สไตล์การเล่าเรื่องของ ไช ยันต์ ไชย พร แตกต่างจากคนอื่นอย่างไร

ตั้งแต่ได้ดู 'สวรรค์ประทานพร' ภาคแรกจนกดติดตามไว้ใจว่าทีมพากย์ไทยจะกลับมาทำงานต่อในภาคสอง ความคาดหวังเลยสูงมาก และผลลัพธ์ก็มีทั้งจุดที่ทำได้ดีขึ้นกับบางจุดที่ทำให้คิดตามเยอะ เรื่องเสียงพากย์โดยรวมภาคสองให้ความรู้สึกแน่นขึ้นในฉากดราม่า หลายฉากที่ต้องการน้ำเสียงหนักแน่นหรือแตกสลายทางอารมณ์ นักพากย์ใหม่บางคนจับจังหวะการหายใจและการขึ้นเสียงได้ดี ทำให้ฉากยืดเยื้อแบบในตอนสำคัญๆ มีพลังมากขึ้น ฝั่งการแปลบทและการดัดแปลงบทพูดก็ทำได้ใกล้เคียงต้นฉบับมากขึ้นในหลายประโยค แม้บางประโยคจะถูกย่อเพื่อเข้ากับจังหวะปากของตัวละคร แต่ก็ยังรักษาน้ำเสียงของบทไว้ได้ค่อนข้างดี เหมือนที่ชอบในงานพากย์ของหนังบางเรื่องเช่น 'Your Name' ที่การเลือกสรรวลีเล็กๆ น้อยๆ ทำให้ความรู้สึกยังคงอยู่ การมิกซ์เสียงกับดนตรีประกอบและเอฟเฟกต์ถือว่าเป็นก้าวหน้า ภาคแรกมีบางตอนที่เสียงดนตรีดันกลบเสียงบทพูด ทำให้รายละเอียดของน้ำเสียงหายไป ภาคสองปรับบาลานซ์ดีขึ้น ทำให้บทพูดที่ค่อยๆ ระเบิดอารมณ์ได้พื้นที่มากขึ้น แต่ด้านการออกแบบคาแรคเตอร์เสียงก็มีความเปลี่ยนแปลงบ้าง ถ้าเป็นแฟนเดิมอาจรู้สึกไม่ต่อเนื่อง เช่นเสียงหัวเราะหรือโทนเสียงติดตลกถูกปรับให้แหวกจากภาคแรกจนรู้สึกขาดความเชื่อมโยง นอกจากนี้การตัดต่อเสียงในฉากแอ็กชันยังมีบางจังหวะที่ซาวด์เอฟเฟกต์ชัดจนกลบสัมผัสเล็กๆ ของนักพากย์ เหมือนที่เคยเจอในงานพากย์บางซีรีส์แอ็กชันที่เน้นเอฟเฟกต์มากกว่าบท โดยสรุปแบบไม่ต้องเกริ่นยืดเยื้อ ภาคสองพากย์ไทยมาพร้อมความคมขึ้นทั้งการแปลและมิกซ์เสียง เหมาะสำหรับคนที่อยากได้เวอร์ชันฟังสบายและเข้าถึงอารมณ์รวดเร็ว แต่ถ้าเป็นคนที่ยึดติดกับโทนเสียงดั้งเดิมบางบทบาทอาจรู้สึกขาดอะไรไปเล็กน้อย ส่วนตัวแล้วให้ความยินดีที่เห็นการพัฒนาคุณภาพ นั่งฟังแล้วมีฉากที่ทำให้ตาแดงได้บ้าง นี่แหละจุดที่เห็นความตั้งใจของทีมงานอย่างชัดเจน

มีฉากหนึ่งใน 'พรพรหมอลเวง' ที่ยังคาใจฉันทุกครั้งที่คิดถึงมัน เพราะในฉากนั้นความเรียบง่ายของบทสนทนากลับซ่อนความหมายเชิงชะตากรรมไว้ลึกกว่าที่เห็น เบื้องหลังฉากนั้นมีข่าวลือว่าบทต้นฉบับต่างออกไปเล็กน้อย แล้วทีมงานเลือกตัดรายละเอียดบางอย่างออกเพราะเกรงว่าจะทำให้จังหวะเรื่องช้าลง ซึ่งผลลัพธ์กลับกลายเป็นว่าช่องว่างที่เหลือให้ผู้ชมเติมเอง กลายเป็นเครื่องมือเล่าเรื่องที่ทรงพลัง วิธีนี้ทำให้ความหมายของสัญลักษณ์บางอย่าง เช่นวัตถุง่ายๆ หรือเส้นสายของชุดตัวละคร ดูสำคัญขึ้นโดยไม่ต้องอธิบายเยอะ ท้ายที่สุดฉันมองว่าความน่าสนใจของเบื้องหลังเรื่องนี้ไม่ใช่แค่เรื่องเทคนิคการถ่ายทำ แต่เป็นการตัดสินใจเชิงศิลป์ของทีมสร้างที่กล้าให้พื้นที่ว่างแก่ผู้ชม งานศิลป์บางครั้งต้องมีช่องว่างให้คนดูเข้าไปเดินเล่นในหัวของตัวเอง แถมยังรู้สึกว่า 'พรพรหมอลเวง' เล่นกับแนวคิดของโชคชะตาได้ละเอียดกว่าที่คาดไว้ ถ้าจะเปรียบเทียบแบบง่ายๆ ก็เหมือนกับ 'บุพเพสันนิวาส' ซึ่งมีความประณีตในการใส่รายละเอียดเชิงประวัติศาสตร์ แต่ที่นี่รายละเอียดถูกใช้อย่างประหยัดเพื่อผลักดันอารมณ์และความหมายแทน

ชื่อแบบนี้โผล่ในความทรงจำของฉันเหมือนคนรู้จักที่ผ่านไปผ่านมาในแวดวงหนังสือเล็ก ๆ แต่ไม่ใช่ชื่อที่คุ้นเคยเหมือนนักเขียนกระแสหลัก จากมุมมองของคนอ่านที่ติดตามงานวรรณกรรมไทยมาเรื่อย ๆ ฉันเห็นความเป็นไปได้สองทาง: ทางแรกก็คืออาจเป็นนามปากกาหรือการสะกดชื่อที่ต่างจากที่ใช้จริง ทำให้ผลงานที่เขียนไว้ยากจะตามเจอในฐานข้อมูลทั่วไป อีกทางคือผู้เขียนอาจเน้นลงผลงานในแพลตฟอร์มออนไลน์หรือรวมเล่มในหนังสือรวมเรื่องสั้นของชุมชนนักเขียน ซึ่งมักจะไม่เข้าถึงวงกว้างเหมือนงานตีพิมพ์จากสำนักพิมพ์ใหญ่ ความรู้สึกส่วนตัวคือมันน่าสนใจอยู่ตรงที่บ่อยครั้งนักเขียนที่คนทั่วไปไม่รู้จัก กลับมีผลงานที่คมและเต็มไปด้วยไอเดียเฉพาะตัว ถ้าชื่อ 'ไช ยันต์ ไชย พร' เป็นของใครที่ทำงานในลักษณะนี้ ผลงานอาจเป็นเรื่องสั้น บทความเชิงวรรณกรรม หรือนิยายสั้นที่เผยแพร่ในวงจำกัด ซึ่งทำให้การตามหาต้องอาศัยความอดทนและความช่างสังเกตเล็กน้อย แต่ก็เป็นความตื่นเต้นของการค้นพบงานที่ไม่ค่อยมีคนพูดถึงในวงกว้าง

นี่แหละคือทฤษฎีที่ฉันชอบหยิบมาคุยกับเพื่อนเวลาเจอคนที่ดู 'พร พรหม อลเวง' แล้วคาใจมาก​ หนึ่งในทฤษฎียอดฮิตคือการที่ตัวเอกไม่ได้มีสถานะเป็นคนธรรมดาอย่างที่หนังบอกไว้ แต่เป็นตัวแทนของความรู้สึกผิดหรือวิญญาณผูกพันกับเหตุการณ์ในอดีต ฉันมักจะชี้ให้เห็นฉากซ้ำซากหรือวัตถุที่วนกลับมาเป็นพยานของความทรงจำ เพราะสิ่งเล็กๆ เหล่านี้ช่วยสร้างบรรยากาศแบบเดียวกับในหนังอย่าง 'Perfect Blue' ที่ความจริงและภาพลวงสับสนจนแยกไม่ออก อีกทฤษฎีที่ฉันชอบคุยคือการตีความเชิงสัญลักษณ์ว่าเรื่องราวทั้งหมดคือการทดลองทางศีลธรรมหรือบททดสอบของพรหม ผู้ชมบางคนเชื่อว่าทุกความสัมพันธ์ในเรื่องถูกออกแบบมาเพื่อท้าทายความเชื่อเรื่องเวรกรรมและการไถ่บาป เมื่อมองแบบนี้ฉากที่ดูธรรมดาจะเปลี่ยนความหมายเป็นการพิจารณาว่าการเลือกของตัวละครส่งผลต่อคนรอบข้างอย่างไร ปิดท้ายด้วยมุมมองส่วนตัวที่มักทำให้คนฟังยิ้มขำคือทฤษฎีการเชื่อมโยงโลกคู่ขนาน ซึ่งฉันคิดว่าให้ความเป็นไปได้สนุกๆ ในการตีความฉากจบว่าจริงๆ แล้วมันคือจุดตัดของเหตุการณ์หลายเส้นเวลา มากกว่าจะเป็นการอธิบายเดียวจบเดียว ผมชอบความไม่แน่นอนแบบนี้เพราะมันทำให้เรื่องยังคุยกันต่อได้ยาวๆ

เพลงเปิดของ 'พรพรหมอลเวง' ท่อนอินโทรกลายเป็นสิ่งที่ตราตรึงใจคนดูได้เร็วมาก เพราะมันจับจังหวะอารมณ์ของเรื่องตั้งแต่ภาพแรกจนถึงคัทย่อยๆ ได้อย่างเนียน ๆ จริงๆแล้วผมชอบที่เพลงเปิดมีเมโลดี้เรียบแต่คม ทำให้คนจำได้ง่ายและฮัมตามได้ การที่ท่อนคอรัสถูกใช้ซ้ำบ่อยๆ ในตัวอย่างและคลิปสั้นบนโซเชียลก็ยิ่งเพิ่มการแพร่กระจาย เพลงบัลลาดประกอบฉากรักที่เล่นตอนจุดไคลแม็กซ์ก็เป็นอีกหนึ่งชิ้นที่คนพูดถึงมาก เพราะทำนองกับเสียงร้องช่วยขับอารมณ์ของตัวละครให้ชัดขึ้น เพลงนี้มักถูกนำไปคัฟเวอร์บนแพลตฟอร์มต่าง ๆ จนมีหลายเวอร์ชันที่แฟน ๆ แชร์กันแบบไม่รู้จบ อีกประเด็นที่ผมคิดว่าสำคัญคือซาวด์แทร็กอินสตรูเมนทัลที่ใช้เป็นธีมตัวละคร มันเรียบง่ายแต่มีเอกลักษณ์ ทำให้เวลาดูซ้ำจะรู้สึกเชื่อมโยงกับโมเมนต์สำคัญในเรื่อง เพลงแนวนี้มักได้รับความนิยมในกลุ่มคนที่ชอบตัดคลิปสรุปซีรีส์เพราะสามารถเอามาใช้ประกอบมู้ดได้โดยไม่ชนกับเสียงพูด สรุปแบบไม่เป็นทางการคือ ถ้าจะพูดถึงเพลงที่ได้รับความนิยมจาก 'พรพรหมอลเวง' จะมีทั้งเพลงเปิดที่ฮุกติดหู บัลลาดอารมณ์ชัดที่เป็นซิกเนเจอร์ของฉากรัก และธีมดนตรีอินสตรูเมนทัลที่แฟน ๆ ชอบดัดแปลงไปใช้ในคอนเทนต์ต่าง ๆ — ส่วนตัวแล้วผมยังชอบฟังเวอร์ชันคัฟเวอร์ตอนดึก ๆ มันให้ความรู้สึกต่างไปจากต้นฉบับและเหมือนเป็นบทเพลงที่เล่าเรื่องราวอีกมุมหนึ่ง

ความแตกต่างที่เด่นชัดที่สุดคือวิธีการเล่าเรื่องและการใส่อารมณ์ที่สื่อผ่านภาพได้ทันที ในฉบับมังงะของ 'พรพรหมอลเวง' ฉากที่ในนิยายใช้หน้ากระดาษยาวๆ เล่าอธิบายความคิดตัวละคร มักถูกย่อให้เหลือเป็นเฟรมสั้นๆ ที่เน้นมุมกล้อง สีหน้าหรือสัญลักษณ์ภาพเดียว ฉันรู้สึกว่าเทคนิคนี้เปลี่ยนอิมแพ็คของซีนสำคัญไปมาก เพราะผู้อ่านจะได้รับการกระตุ้นด้วยภาพก่อนคำพูด ทำให้ความตึงเครียดหรือมู้ดแปลงรูปแบบจากความคิดเป็นภาพอย่างรวดเร็ว ในแง่ของตัวละคร นิยายมักให้พื้นที่กับมโนภายในและโทนเสียงผู้บรรยายมากกว่า ฉันชอบอ่านบรรทัดยาวๆ ที่เข้าไปในจิตใจตัวละคร แต่เมื่อเป็นมังงะ นักเขียนและนักวาดจะเลือกตัดหรือเปลี่ยนมุมมองเพื่อรักษาจังหวะของหน้า ตัวอย่างที่ชัดเจนคือการจัดวางบทสนทนา—บางบทที่นิยายอธิบายปูมหลังละเอียด มังงะอาจสลับเป็นแฟลชแบ็กสั้น ๆ หรือใส่พล็อตเสริมที่เพิ่มอารมณ์แทนคำอธิบายเชิงบรรยาย ฉันนึกถึงการเปรียบเทียบกับ 'Death Note' ที่ฉบับมังงะเลือกโชว์ใบหน้ากับการจัดวางเฟรมเพื่อสร้างความรู้สึกคมชัด ขณะที่นิยายถ้าจะบรรยายจิตวิทยาของ 'ไลท์' จะใช้พื้นที่ใหญ่กว่า อีกประเด็นที่มักถูกมองข้ามคือจังหวะการนำเสนอและการตัดต่อของฉบับมังงะ—การแบ่งพาเนล การเว้นช่องวาง และหน้าสีเปิดเรื่องล้วนมีผลต่อการอ่าน พออ่าน 'พรพรหมอลเวง' แบบมังงะแล้ว ฉันพบว่าผู้สร้างมักเลือกเติมฉากใหม่หรือขยายมุมน้อยๆ เพื่อให้ภาพต่อเนื่องลื่นไหล หรือบางครั้งก็ย่อบทลงเพื่อรักษาความกระชับ เนื้อหาเชิงสัญลักษณ์ที่เคยแยบยลในนิยายอาจถูกทำให้เห็นชัดขึ้นหรือนุ่มนวลลงตามฝีมือผู้วาด สรุปคือทั้งสองเวอร์ชันให้ประสบการณ์ต่างกัน—นิยายเปิดโอกาสจินตนาการในเชิงลึก ส่วนมังงะนำเสนอความรู้สึกทันทีผ่านภาพ ซึ่งทำให้ฉันมองเรื่องราวในมุมใหม่ทุกครั้งที่สลับไปมาระหว่างสองรูปแบบ

ย้อนกลับไปตอนที่ได้ชมฉากสุดท้ายของ 'พร พรหม อลเวง' ผมรู้สึกว่ามันทำงานในระดับอารมณ์ได้ดีแม้จะไม่ตอบทุกข้อสงสัยอย่างชัดแจ้ง การปิดเรื่องเลือกเน้นที่การปะทะระหว่างแรงจูงใจของตัวละครหลักและผลลัพธ์ทางศีลธรรมมากกว่าการอธิบายเหตุการณ์ทุกจุดเชื่อมโยง ซึ่งทำให้บางคนรู้สึกพอใจเพราะได้เห็นการเติบโตหรือบทลงโทษของตัวละครสำคัญ ขณะที่คนอื่นอาจคาดหวังคำตอบเชิงพล็อตมากกว่านี้ การตัดสินใจแบบนี้สะท้อนทิศทางของงานที่ตั้งใจให้ผู้ชมไปเติมช่องว่างด้วยประสบการณ์และค่านิยมของตัวเองมากกว่าจะสปอยล์ทุกอย่างอย่างละเอียด พิจารณาจากการเดินเรื่องโดยรวม ผมเห็นว่าตอนจบตอบโจทย์เชิงธีมอยู่ค่อนข้างชัดเจน ธีมเรื่องกรรม ผลของการเลือก และการไถ่บาปได้รับการสรุปผ่านสัญลักษณ์และการกระทำสุดท้ายของตัวละคร ไม่ใช่ผ่านบทสนทนาอธิบายยืดยาว นี่ทำให้จังหวะของตอนจบมีความเข้มและหนักแน่นขึ้น แต่ก็แลกมาด้วยความคลุมเครือในบางปม เช่น ความตั้งใจแท้จริงของตัวร้ายหรือชะตากรรมของตัวละครรองบางคนที่ไม่ได้รับการกล่าวถึงจนกระจ่างนัก มุมมองนี้ทำให้ผมนึกถึงตอนจบของงานบางชิ้นที่เลือกใช้ความไม่ชัดเพื่อรักษาความเป็นมนุษย์ของเรื่อง เช่นเดียวกับที่ 'Your Name' หรือบางตอนของนิยายที่เน้นอารมณ์จะปล่อยพื้นที่ว่างให้คนดูเติมความหมายเอง สุดท้ายแล้ว ผมคิดว่าตอนจบของ 'พร พรหม อลเวง' ตอบโจทย์เนื้อเรื่องในระดับที่สอดคล้องกับทิศทางและจุดยืนของงานชิ้นนี้ ถ้าตั้งใจจะเป็นเรื่องที่ตั้งคำถามกับศีลธรรมและชะตากรรม มากกว่าจะเป็นปริศนาที่ยืนยันคำตอบเดียว ตอนจบก็ถือว่าทำหน้าที่ได้ดี แต่มันไม่เหมาะกับผู้ชมที่อยากได้การปิดจบทุกเส้นเรื่องอย่างชัดเจน ผมชอบที่ผู้สร้างกล้าให้พื้นที่คนดูคิดต่อเอง มันทำให้เรื่องยังคงซับซ้อนในหัวไปอีกพักใหญ่ และทิ้งร่องรอยความรู้สึกแบบค้างคา นั่นแหละคือสิ่งที่ยังคงวนเวียนอยู่ในใจผมหลังจากดูจบ

ชื่อเรื่อง 'พร พรหม อลเวง' เป็นชื่อที่ฟังดูคุ้นเคยและชวนให้คิดถึงเรื่องราวเกี่ยวกับกรรม กรรมลิขิต และความอลเวงของชีวิต แต่จากสิ่งที่รู้ในวงการบันเทิงไทย ไม่มีหลักฐานแน่ชัดหรือการยืนยันอย่างเป็นทางการว่าผลงานชิ้นนี้ถูกดัดแปลงมาจากงานชิ้นใดชิ้นหนึ่งของนักเขียนที่มีชื่อเสียงโดยตรง ในหลายกรณีเมื่อมีผลงานชื่อใกล้เคียงกันหรือใช้คำศัพท์ทางศาสนา-กรรม บุคลิกของเรื่องมักไปพ้องกับธีมจากนิยายพื้นบ้าน นิทานปรัมปรา หรือวรรณกรรมร่วมสมัยที่หยิบเอาเรื่องพรหมลิขิตและโชคชะตาเป็นแกนกลาง แต่สำหรับ 'พร พรหม อลเวง' จึงยังไม่มีการระบุชัดว่างานต้นฉบับเป็นหนังสือ เรื่องสั้น บทละคร หรือบทประพันธ์ของผู้แต่งคนใดคนหนึ่ง ความสับสนเรื่องที่มาของงานประเภทนี้เป็นเรื่องปกติ โดยเฉพาะถ้าชื่อเรื่องใช้คำคุ้นเคยอย่าง 'พร' หรือ 'พรหม' ซึ่งคนมักจะโยงไปถึงงานคลาสสิกหรือผลงานที่มีชื่อเสียงอื่น ๆ ที่พูดถึงกรรมและโชคชะตา ตัวอย่างในวงการไทยที่หลายคนคุ้นคือผลงานจากนักเขียนที่หยิบเอาธีมโชคชะตาและศรัทธามาขับเคลื่อนเรื่องราวจนถูกดัดแปลงเป็นละครหรือภาพยนตร์ แต่ความต่างสำคัญคือ ผลงานดัดแปลงจะมีเครดิตชัดเจนในหน้าปกหรือคอนเทนต์ของการโปรโมท ถ้าไม่ได้เห็นเครดิตเหล่านั้น ก็มีความเป็นไปได้สูงว่าผลงานเป็นบทประพันธ์ต้นฉบับโดยผู้สร้างฉบับนั้นเองหรือเป็นการหยิบเอาแนวคิด/ม็อติฟจากวรรณกรรมพื้นถิ่นมาปรุงใหม่ ในฐานะแฟนที่ชอบตามผลงานดัดแปลง ผมมักให้ความสำคัญกับเครดิตตอนต้นหรือท้ายเรื่อง เพราะนั่นจะบอกได้ชัดเจนว่าผลงานมาจากผู้แต่งคนไหนหรือเป็นงานต้นฉบับของผู้กำกับ-นักเขียนบทคนใดบ้าง ถ้ามองเชิงเนื้อหา 'พร พรหม อลเวง' ในความรู้สึกจะเข้าข่ายเรื่องที่ผสมกลิ่นอายคอมเมดี้-ดราม่าแฝงปรัชญาและคติธรรม จนทำให้คนหยิบเอาไปเปรียบเทียบกับงานประเภทนิยายสังคมหรือนิยายแฟนตาซีทางจริยธรรม แต่การยืนยันว่าเป็นการดัดแปลงจากผลงานชิ้นใดชิ้นหนึ่งจึงต้องยึดตามเครดิตอย่างเป็นทางการเท่านั้น ท้ายที่สุด ความหลงใหลของฉันกับผลงานแนวนี้มาจากการที่มันสามารถนำภาพจำเก่า ๆ ของพล็อตคลาสสิกมาผสมกับความทันสมัยได้อย่างสนุก ถ้าใครอยากรู้แน่ชัดว่าฉบับที่เห็นเป็นการดัดแปลงหรือผลงานต้นฉบับ ลองดูการระบุชื่อผู้แต่งในสื่อประชาสัมพันธ์หรือเครดิตของผลงานนั้น ๆ เพราะนั่นเป็นข้อมูลที่ชัดเจนที่สุด ส่วนความประทับใจส่วนตัวคือชอบเวลาที่เรื่องราวแบบนี้ทำให้คนหัวเราะแล้วก็คิดตามไปด้วย มันให้ทั้งความบันเทิงและพื้นที่ให้ตั้งคำถามกับเรื่องโชคชะตาอย่างดี