เทพเจ้าอียิปต์ มีอิทธิพลต่อศิลปะสมัยใหม่อย่างไร?

เดลฟีถูกมองว่าเป็นศูนย์กลางของพิธีกรรมที่เชื่อมโยงกับเทพองค์หนึ่งเป็นพิเศษ ถ้ามองจากตำนานและบทกวีโบราณ สิ่งที่เด่นชัดที่สุดคือนามของ 'Apollo' — เทพผู้เป็นทั้งเทพแห่งดวงอาทิตย์ ศิลปะ และการพยากรณ์ ที่นี่มีเรื่องราวการปราบงู 'Python' และการตั้งสถานที่ของคำพยากรณ์ไว้ให้กับเทพองค์นี้ แหล่งเรื่องเล่าที่ผมมักนึกถึงคือ 'Homeric Hymn to Apollo' ซึ่งบอกเล่าเหตุการณ์การยึดครองศูนย์กลางพลังพยากรณ์ของเดลฟีโดยตรง พอคิดถึงพิธีกรรมและภาพของผู้คนจากเมืองต่างๆ นำเครื่องบูชาและคำถามมาขอคำชี้นำ ฉันเห็นภาพความเป็นศูนย์กลางทางศาสนาและสังคมที่เดลฟีมีให้กับชาวกรีกทั้งหลาย การแข่งขัน Pythian ที่จัดขึ้นเพื่อบูชาพระองค์ยังสะท้อนถึงบทบาทของ Apollo ในเชิงวัฒนธรรม ทำให้เห็นว่าการบูชาที่นี่ไม่ใช่แค่เรื่องศาสนาเท่านั้น แต่ผสมผสานทั้งศิลปะ กีฬา และการเมืองเข้าด้วยกัน

เสียงบทเพลงรบในอนิเมะคลาสสิกมักทำให้ฉันนึกถึงการใช้พลังแบบ 'เทพเจ้า' ที่ผสมทั้งพิธีกรรมและอารมณ์ของตัวละคร ในมุมมองของคนที่โตมากับการ์ตูนแนวเทพบูชา การให้ตัวละครได้รับพลังเหนือมนุษย์มักมาพร้อมกับกฎที่ละเอียด เช่นการต้องมีการสังเวย จิตใจที่บริสุทธิ์ หรือต้องควบคุม 'คอสมอส' เหมือนใน 'Saint Seiya' ซึ่งทำให้พลังดูมีสเกลและความหมาย ไม่ได้แข็งขืนเป็นแค่ลูกบอลพลังงาน นอกจากนี้ยังมีเทคนิคที่พบบ่อย เช่นการแยกชั้นพลัง (เทพระดับหนึ่งไม่เท่ากับเทพอีกระดับ) การใช้วัตถุเชื่อมกับพลัง และการกำหนดเงื่อนไขการใช้พลัง เช่นต้องแลกด้วยพลังชีวิตหรือเวลา ใน 'Dragon Ball' รูปแบบการเสริมพลังมีทั้งการฝึก การเชื่อมต่อกับเทพเจ้า และการทดสอบจิตใจ ซึ่งสร้างโอกาสให้ศัตรูหาทางตัดการเชื่อมต่อหรือใช้เทคนิคที่ทำให้ผู้ใช้พลังเกิดอาการล้มเหลว จุดอ่อนที่เจอบ่อยคือการผูกพลังกับเงื่อนไขภายนอก เช่นต้องมีวัตถุเฉพาะ หรือผู้ใช้ต้องมีอารมณ์คุมไม่อยู่ ทำให้ศัตรูที่รู้จุดอ่อนสามารถโจมตีจิตใจ แย่งวัตถุ หรือใช้การรบกวนสนามจิตเพื่อทำให้พลังกลับมาหยุดชะงัก มันทำให้ฉากต่อสู้มีชั้นเชิงและความสมจริงมากขึ้น เพราะพลังเทพที่ไม่มีข้อจำกัดมักนำไปสู่ความน่าเบื่อ แต่พลังที่มีราคาหรือเงื่อนไขกลับทำให้การต่อสู้มีเรื่องเล่าและการเสียสละที่น่าจดจำ

แสงไฟบนเวทีสะท้อนเกราะจนดูเหมือนเทพเจ้าลงมาสู่โลก — นี่คือสิ่งที่ทำให้การคอสเพลย์ฮีโร่แบบพลังเทพเจ้าได้ใจคนดูมากที่สุด การเล่นกับเงาและแสงเป็นหัวใจของความสมจริง: ชิ้นเกราะต้องมีคัตที่ชัดเจนและขอบที่จับแสงได้จริง ไม่ใช่แค่สวยในรูปแต่ต้องสื่อการเคลื่อนไหวเมื่อคนสวมเดินด้วย ลวดลายบนผ้า คอนทราสต์ของวัสดุ เช่นผ้าแมตต์กับชิ้นโลหะเงา ช่วยให้สมดุลระหว่างความเป็นเทพและความเป็นมนุษย์ ฉันมักชอบสร้างชิ้นเล็กๆ ที่ขยับได้ด้วยสปริงหรือบานพับเพื่อให้พลังดูมีแรงกระแทกจริงๆ การใส่เอฟเฟ็กต์เล็กๆ เช่น LED ที่ซ่อนในชิ้นเกราะ หรือม่านควันเล็กน้อยขณะโชว์ จะเพิ่มมิติให้พลังดูมีพลังงานจริง ตัวอย่างที่ชวนประทับใจสำหรับฉันคือฉากเกราะวิบวับจาก 'Saint Seiya' ที่ใช้การออกแบบชัดเจนทำให้อารมณ์เทพเจ้าขึ้นมาได้ทันที และฉากฟาดฟันพร้อมฟ้าแลบจาก 'Thor' ที่สื่อพลังด้วยแสงสีและเสียง การบาลานซ์ระหว่างการออกแบบที่โอ่อ่าและการขยับตัวได้จริงทำให้ดูไม่เป็นของปลอมจนเกินไป สรุปว่าพลังเทพเจ้าที่สมจริงต้องมีทั้งไอเดีย การเล่นวัสดุและเอฟเฟ็กต์ที่สัมพันธ์กับการแสดง — แค่นี้ก็ทำให้คนดูเชื่อได้ว่าตัวละครนั้นมีพลังจริงๆ

การตัดสินว่าเทพเจ้าโรมันองค์ไหนทรงพลังที่สุดขึ้นอยู่กับว่าเรามองจากมุมไหน ถ้าเป็นด้านสงครามและยุทธศาสตร์ 'Mars' น่าจะครองตำแหน่งนี้ สังเกตได้จากวัฒนธรรมโรมันที่ยกย่องเทพแห่งสงครามเป็นพิเศษ เพราะจักรวรรดิโรมันขยายอำนาจผ่านการรบอยู่เสมอ แต่อีกมุมหนึ่ง 'Jupiter' ก็มีสิทธิ์โดยชอบธรรมในตำแหน่งนี้ด้วย ในฐานะราชาแห่งเทพทั้งปวง เขาคือสัญลักษณ์ของอำนาจสูงสุด ความยุติธรรม และการคุ้มครองรัฐ โรมันโบราณมักสวดอ้อนวอนเขาในยามวิกฤตสำคัญๆ จนบางคนมองว่าเขาคือหัวใจของความเชื่อโรมันเลยทีเดียว

ในฐานะคนที่คลั่งไคล้ประวัติศาสตร์โรมัน การบูชาเทพเจ้าแบบโบราณนี่มีรายละเอียดเยอะมากเลยนะ! ชาวโรมันจะสร้างแท่นบูชาเล็กๆ ในบ้านเรียกว่า Lararium เพื่อบูชาเทพประจำบ้าน (Lares) และเทพ Penates การถวายเครื่องสังเวยก็สำคัญมาก ส่วนใหญ่จะเป็นเหล้าไวน์ ธัญพืช หรือผลไม้ บางครั้งก็มีสัตว์เล็กๆ เช่น ไก่ ถ้าเป็นพิธีใหญ่ของรัฐก็อาจสังเวยวัวตัวใหญ่เลยล่ะ สิ่งที่ห้ามขาดคือการสวดอ้อนวอนอย่างถูกต้องตามสูตร เพราะเชื่อว่าถ้าพูดผิดเทพอาจไม่รับฟัง พิธีกรรมพวกนี้มักมีนักบวช (Pontifex) คอยดูแลให้ถูกต้องทุกขั้นตอน ที่ชอบสุดคือเทศกาล Saturnalia ในเดือนธันวาคม ที่ทุกคนหยุดงาน มอบของขวัญและเลี้ยงฉลองกันสุดเหวี่ยง เหมือนเป็นคริสต์มาสเวอร์ชันโรมันเลย

ความแตกต่างที่ชัดเจนระหว่างเทพเจ้าโรมันและกรีกคือชื่อและบุคลิกที่ปรับให้เข้ากับวัฒนธรรมของแต่ละอารยธรรม แม้จะมีต้นกำเนิดร่วมกัน แต่เทพโรมันมักถูกมองว่าเป็นสัญลักษณ์ของระเบียบและอำนาจรัฐ อย่าง Jupiter ที่สะท้อนภาพผู้ปกครองมากกว่า Zeus ที่มักปรากฏในบทบาทมนุษย์กว่า ตัวอย่างที่เห็นชัดคือ Mars เทพสงครามโรมันซึ่งได้รับความเคารพในฐานะผู้คุ้มกันรัฐ ขณะที่ Ares ในตำนานกรีกกลับถูกมองเป็นตัวแทนของความรุนแรงที่ไม่มีการควบคุม ความต่างนี้แสดงให้เห็นว่าสังคมโรมันให้ค่ากับการรับใช้ส่วนรวมมากกว่าความปัจเจกแบบกรีก

แฟนรุ่นเก่าพูดถึงการรีเมค 'เทพเจ้า สมุทร' กันบ่อย ๆ จนกลายเป็นเรื่องเล่าในวงการทีวีไทยเลยทีเดียว; ฉันเองเคยติดตามหลายเวอร์ชันและรู้สึกว่าทุกยุคมีรสชาติของมัน เวอร์ชันแรกที่คนมักเอ่ยถึงคือฉบับละครโทรทัศน์สมัยเก่า ซึ่งทำให้ตำนานนี้เข้าถึงคนดูวงกว้างด้วยการตัดองค์ประกอบบางอย่างให้ง่ายขึ้น แต่ก็รักษาแก่นเรื่องไว้ได้ดี ยุคต่อมาเป็นเวอร์ชันรีเมคในช่วงปลายศตวรรษที่แล้วที่เน้นดราม่าและความสัมพันธ์ตัวละคร ทำให้บางฉากถูกขยายจนกลายเป็นไฮไลท์ของซีรีส์ ล่าสุดมีการปรับเป็นมินิซีรีส์ความยาวสั้นที่ฉันดูแล้วชอบตรงการนำเทคโนโลยีสมัยใหม่มาใช้ประกอบฉากทะเล ทั้งเสียงและภาพทำให้ความเป็นแฟนตาซีเดิม ๆ ดูสดใหม่ คนทำงานเบื้องหลังเลือกจะโฟกัสประเด็นเชิงนิเวศน์มากขึ้น ซึ่งเพิ่มมิติให้เรื่องราวโดยที่ไม่มีการทิ้งแก่นดั้งเดิมไปแบบสิ้นเชิง

กลิ่นเกลือและเสียงคลื่นที่พัดมากับลมทำให้ตาเป็นประกายทุกครั้งที่ได้เจอของจิ๋ว ๆ เกี่ยวกับเทพเจ้าทะเล ของสะสมที่ชอบมากที่สุดคือแผ่นโลหะสลักรูปนางแม่ย่านางเรือขนาดฝ่ามือที่ทำจากทองเหลืองหรือบรอนซ์เล็ก ๆ ชิ้นนี้มักมีรายละเอียดเยอะ ทั้งลวดลายเกลียวคลื่นและหน้าตานิ่งสงบ เมื่อลูบเส้นสลักจนมันเงาจะรู้สึกเหมือนได้จับความเชื่อโบราณไว้ในมือ อีกชิ้นที่มักวางอยู่คู่กันคือหุ่นเรือจิ๋วที่แกะด้วยไม้สัก ลงสีเก่า ๆ เป็นภาพจำของช่างเรือรุ่นเก่า ส่วนบันทึกภาพมือวาดของศิลปินริมชายหาดที่วาดเทพีทะเลในมุมมองสมัยใหม่ให้คอลเลกชันมีความสมดุลระหว่างโบราณกับร่วมสมัย เวลาเลือกซื้อจะชอบสัมผัสวัสดุก่อนเสมอ เพราะวัสดุเล่าเรื่องได้มากกว่าคำพูด ทั้งลายคราบทะเลบนไม้ กลิ่นจาง ๆ ของเกลือที่ยังติดในร่องไม้ หรือเสียงกริ๊งเล็ก ๆ ของกระดิ่งเทวาที่ยังดังอยู่ภายในโถงเล็ก ๆ ของร้าน นาน ๆ ครั้งก็จะติดจานกระเบื้องลายทะเลมือวาดที่ช่างทำขึ้นในชุมชนประมง ผลงานพวกนี้สะท้อนทั้งความเชื่อ ความศรัทธา และรสนิยมท้องถิ่นอย่างชัดเจน ทำให้การสะสมไม่ใช่แค่การเก็บของ แต่เป็นการเก็บเรื่องเล่าจากทะเลไว้ข้างตัวด้วย