แมรี่ ป๊อปปิ้นส์ เวอร์ชัน 2018 ดีกว่าฉบับคลาสสิกหรือไม่

ย้อนไปหาเวอร์ชันต้นฉบับของ 'แมรี่ ป๊อปปิ้นส์' แล้วความรู้สึกมันไม่ได้หวานแค่ในแบบหนังเลย ฉบับหนังสือเป็นการรวมเรื่องสั้นที่ฉีกออกจากโครงเรื่องเดียวต่อเนื่อง — แต่ละบทเหมือนนิทานสั้น ๆ ที่มีบทเรียนเฉพาะตัวและบ่อยครั้งก็มืดมนกว่าเวอร์ชันจอเงิน บรรยากาศในหนังสือมีความลึกลับและไม่ประโลมใจนัก ตัวแมรี่ในหน้ากระดาษมักจะเย็นชา คมคาย และให้บทเรียนแบบเข้มงวดมากกว่าจะเป็นแม่สวยใจดีที่ร้องเพลงให้เด็ก ๆ ยิ้ม ฉากที่ยังติดตาฉันคือการพบกับ 'หญิงขายนก' ในบทหนึ่ง ที่หนังสือเล่าไว้แบบเงียบ ๆ แต่ทรงพลัง — นักอ่านอาจรับความหมายได้หลายชั้น ไม่ได้ถูกดัดแปลงเป็นเพลงเศร้าเพื่อบีบน้ำตาอย่างในหนัง ทั้งยังมีตอนที่เด็ก ๆ ล่องลอยกับนายอัลเบิร์ตจนเพดานเต็มไปด้วยจานชาม ซึ่งในหนังถูกนำมาตกแต่งให้สนุกขึ้นและเชื่อมเข้ากับโครงเรื่องครอบครัวมากขึ้น สรุปคือฉบับต้นฉบับให้ความรู้สึกเหมือนนิทานพื้นบ้านที่มีเสน่ห์แบบเขย่าจิตใจ ไม่ได้พยุงอารมณ์คนอ่านด้วยเพลงหรือบทพูดให้ยิ้มตลอดเวลา จบลงด้วยภาพของผู้หญิงปริศนาที่จากไปอย่างเป็นอิสระ ซึ่งยังคงทำให้ฉันคิดถึงการเล่าเรื่องที่ไม่ยอมแพ้ต่อความสะดวกสบายทางอารมณ์

ของสะสมที่มักจะขึ้นราคาในตลาดไทยคือชิ้นที่มีความหายากและมีเอกลักษณ์ทางประวัติศาสตร์ หนังสือเล่มแรกของนักเขียนผู้สร้างโลก 'Mary Poppins' เวอร์ชันต้นฉบับจากยุค 1930s ถือเป็นของที่นักสะสมตามหา โดยเฉพาะฉบับพิมพ์ครั้งแรกที่ยังมีปกหุ้ม (dust jacket) สภาพดีหรือมีลายเซ็นของผู้เขียน ราคาจะพุ่งขึ้นมาก เพราะผสมทั้งความเก่าและคุณค่าทางวรรณกรรมเข้าด้วยกัน ฉันเชื่อว่าหากมีหลักฐานการครอบครองที่ชัดเจนและสภาพเอกสารยังคงสมบูรณ์ ก็สามารถขายได้ในกลุ่มนักสะสมสายหนังสืออย่างดี โปสเตอร์ต้นฉบับของภาพยนตร์ปี 1964 ก็เป็นอีกกลุ่มที่มีมูลค่า โดยเฉพาะโปสเตอร์ต่างประเทศแบบหนึ่งชีตหรือโปสเตอร์อังกฤษแบบ quad ที่สภาพดีหาได้ยากในไทย ส่วนชิ้นที่ให้มูลค่าสูงสุดจริง ๆ มักเป็นไอเท็มที่ใช้ในกองถ่าย เช่นชุดหรือร่มที่ใช้ลงจอภาพยนตร์ ซึ่งหากมีหลักฐานยืนยันว่าเป็นชิ้นที่ใช้จริง (provenance) ราคาจะกระโดดเป็นหลักแสนขึ้นไปได้ แม้จะมีโอกาสพบได้ยากในตลาดบ้านเราก็ตาม สุดท้ายต้องบอกว่าความคุ้มค่าของแต่ละชิ้นขึ้นกับผู้ซื้อด้วย บางคนให้คุณค่าทางอารมณ์ บางคนมองเป็นการลงทุน ส่วนตัวยังคงชอบไล่หาแผ่นโปสเตอร์หายาก ถือเป็นความสนุกที่ทำให้ได้เห็นประวัติศาสตร์เล็ก ๆ ของวงการภาพยนตร์ด้วย

ในความคิดของฉัน การเปลี่ยนแปลงที่เห็นได้ชัดที่สุดอยู่ที่ตัวพ่อของบ้าน — เขาเป็นตัวละครที่เดินทางจากความเคร่งครัดไปสู่ความอบอุ่นอย่างชัดเจน ฉากเปิดของพ่อใน 'Mary Poppins' ถูกวาดให้เป็นคนเคร่งกฎ ระเบียบสำคัญกว่าอารมณ์ และหน้าที่ทำให้เขาห่างจากลูกๆ แต่ละฉากที่เขาอยู่กับเจนกับไมเคิลจะมีแรงกดดันจากสังคมและงานเข้ามาเบียดบัง จนมองเห็นว่าความสัมพันธ์ในบ้านถูกละเลย ฉันรู้สึกว่าช็อตเล็กๆ เช่นการนิ่งเมื่อเด็กอยากเล่นหรือการยืนยันท่าทางที่แข็งกระด้าง แสดงว่าเขาถูกติดอยู่ในระบบความคิดบางอย่างมากกว่าเป็นพ่อจริงๆ ความเปลี่ยนแปลงเริ่มฉายชัดเมื่อเหตุการณ์ต่างๆ ทำให้เขาต้องเผชิญกับผลลัพธ์ของการห่างเหิน จากความเห็นของฉัน การยอมให้ตัวเองหัวเราะ ปล่อยให้ความสุขเรียบง่ายเข้ามา และฉากสุดท้ายที่ทุกคนออกไปเล่นว่าวด้วยกัน กลายเป็นสัญลักษณ์ที่ชัดเจนว่าพ่อเลือกครอบครัวเหนือความเป็นทางการ พัฒนาการของเขาจึงไม่ใช่แค่คำพูดหรือฉากเดียว แต่มาจากการเปลี่ยนพฤติกรรม ประกอบกับการยอมรับว่าเด็กๆ มีความสำคัญเท่ากับงาน ซึ่งทำให้เรื่องราวมีน้ำหนักและอบอุ่นในแบบที่ฉันชอบ

ฉากบินของ 'Mary Poppins' เวอร์ชันไทยมักถูกออกแบบให้ดูอบอุ่นและเป็นมิตรต่อสายตาคนไทยทั้งในด้านเทคนิคและอารมณ์ การแปลงภาษาเป็นไทยไม่ได้เป็นแค่การแปลถ้อยคำตรงตัวเท่านั้น แต่เป็นการเขียนเนื้อเพลงและบทสนทนาใหม่ให้จังหวะภาษาไทยไหลลื่น เหล่านักแปลมักรักษาเมโลดี้ของต้นฉบับไว้ แต่เปลี่ยนสำนวนให้เข้ากับสำนวนที่ผู้ชมไทยร้องตามได้ง่าย ตัวอย่างเช่น ท่อนคอรัสที่ต้องออกเสียงเร็วใน 'Supercalifragilisticexpialidocious' มักจะถูกเรียบเรียงคำใหม่ให้จำง่ายขึ้นและสนุกแบบไทย ๆ นอกจากภาษาแล้ว การจัดวางบนเวทีก็มีการลดขนาดหรือเปลี่ยนเทคนิคให้เหมาะกับโรงละครไทย เช่น การใช้ระบบรอกและโปรเจกชันแทนเอฟเฟ็กต์ยกทั้งฉาก ขณะเดียวกันท่าเต้นของนักแสดงอาจได้รับการผสมผสานระหว่างสเต็ปตะวันตกและการเคลื่อนไหวที่ใกล้ชิดกับอารมณ์ละครเพลงไทย ทำให้ฉากอย่าง 'Step in Time' ยังคงพลังแต่มีจังหวะที่ต่างออกไปเล็กน้อย เวลาดูเวอร์ชันไทยแล้วจะรู้สึกว่าเวทีกับตัวละครถูกปรับให้เข้าถึงผู้ชมท้องถิ่นมากขึ้น

เอาจริงๆ ฉันคิดว่าเพลงจาก 'Mary Poppins' ฉบับดั้งเดิมยังคงมีอำนาจเหนือใจคนไทยหลายรุ่น เพราะเมโลดี้มันติดหูและเรียบง่ายพอจะร้องตามได้ทั้งครอบครัว ความทรงจำส่วนใหญ่ของคนไทยกับเพลงนี้มาจากการฉายซ้ำทางโทรทัศน์หรือแผ่นวีซีดีในยุคก่อนสตรีมมิง ทำให้ทำนองอย่าง 'A Spoonful of Sugar' หรือท่อนซ้ำของ 'Supercalifragilisticexpialidocious' กลายเป็นสิ่งที่ทุกคนคุ้นเคย แม้ว่าจะฟังไม่รู้ความหมายแบบตรงตัว แต่จังหวะและคำที่เล่นคำได้ทำให้เพลงนี้ไปได้กับกิจกรรมเด็ก งานโรงเรียน หรือแม้กระทั่งโฆษณาบางชิ้น อีกเหตุผลที่ฉันคิดว่าคนไทยชอบฉบับดั้งเดิมคือเวอร์ชันพากย์ไทยที่หลายคนได้ยินตอนเด็ก มันทำให้บทเพลงกลายเป็นส่วนหนึ่งของภาษาและความทรงจำ ทำให้ไม่ใช่แค่เพลงประกอบภาพยนตร์ แต่เป็นเพลงในครัวเรือนด้วย ลองฟังเวทีสาธารณะที่มีคนร้องประสานในงานวัดหรืองานครอบครัว บรรยากาศมันอุ่นและคุ้นเคย นี่แหละที่ทำให้ฉบับคลาสสิกยังยืนหยัดในใจคนไทย แม้ว่าจะมีรีเมคหรือเวอร์ชันใหม่ๆ ออกมา แต่พลังของเมโลดี้ต้นฉบับยังไม่จางลงในความคิดฉันเลย