Habang si Harold naman ay nakatingin sa relong hawak niya. Hindi niya gusto ang relo noong una at basta na lang itinapon sa sahig, kaya nasira. Gayunpaman, hindi niya magawang itapon ito nang tuluyan, kaya kinuha niya isa-isa ang mga parteng nabasag.
Alam niyang sira ang relo, ngunit para bang may kakaibang naramdaman siya para dito na pumipigil sa kanya na iwan ito.
Napansin ni Harold na may nanonood sa kanya. Paglingon niya, nakita niya ang malamig at walang pakialam na mga mata ni Karylle. Ngumisi siya ng mayabang at itinapon ang relo sa dressing table, na para bang wala itong halaga.
"Bakit mo nilagay ang sirang bagay na 'yan dito? Sa tingin mo ba ang bahay ko ay basurahan?" tanong ni Harold na puno ng hinanakit.
Napapikit si Karylle bago sumagot, "Kung ayaw mo, itapon mo." At sinimulan niyang maghanap ng kuwintas sa paligid, hindi man lang siya tumingin kay Harold.
Halos magdilim ang paningin ni Harold. Noong una, sobrang halaga ng relo na iyon para sa kanya, ngunit ngayon, parang wala na lang ito kay Karylle! Oo nga, nagbago na siya! Paano pa nga naman siya magkakandarapa tungkol sa relo, gayong may mga bago na siyang pinagkakaabalahan?
Mga ligaw na lalaki siguro!
Nagsimulang mag-init ang ulo ni Harold, at halos pumutok na ang ugat sa kanyang noo. "Karylle, kaya ka ba pumayag sa divorce dahil may bago ka na?"
Ngumiti si Karylle, "Kung ‘yan ang iniisip mo, hindi ko na pipigilan."
Pagkatapos ng sagot na iyon, tumuloy siya sa dressing table, binuksan ang drawer at kinuha ang kahon ng kuwintas. Magkalapit sila, ngunit hindi man lang siya tumingin kay Harold. Naglakad palabas ng silid nang walang paalam.
Nababalot ng galit si Harold, kaya hinawakan niya ang braso ni Karylle. "Sa tingin mo ba puwede kang pumasok at lumabas dito ng basta-basta?"
Hindi agad naalis ni Karylle ang braso niya, kaya napatingin siya kay Harold nang may pagtataka, "Ano bang gusto mo?"
Naguguluhan si Karylle. Kailan pa naging ganito ka-emosyonal ang taong ito? Hindi niya naintindihan ang biglaang pagbabago ng ugali ni Harold.
Hinigpitan pa ni Harold ang pagkakahawak sa kamay ni Karylle. "Gusto kang makita ni Lola. Sumama ka sa akin mamayang gabi sa mansyon."
Nakasimangot si Karylle at tinitigan si Harold na parang tinatanong kung nasa tamang pag-iisip pa ito. "Mr. Sanbuelgo, baka nagkamali ka ng iniinom na gamot? Kung gusto mong may makasama ka, bakit hindi si Adeliya ang isama mo?"
Nang marinig ang mga mapanuyang salita ni Karylle, lalo pang dumilim ang mukha ni Harold. "Sinabi ko, ikaw ang gusto ni Lola na makita! Sa tingin mo ba gugustuhin ko pang makasama ka?" sigaw ni Harold habang tumitindi ang kanyang galit.
Ngumisi si Karylle, puno ng pangungutya. "Noong una, nang gusto akong makita ni Lola, ginawa mo ang lahat para pigilan ako. Bakit ngayon, bigla mong ipilit sa akin para makita siya?"
Tumawa nang mapakla si Harold. "Alam mo kung gaano ka mahal ni Lola noon. Ngayon ba, nakakalimutan mo na siya dahil lang sa sitwasyon natin?"
Napalunok si Karylle. Totoo, sa mga nakalipas na taon, ang Lola ni Harold lang ang nagturing sa kanya nang maayos sa pamilya Sanbuelgo. Ang matanda lang ang nakakaintindi sa kanya, at sa kabila ng lahat, ito lang din ang nag-aruga sa kanya.
Kahit na minsan, mas naramdaman ni Karylle na parang tunay siyang apo ni Lola kaysa manugang. Kaya naman, hindi niya kayang tanggihan ang matanda.
Ngunit tila nabaling ang galit ni Harold sa kanya. "Dati, mahal na mahal mo si Lola. Ngayon, kaya mo na siyang baliwalain ng ganito kabilis? Hindi ko alam na ganito ka pala kalakas, Karylle. Itatapon mo na lang ako dahil sa may iba ka na?"
Napakagat-labi si Karylle. "Hindi ako ganoon, Harold."
Malamig ang ngiti ni Harold, "Kung ganoon, sumama ka na sa akin."
Habang pumapasok sila sa kotse, puno ng halo-halong emosyon si Karylle. Napag-isip-isip niyang ang kanilang kasal ay puno ng gulo. Lagi na lang ang matanda ang nag-aalala para sa kanila.
Kung hindi lang siya pinilit ni Harold na magpakasal...
Nakarating sila sa lumang bahay ng pamilya Sanbuelgo. Pagpasok pa lang nila, narinig na agad ni Karylle ang masiglang tinig ni Lady Jessa mula sa sala, "Nandito na ang paborito kong granddaighter-in-law! Karylle, halika at umupo sa tabi ko! Matagal kitang hinintay!"
Bahagyang kumurap si Karylle at halos hindi maitago ang komplikadong emosyon sa kanyang mga mata. Pinilit niyang ngumiti, "Lola, pasensya na, sa mga nakaraang araw..."
Bago pa man niya matapos ang sinasabi, tinapik ni Lady Jessa nang magaan ang kamay niya. "Hindi mo na kailangan magpaliwanag, apo. Alam ni Lola ang lahat ng pinagdadaanan mo."
Napatingin si Karylle kay Lady Jessa, tila naguguluhan at nagulat sa sinabi nito. "Alam niyo po ang lahat, Lola?"
Tumango si Lady Jessa at tinitigan si Karylle ng malungkot. "Oo, alam ko, apo. Ang batang ito." Sabay turo kay Harold, "wala talagang pakiramdam. Hindi niya alam kung gaano ka kahalaga."
Hindi agad nakaimik si Karylle. Kung alam ni Lady Jessa na hiwalay na sila ni Harold, bakit tila wala itong pakialam at parang gusto pang ipagpatuloy ang kanilang relasyon?
Napatingin din si Harold kay Lady Jessa, tila naguguluhan din.
Puno ng lungkot, muling nag-usap si Lady Jessa. "Karylle, wag mong isipin na wala akong alam. Nalaman ko ang lahat ng kasalanan ni Harold. At pinagsisisihan ko na, anak, na ikaw pa ang napunta sa kanya."
Saglit na natahimik si Karylle. Napakaraming damdamin ang bumabalot sa kanya—galit, awa, at pagkalito. Ang tanging taong naging mabuti sa kanya ay si Lady Jessa, at hindi niya alam kung paano pa siya dapat tumugon.
Napakunot ang noo ni Nicole nang makita ang reaksyon ng mga ito. Napatingin siya nang masama at hindi napigilang mapasinghal."Napakabuting anak. ‘Daddy is gone. Daddy loves you.’" sarkastik niyang bulong habang nilingon si Andrea.‘Yun ang huling sinabi sa recording.Masakit ang dibdib ni Karylle. Pilit niyang pinipigilan ang sarili para hindi tuluyang malunod sa emosyon. Hindi niya gustong ipakita kung gaano siya nasasaktan, kahit pa halos gumuho na ang damdamin niya sa loob.Tahimik lang si Andrea, at matapos ang ilang sandali ng paghihintay na wala pa ring reaksyon si Karylle, nag-aatubili siyang nagsalita."Karylle… alam ni Auntie na mabigat sa loob mo ang lahat ng ‘to pero… ang mga yumao ay wala na… ikaw…"Hindi na niya naituloy ang sasabihin.Biglang tumingin si Karylle sa kanya, matalim at malamig ang tingin. Napaurong si Andrea sa kinauupuan niya at tila napatigil ang tibok ng puso. Hindi niya naituloy ang anumang nais sabihin.Ang malamig at nanlilisik na titig ni Karylle ay
Umiling si Lucio sabay buntong-hininga, pilit na binubuo ang emosyon. “Talagang… ito ay…”Akala niya, sa pamamagitan ng ganitong paraan ay maaantig niya si Karylle, pero bago pa man niya maituloy ang sasabihin, agad siyang pinutol nito sa malamig at walang pasensyang tinig.“Ayokong marinig ang personal mong damdamin. Kung may sasabihin ka, diretso na sa punto.”Natigilan si Lucio. Halos maputol ang hininga niya sa inis, pero kinagat na lang niya ang dila at pinilit pigilan ang sarili.Napansin ni Andrea na hindi na nito kayang ituloy ang pagsasalita, kaya siya na ang mabilis na sumalo. “Karylle, huwag kang magalit, please.”Ngayong pagkakataon, hindi na siya nagpaligoy-ligoy. “Noong buhay pa ang tatay mo… may iniwan siyang mensahe para sa’yo.”Bahagyang nanlaki ang mata ni Karylle. Naaalala niya, noong iniwan din ni Harold ang isa pang recording sa kanya mula kay Papa.May sinabi rin ba si Papa sa kanila?Napakunot ang noo ni Karylle. Hindi niya maiwasang isipin kung iniutos din ng k
Biglang nag-iba ang kulay ng mukha ni Lucio. “Miss Santiago, hindi mo puwedeng sabihin ‘yan.”Napangisi si Nicole, tila gusto nang ibulalas ang matagal nang inipong sarkasmo, pero sa huli, pinili niyang manahimik muna.Hindi naman tumingin si Layrin sa panig nina Lucio. Sa halip, ibinaling niya ang paningin kay Karylle, at sa malambing na tinig ay nagsalita, “Ang mga yumao, wala na. Minsan, masakit lang ang malaman ang totoo, lalo na kung wala ka nang magagawa. Karylle, hindi mo ba ‘yon naiintindihan?”Napaisip si Lucio. Tama siya, bulong niya sa sarili. Ang pagpunta ni Karylle rito ay nangangahulugang gusto niyang malaman ang totoo. Pero kung patuloy pa ang mga kasamahan niya sa pagpigil, baka matalo ako.At gaya ng inaasahan, tumango si Karylle at marahang nagsalita, “Tama ka, Layrin. Kapag masyado kang maraming alam, mas maraming sakit ang dadalhin mo. Mas maraming hinanakit ang babalikan.”Bahagyang nag-iba ang ekspresyon ng tatlong kasapi ng pamilya ni Lucio, ngunit bago pa sila
Hindi man tuwirang sinabi ni Lucio kung gaano siya ka-galít sa mga oras na ‘yon, malinaw pa rin sa kilos niya ang namumuong inis. Ngunit sa kabila ng lahat, pinili pa rin niyang pigilan ang sarili.Pagpasok ng waiter, agad siyang nag-order ng pagkain at pinauwi na ito matapos makuha ang listahan.Nang makaalis ang waiter, silang pito na lang ang naiwan sa loob ng silid.Napatigil ang usapan kanina dahil sa tensyon, pero kailangan na nilang ibalik ito sa usapan. Kung hindi, masasayang ang hapunan nilang ito.At bagama’t marami silang naroon, alam naman ng lahat kung sino ang kakampi ng isa’t isa.Magkapatid sina Roy at Harold, kaya malinaw na panig sila kay Karylle. Hindi na rin kailangang banggitin pa sina Nicole at Layrin, mula pa lang sa umpisa, nakapwesto na ang suporta nila.Kaya kung may gustong sabihin ang kampo ni Lucio, alam nilang malalaman din ito ni Karylle kahit hindi siya direkta ang kausap.Maya-maya, matapos ang ilang minutong pag-aatubili, napatitig si Adeliya kay Kary
Umalis si Roy habang bumubuga ng usok ang sasakyan, tanda ng iritado nitong pagmamaneho.Napairap si Nicole habang sinusundan ng tingin ang papalayong sasakyan. Naiinis niyang sambit, “Grabe, ang init ng ulo n’yan ngayon.”Pinigilan lang ni Karylle ang sarili sa pagsagot. Pinili niyang manahimik. Minsan, mas mabuting hayaang magbanggaan na lang ang emosyon kaysa paulit-ulit na magsalita. Alam niyang may mga bagay na kailangang danasin muna bago maintindihan."Pasok na tayo," wika ni Karylle habang hinila si Nicole at Layrin papasok ng restaurant.Pagpasok nila, naroon na agad ang pamilya ni Lucio, sina Andrea, Adeliya, at si Lucio mismo. Pawang seryoso ang mga mukha, halatang may hindi naging maganda sa pag-uusap nila bago dumating ang tatlo.Pagkakita ni Lucio sa kanila, agad itong kumunot ang noo. “Hindi ba siya kasama?”Kalma lang ang tugon ni Karylle. “Nagpa-park lang siya. Susunod na rin ‘yon.”Pagkasabi nito, hinila niya ang isang upuan at naupo. Umupo rin agad sina Nicole at La
Bagamat may tampuhan sa pagitan nina Roy at Nicole, alam naman ng lahat kung saan ito nagsimula, at malinaw na rin kay Karylle ang buong kwento.Alam din niyang kahit gaano pa ka-irita si Roy, hinding-hindi nito sasaktan si Nicole.Kaya nagpatuloy na lamang siya sa paglalakad kasama si Layrin.Nang makita ni Nicole na lumalayo na ang dalawa, agad siyang napasigaw, bahagyang nababahala, "Hoy! Kuya mo 'yun, diba? Wala na ba kayong puwedeng pag-usapan mamaya? Sasama pa 'ko kay Enen kumain ngayon! Kanina ka pa gutom, ‘di ba?!"Napailing si Roy at napasimangot. "Ano’ng minamadali mo? Hindi pa naman sila malayo. Tsaka si Lucio pa 'yung nagyayang kumain kay Karylle, parang kailangan pa niyang makiusap, 'no."Hindi nagpatalo si Nicole. Bahagyang napataas ang kilay at mapang-asar na tumingin kay Roy."Ate ko ‘yan, natural lang na kabahan ako! Tsaka..." saglit siyang huminto bago ituloy ang sasabihin. "...Hindi ba kayo ni Harold magkapatid? Di ba kaya ka nga sumama ngayon kay Lucio, dahil kay H