทศเล็ก ๆ ก็ตาม พอย้อนมอง ฉันคิดว่าสื่อและภาพจำเป็นตัวขับเคลื่อนคนไทยให้เข้าใจภูฏานแบบกว้าง ๆ มากกว่าการสอนทางภูมิศาสตร์ตรง ๆ นั่นทำให้เวลาใครพูดถึงภูฏาน มักเป็นเรื่องเกี่ยวกับวัฒนธรรม จิตวิญญาณ หรือแนวคิดอย่าง 'ความสุขมวลรวม' มากกว่าพิกัดบนแผนที่ ซึ่งถ้าจะให้ลึกขึ้นยังมีเรื่องพรมแดน ประชากร และภูมิอากาศที่คนส่วนใหญ่ไม่ค่อยนึกถึงนัก

มีทฤษฎีคลาสสิกที่แฟนๆ มักหยิบมาพูดกันบ่อยเกี่ยวกับ 'สาปภูษา' คือที่มาของผืนผ้าไม่ใช่แค่ของตกทอดธรรมดา แต่เป็นสิ่งมีชีวิตเชิงสัญลักษณ์ที่สะสมอารมณ์และความทรงจำของคนใช้มาหลายชั่วอายุคน ทฤษฎีนี้ชอบอ้างถึงฉากงานประเพณีที่ผืนผ้าปรากฏตัวครั้งแรกในตอนต้นเรื่อง ซึ่งตรงนั้นมีรายละเอียดเล็กๆ อย่างลายปักที่ขยับเหมือนตามองผู้คน — ผมมองว่านี่เป็นจังหวะภาพยนตร์เชิงภาพที่ตั้งบรรยากาศไว้ชัด ดูเหมือนผู้เขียนตั้งใจให้ผืนผ้าเป็นจุดเชื่อมโยงระหว่างอดีตกับปัจจุบัน อีกทฤษฎีที่ไปด้วยกันได้คือผืนผ้าเป็นเหมือนบันทึกทางอารมณ์: คนหนึ่งเมื่อใช้ผืนผ้านั้นเท่ากับฝากความอ่อนแอหรือความผิดหวังไว้ และเมื่อคนใหม่มาใช้ ผืนผ้าจะสะท้อนหรือขยายความทรงจำนั้นออกมา ฉากความฝันที่ตัวเอกเห็นลวดลายเคลื่อนไหวถูกยกมาเป็นหลักฐานของทฤษฎีนี้ ในมุมผม มันทำให้เรื่องดูเหมือนนิทานพื้นบ้านร่วมสมัยที่ผสานจิตวิญญาณของสิ่งของกับจิตใจคน เข้ากับบรรยากาศเศร้าแต่ละมุนของงานเขียนได้ดี

เราเพิ่งดื่มด่ำกับบรรยากาศของเรื่องนี้จนหลงอยู่ในรายละเอียดเล็กๆ ของมัน เรื่องย่อสั้นๆ ของ 'ห้องนอนลับของเจ้าหญิงต้องสาป' คือเรื่องราวของเจ้าหญิงผู้ถูกคำสาปให้นอนนิ่งภายในห้องหนึ่ง ซึ่งห้องนั้นถูกปิดตายด้วยความทรงจำและความลับ คนใกล้ชิดต่างยืนยันว่าเจ้าหญิงยังมีชีวิต แต่ไม่มีใครกล้าเปิดประตู เพราะทุกครั้งที่ใครเข้าไป ความจริงบางอย่างจะเลือนหายหรือเปลี่ยนรูปไปเรื่อยๆ ฉากเปิดมักพาเราไปยืนหน้าประตูกระจกที่เต็มไปด้วยฝุ่น แล้วค่อยๆ เปิดเผยบันทึกเก่า รูปเหมือน และกล่องดนตรีที่ยังคงเล่นทำนองเดิม สายตัวละครหลักไม่ได้เป็นฮีโร่คลาสสิก แต่เป็นคนธรรมดาที่ถูกดึงเข้ามาเพราะความสงสัย เขาต้องคลี่คลายร่องรอยตั้งแต่จดหมายลับจนถึงลายเซ็นบนผ้าห่ม เพื่อค้นหาต้นเหตุของคำสาป เรื่องไม่ได้เน้นแค่การแก้ปริศนาเท่านั้น แต่ย้ำถึงด้านอารมณ์—ความเสียใจที่ถูกเก็บไว้ ความผิดหวังที่ถูกซ่อนไว้ และการให้อภัยที่เป็นกุญแจสำคัญ ฉากไคลแม็กซ์ไม่ใช่การต่อสู้เชิงกายภาพ แต่มักเป็นการเผชิญหน้ากับความทรงจำ: ใครสักคนต้องยอมรับความจริงที่เจ็บปวดเพื่อปลดปล่อยเจ้าหญิง บทสรุปมีทั้งความหวังและความขมขื่น โดยไม่ได้ปิดประตูอย่างแน่ชัด แต่ทิ้งให้เราคิดต่อว่า ‘การปลดปล่อย’ บางครั้งต้องแลกกับอะไรบ้าง เรื่องนี้รำลึกถึงนิทานโกธิกมากกว่าจะเป็นเทพนิยายสุขสันต์ และนั่นแหละที่ทำให้ฉันยังนึกถึงมันบ่อย ๆ