“Home . . .” bulong ni Elias sa sarili habang ipinapasok ang sasakyan sa bakuran ng kanilang dalawang palapag na bahay; na wala namang gate at tanging mga tanim na halaman ng kaniyang ina ang nakapalibot doon. Nagmistula tuloy iyong mini farm/garden. Dahil bukod sa namumulaklak na mga halaman, marami ring tanim na gulay sa paligid. Iyon na talaga ang kinalakihan niya, kaya kahit papaano, na-m-miss din niya ang umuwi.
“Kuya!” sigaw ni Dheyna na palabas ng main door nila. Nagmamadali itong sumalubong ng yakap sa kaniya, pagkuwa’y hinalikan siya sa pisngi.
“Bakit parang bumigat ka yata?” biro niya nang tingnan ito mula ulo hanggang paa.
“Kahit kailan, Kuya, ang sama mo!” Sinabayan pa nito iyon ng paghampas sa balikat niya.
Natawa siya. Gusot na kaagad ang mukha nito.
“Baka hindi ka maulian sa itsura mong iyan. Sige ka . . . Ikaw rin, papangit ka.”
Muli siya nitong hinampas, sa braso naman. “Baka nakakalimutang mong ang pangit na ito ang nagsalba diyan sa p*et mo,” asar na ganti nito.
Tinaasan niya ito ng kilay. “Bakit? Hindi naman namamalo si Mommy, ah.” Pero bigla na lang may humampas mula sa likuran niya. “Aw!” Salubong ang mga kilay na lumingon siya. Biglang nagbago ang itsura niya. Agad na napalitan ng ngiti ang kaniyang mga labi.
“Ano nga ang sinasabi mo ulit, Kuya?” Humagikhik si Dheyna sa kaniyang tabi. Siyang-siya ito sa sinapit niya.
Sasagutin pa niya sana ito pero naunahan na siya ng ina.
“At may gana ka pang umuwi pagkatapos mong hindi siputin ang party mo? Bakit Elias Reid, ha? Mas importante na ba ngayon ang mga kaibigan mo kaysa sa aming pamilya mo?”
Napakamot siya sa ulo. Hindi pa pala humuhupa ang sama ng loob ng kaniyang ina.
Palihim niyang pinaningkitan ng mga mata ang tatawa-tawang kapatid. Ang sabi kasi nito, ayos na ang mommy nila. Mukhang naisahan na naman siya.
“Mom, I’m really so sorry . . . Hindi ko naman inaasahang paghahandaan ng nga kaibigan ko ang kaarawan ko. Nakakahiya naman kung hindi ako makikisaya sa kanila,” paliwanag niya at nagpapaawa pang tumingin dito.
“Hmmp!” Iningusan siya nito saka walang sabi-sabing pumasok sa kanilang bahay.
“You’ll explain to me later,” banta niya kay Dheyna na hawak-hawak na ang tiyan sa pagpipigil na matawa nang malakas. Nilagpasan niya ito at sinundan ang ina. Naabutan niya ito sa kusina na may kung anong niluluto.
“Mom . . . Sorry na, please? Ano ba’ng gusto mong gawin ko para mawala na ang tampo mo?” Malambing na niyakap niya ito mula sa likuran.
Pumiksi ito. Hindi pa nakontento at hinampas ang kaniyang kamay.
“Tinatanong mo ako kung ano ang gusto ko?”
Kumawala siya rito. Sumandig siya sa gilid ng kitchen sink at minasdan ang ina.
“Yes. If that’s what’s make you happy. Kahit ano,” nakangiting sabi niya. Confident na confident siyang magagawa naman niya ang sasabihin nito.
“Ganoon?” Tinaasan siya nito ng kilay.
“Uh-huh.” Tumango siya rito.
“Then, give me a grandchild. Iyon ang gusto ko, Elias,” deklara nito.
Nahulog ang kaniyang panga sa narinig. “What?! Are you serious?” Nagusot ang mukha niya. Sa lahat ng ayaw niyang gawin, iyon pa talaga ang hihilingin ng ina. Napaka-imposible rin!
“Elias Reid! Huwag mo nga akong tinataas-taasan ng boses! Matuto kang rumespeto,” galit nitong wika.
Huminga siya nang malalim. “Sorry, Mom, but you’re asking beyond my control. Hindi ko kaya ang hinihingi ninyo.”
“Hindi mo kaya, o ayaw mo lang?” Nameywang ito. “Tapatin mo nga ako, ano ba’ng ikinatatakot mo at bakit parang may allergy ka sa pag-aasawa, ha?” Nanunuot ang mga matang tinitigan siya nito. Daig pa nito ang pinakamatinik na abogado kung mag-usisa. Talagang mahihirapan siyang lumusot.
“Wala naman ho. Himdi pa lang talaga ako handa sa buhay may asawa. Nag-e-enjoy pa ako sa pagiging binata ko,” paliwanag niya. Kung hindi niya gagawin iyon, nasisiguro niyang matagal na suyuan ang magaganap. Hindi pa naman niya gustong ginagalit ang ina. Higit sa lahat, ito ang taong hinding-hindi niya kayang balewalain. Mahal na mahal niya ito para galitin at maghinampo sa kaniya.
“Nag-e-enjoy? Bakit? Masaya rin naman, ah, kapag may makakatuwang ka sa buhay. Gaya namin ng daddy mo.”
“Pero, Mom, kayo iyon ni Dad. Magkaiba tayo.”
“Magkaiba pero ni isang seryosong karelasyon wala kang ipinakikilala sa amin. Bakla ka ba?”
“What?! Mom!” he exclaimed. Hindi niya alam na lalabas ang ganoon sa bibig nito.
“What? Nagtatanong lang naman ako. Wala naman pating masama kung ganoon ka. Mamahalin pa rin kita higit pa sa inaakala mo,” anito.
Hindi niya napigilang mangiti sa narinig. Sa mga ganoong simpleng bagay niya napatutunayan kung gaano siya kamahal ng ina. Kaya hindi niya ito ipagpapalit sa kahit na sinong babae sa mundo. Kahit pa dumating sa puntong kinakailangan na niyang mag-asawa— iyon ay kung mag-aasawa nga ba siya.
“Bakit naman si Brayden? Tingnan mo siya ngayon, masayang-masaya sa buhay niya kapiling ang asawa’t anak. Hindi ka ba naiinggit sa kaniya? Kasi ako, naiinggit ako sa Tita Eiryhn mo,” dagdag pa nito.
Nangasim ang mukha niya. Iyon nga nga ba ang sinasabi niya. Ngayong may anak na si Brayden, siya naman ang kukunsumihin ng ina.
“Dapat nga mas nauna ka sa kaniya. Pero heto ka, hanggang ngayon, binata pa rin. Ni isang babae, wala akong nakikitang kasama mo, maliban sa mga sekreto mong gawain,” paismid na wika niya.
Napataas ang kaniyang isang kilay. “Sekretong gawain? Ano’ng ibig mong sabihin, Mom?” maang-maangan pa niya.
Sa gulat niya ay hinampas siya nito sa balikat. “Huwag mo akong gawing t*nga! Akala mo ba hindi nakakarating sa akin ang mga pinaggagawa mo sa Maynila?”
Nanlaki ang mga mata niya kasabay ng paghaplos sa nasaktang balikat. “Mom! Watch your words!”
“Oh, eh, bakit? Kayo lang ba ng iyong ama ang puwedeng magsalita ng ganoon? Kung makapagmura nga kayo kapag nagagalit mas malala pa sa sinabi ko.” Humalukipkip ito.
Natawa siya. Bibihira siyang makarinig sa ina ng ganoong salita kaya hindi maiwasang magulat siya. Ingat na ingat ito noong mga bata pa silang magkakapatid. Hindi raw magandang pakinggan ang ganoon. Pero ngayong malalaki na sila, alam niyang kahit hindi sila palaging nakasasalumuha ng ina, nalalaman nitong may mga bagay na hindi na nito kaya pang makontrol. Na sa pakikisalamuha nila sa iba, natututo sila ng ibang mga bagay.
“Nabigla lang naman ako. Pero hindi mo na ba p’wedeng bawiin ang sinasabi mo? Baka naman may iba pang paraan,” malambing niyang wika rito.
Sinamaan siya nito ng tingin. “Ewan ko sa iyo, Elias! Kapag umabot ka ng trenta y sinco at wala ka pang asawa, huwag ka ng magpapakita pa sa akin kahit na kailan.” At muli nitong hinarap ang niluluto.
Niyakap niya ito mula sa likuran. “Thanks, Mom. I love you.”
Panakot lang iyon ng ina sa kaniya, pero alam niyang hindi naman ito seryoso. At kapag ganoon ito, ibig sabihin, medyo hupa na ang pagtatampo nito sa kaniya.
“Ano’ng niluluto ninyo?” tanong niya makaraan ang ilang sandali. Tiningnan din niya ang nakasalang na malaking kaserola.
“Ano pa nga ba? Paborito mo,” sagot nito saka iyon binuksan.
“Wow!” Namilog ang mga mata niya sa nakita. “Mukhang madadagdagan ang timbang ko nito. Ang sarap mo pa namang magluto ng kutsinta,” walang halong birong sambit niya.
Noong bata pa siya, nakahiligan na niya ang pagkain niyon dahil na rin sa ina. Doon talaga nito ipinaglihi ang kapatid niyang si Dheyna. Kaya naman, kahit nakapanganak na ito, lagi niya iyong hinahanap. Eh, marunong din naman ang kaniyang ina na magluto ng kakanin dahil natutunan nito sa lola nito, kaya walang problema. Palagi pa siya nito noong katulong, pati na ang kaniyang ama— ilan sa masasayang sandali ng kabataan niya.
“Oo na! Huwag ka ng mambola pa. Palalamigin lang natin ito saglit,” anito.
Bumitaw siya sa pagkakayakap dito. “Nakagawa na ba kayo ng sauce niyan? Gusto mo ba ako na lang gumawa?” presinta niya. Na-miss niya bigla ang ganoong bonding nila.
Nilingon siya nito, lakip na sa mga labi ang masuyong ngiti.
“May niyog na diyan. Kaso kung gusto mo ng yema dip at cheese, kumuha ka na ng gatas at asukal sa pantry. Isasalang ko na ang kawali rito,” utos ng kaniyang ina.
Madali naman siyang sumunod. Pagbalik niya ay mainit na ang kawali.
Nilagyan niya iyon ng asukal saka ihinalo ang butter na inihanda rin ng ina. Pagkatapos, dahan-dahan niyang idinagdag ang condensed milk.
“Magaling ka namang magluto, anak, pero bakit walang babaeng nahuhulog sa karisma mo? Hindi kaya ikaw ang may aayaw sa kanila?” tanong ng kaniyang ina na nasa kaniyang tabi. Pinanonood siya nito.
“Mommy, kung hindi rin lang kagaya mo ang babaeng mapapangasawa ko— huwag na lang. Mas gusgustuhin ko pang maging binata habangbuhay,” sagot niya.
Nakatikim siyang muli ng hampas mula rito. “Tigilan mo nga ako, Elias! Huwag mo na akong bola-bolahin pa, dahil hindi na ako nagtatampo. Kaunti na lang . . .”
Nakangiting nilingon niya ito. “Kaunti na lang? May pahabol pa talaga.” Umiling-iling siya. “Pero seryoso naman ako sa sinasabi ko. Kung hindi rin lang maalaga, mapagmahal, mabait, at maunawaing kagaya mo ang pakakasalan ko, ’di bale na lang.”
“Hmmp! Kaya siguro hindi ka makahanap dahil ganiyan ang pamantayan mo.”
“Mataas ba, Mom?” Saglit niya itong nilingon. “Ganoon naman talaga dapat. Dahil ganoon ka. You’ve set the standards for me.”
“Nag-iisa lang ako, anak. Wala akong katulad.”
“Well, I know . . .” Nagkibit siya ng mga balikat. “At least, kahit iyong the best na ugali mo na lang. Kahit iyon na lang ang makuha niya.”
“At sino naman kaya iyon,” pabulong nitong wika niya.
“Malay mo naman. Nandiyan lang sa tabi-tabi.” Pagkasabi niya noon ay isang mukha ang lumitaw sa isipan niya.
Hindi niya maiwasang mangiti nang maalala ang babae. May mga katangian ito na hindi niya matukoy kung ano, na napangingiti na lang basta sa kaniya. Isang bagay na hindi pa nangyayari sa kaniya noon. Isang bagay na bago sa kaniya. Na kahit wala pa sa isip niya ang pinag-uusapan nila ng kaniyang ina, hindi pa rin niya mapigilang isipin ito.
Is he in love? Tinamaan na rin ba siya ng pana ni Kupido?
Mabilis niyang ipinilig ang ulo.
Malabo iyong mangyari. Hindi pa siya handa.
Dahil sa kaabalahan sa pag-iisip, hindi na niya napansin ang kakaibang ngiti ng ina. Somehow, alam na agad nito ang nangyayari sa kaniya.
Mothers know best, ika nga.
“Chinnyboo! Chinnyboo! Where are you?” malakas na tawag ni Elias sa kaniyang asawa. Kanina pa niya ito hinahanap pero hindi niya ito matagpuan. Naikot na yata niya ang buong silid nila pero hindi pa rin niya ito makita. Doon lang naman niya iniwan ang asawa kanina na nagpaluto sa kaniya ng pansit na may mangga.Naiiling na tiningnan niya ang bitbit na pagkain. Kahit kailan, weird ang panlasa nito sa tuwing magbubuntis.She’s five months on the way now. Ang kambal nila ay nairaos nitong iluwal nang nakaraang taon. At pinayuhan sila ng doktor na mas mainam na masundan agad ang dalawa, para hindi raw mahirapan si Vhanessa.She’s forty now. Forty and still looking young. Siguro, dahil sa regular nilang digmaan iyon. Sa edad rin nito napatunayan niyang may mga babae pala talagang pinagpala. Dahil hindi nauubusan ang kaniyang asawa, nag-uumapaw ito at laging handa sa kaniya.“
Kinakabahan si Vhanessa habang nakatingin sa puting kurtinang nakatabing sa kaniya. Their wedding entourage was already marching forward. Ilang saglit na lang, siya na ang susunod.Hindi niya alam kung papaano ipaliliwanag ang nararamdaman sa mga sandaling iyon. Her heart was filled with so much joy. Halos hindi niya na nga malaman kung ano ang nangyayari sa paligid. Tanging ang focus niya ay ang makita si Elias, na ilang araw niya ring hindi nakita dahil hindi sila payagan ng kani-kanilang pamilya. Bad luck daw iyon.Nang akayin siya ng wedding coordinator, pinuno niya ng hangin ang dibdib. When the white curtain finally opened for her, lahat ng mga mata ay napatutok sa kaniya.She knew her look was way too simple. She didn’t pick extremely expensive gown— whick Elias preferred, and just ask Macy to look for someone who made local wedding gowns. Madali naman iyong nagawan ng paraan ng kaniyang kaibigan. And
“Can we go out? I have good news,” bungad ni Elias nang sagutin ni Vhanessa ang cell phone nito. Nag-file na mula siya ng leave para maasikaso ang dapat na asikasuhin sa kanila. Para hindi na rin sagabal ang pagparoo’t parito niya sa Tierra del Ricos at Maynila.“Uhm . . . Office hours pa. Hindi pa ako p’wedeng mag-out nang maaga,” malambing na sagot nito.“Don’t worry about it. I already talked to Dheyna. Umoo na siya kaya p’wede ka ng lumabas. Hihintayin kita rito,” wika niya bago pinindot ang end button ng cell phone niya. Nasisiguro na niyang nagmamadali na itong lumabas.He even counted backwards from ten to one. At eksaktong pagpatak ng one ay itinutulak na nito ang bubog na entrance door ng law firm.Mabilis siyang bumaba ng sasakyan para salubungin ito. Ibinukas niya ang mga kamay. Patakbong pumaloob naman doon si Vhanessa.&n
“Are you ready, son?” tanong ng kaniyang amang si Ethan. Magkasama silang dalawa para dalawin ang taong may malaking kasalanan sa kanila.Tumango siya. “I am, Dad. I am very much ready.”“Alright. Let’s go.” Nauna itong bumaba ng sasakyan. Kinuha nito ang attache case nito sa backseat bago pumasok sa loob ng New Bilibid Prison sa Muntinlupa. Nakasunod lang siya rito.Pagdating nila sa entrance, ipinakita ng kaniyang ama ID nito— ganoon din siya. Sumaludo pa ang gwardiyang naroon sa kaniya.May isang nag-assist sa kanila papasok sa loob ng kulungan. Dinala sila nito sa visiting area na para sa mga abogado at preso.“Hanggang dito na lamang po tayo. Hintayin na lang po natin ang paglabas ng sadya ninyo rito,” anang escort nila.Tumango ang kaniyang ama rito. “Salamat.”Magkatabi silang naupo ng kaniyang ama sa harap ng isa
Kinabukasan, nagtungo sila ni Elias sa bayan. Dinalaw nila ang kaniyang ina— na sa wakas, unti-unti ng bumabalik sa dati. Nakakausap na ito nang maayos, kahit pa nga may pagkakataong natutulala pa rin ito.Sinabi sa kaniya ng doktor, kahit parang walang pakialam sa mundo noon ang kaniyang ina, dahil lagi rin siyang present sa tabi nito, hindi na ito nanibago pa sa itsura niya o sa pagbabago ng mga araw. Hindi man ramdam ang presensya nito bilang isang ina habang siya ay lumalaki, nag-r-reflect naman daw iyon sa utak nito, hindi nga lang daw talaga pa makawala sa nangyari sa nakaraan. Kaya hindi na siya nahirapan pang ipakilala ang sarili rito, at kung bakit ito naroroon sa pasilidad na iyon.Ipinakilala niya si Elias sa kaniyang ina. Hindi man ito sanay pa sa ibang tao, nakuha pa rin naman ng kaniyang ina na ngumiti at kahit papaano ay kausapin ang kaniyang kasintahan.Yes. She’s officially dating Elias now.
Kinakabahan si Vhanessa sa kaniyang gagawin, pero naroon na siya. Wala na iyong atrasan pa.Mabilis siyang napatayo nang marinig ang ugong ng humimpil na sasakyan sa labas ng kanilang bahay. Tiningnan niya ang silid ng kaniyang lola. Nakapagpaalam na siya rito at hindi naman na siya nito pinigilan pa.“Hi . . .” nakangiting bungad ni Elias sa malaking pintuan ng kanilang bahay. Hinayaan talaga niya iyong bukas dahil hinihintay niya ito.Bago pa siya makalapit dito, inilabas na nito ang dala-dalang bulaklak. As usual, it’s sunflower.“For you.” Iniabot nito iyon sa kaniya.“T-thanks,” kiming wika niya sabay ngiti. Bumalik siya sa may lamesa at inilapag iyon doon, saka muling hinarap ang lalaki. “Let’s go.”Iginala ni Elias ang mga mata nito sa kabahayan nila. “Si Lola Cresing?” tanong nito