5: Gulo

Nanlilisik ang matang ipinukol ni Fatima sa pamangkin nito, na tila isang lintik na naghahanap ng masasambulatang kidlat.

“Bobo ka ba?” singhal nito, ang laway halos tumilamsik sa mukha ni Riva. “Basta-basta mo na lang pinakawalan ang mga Ferell na wala man lang ni pisong kuting ang ibinigay sa’yo?! Nagiisip ka pa ba Riva?! Ano nalang ang ipambabayad mo sa’kin?! Ha?!”

Humigpit ang hawak ni Riva sa palda ng kanyang suot, pinipigil ang panginginig ng kanyang labi. Hinugot niya ang hangin sa pagitan ng mga pangungusap, pilit nilulunok ang sakit na tila lalong tumitindi sa bawat salitang lumalabas sa bibig ng tiyahin.

“Tita naman… nagbibigay naman po ako buwan-buwan ah…” mahinang sagot niya, halos pabulong.

“Noon ‘yun!” sigaw muli ni Fatima, ngayon ay sumasabunot na sa sarili sa inis. “Noong kasal ka pa kay Gael! Noong meron pang sustento! Kung sana nilunok mo na lang ‘yung mga pag-aalipusta nila, edi sana may pera pa tayo ngayon! Eh ngayon? Anong meron ka? Drama?! Luha?! Mabubuhay ba tayo d’yan, ha?!”

“May ipon pa po ako, Tita… konti lang, pero sapat—”

“ANG BOBO! AMPOT@!” tuluyan na itong napamura. “Dapat isinantabi mo na muna ‘yang kadramahan mo! Wala kang silbi kung hindi ka marunong magtimpi! Anong gagamitin ko sa pagpapakasal ng pinsan mong si Camilo, ha? Sa dialysis ng tatay mo?! Eh kung mamatay na lang ‘yang tatay mo, eh ano? Wala rin naman tayong pambayad sa kabaong!”

Napatigil si Riva. Napasinghap. Tila kinuyom ng malamig na kamay ang puso niya. Iyon na yata ang pinakamasakit na linyang narinig niya.

Bata pa lang siya, wala na siyang ina. Ang ama na lang niya ang tanging kasama sa buhay, kahit pa’t lumpo na ito at halos hindi na makalakad. Siya lang ang dahilan kung bakit nagpakatatag siya. Pero ngayon... tila pati ang buhay ng sariling ama ay isinusumpa ng sariling dugo.

Hindi pa nakaka-recover si Riva sa sinabi ni Fatima, nang bigla nitong sinagot ang tumatawag sa cellphone.

“Ahhh, tangina... kasalanan mo ‘toh!” galit na galit nitong bulong bago sagutin ang tawag.

“Ah hello… boss… uh-oh-hooo... opo, wag na ho kayong magalit... mapag-uusapan pa naman natin ‘toh… may darating po akong pera…” Pinilit nitong ngumiti habang tumutulo ang pawis sa gilid ng mukha. Pero nang matapos ang tawag, bigla itong lumingon kay Riva—at ang ngiti ay napalitan ng nagngangalit na titig.

“Kasalanan mo ‘toh! Babalikan kita Riva! At siguraduhin mong may makukuha ka sa mga Ferell. Kung hindi… alam mo na ang mangyayari sa tatay mo.”

Hindi ito banta. Isa itong sumpa na lumalatay sa balat ni Riva.

Walang awa si Fatima. Ang tanging laman ng utak nito ay pera. Hindi pagmamahal. Hindi pagkalinga. Hindi pamilya.

At tila nakatakda ang langit na ipahiya si Riva ng paulit-ulit.

Dahil habang nagpupunas siya ng luha sa gilid ng kalsada, isang itim na sasakyan ang dumaan. Sa loob—nakaupo si Aileen Ferell. Sa likod—nandoon sina Gael at Shiela, parehong naka shades, nakatawa, parang nanonood lang ng low-budget na pelikula sa lansangan.

Bumaba si Aileen. Sa pagkakatayo nito, alam mong isa siyang reyna—reyna ng yabang at pangmamaliit.

“Ay, ayan na pala siya.” singhal ni Aileen, tila nagmamadali pang bumaba upang magdagdag ng lason sa sugat. “Ang drama mo talaga, Riva. Tignan mo nga? Pati kapamilya mo, itinatakwil ka na. Pinagbabantaan ka pa nga, ‘di ba?”

“Mga baliw. Walang pinag-aralan,” sabat ni Shiela, halos hindi makapagsalita sa kakatawa. “Kung ako sayo, Gael, buti na lang at nakawala ka d’yan. Parang basurang itinapon ng Diyos.”

Riva couldn’t speak. She was too stunned, too ashamed. Masyado na siyang pagod para lumaban. She wanted to scream, to fight back, to say something—anything. Pero wala. Pati ang dila niya, tila iniwan na rin siya.

“Ganito ba ang kapalit ng pagmamahal?” bulong niya sa sarili habang nakatingin sa kanilang tatlo. “Ito ba ‘yung sinakripisyo ko lahat para sa kanya? Ito ba ‘yung lalaking ipinaglaban ko?”

“Ay nako, Riva,” dagdag pa ni Aileen, “Sana noon pa lang, naisip mong hindi ka namin ka-level. Ni hindi ka marunong manamit ng tama. Ang social standing mo, parang basahan. Kaya wag kang magtataka kung bakit tinapon ka ni Gael. Ang suwerte nga niya ngayon, may Shiela siya—edukada, maganda, may breeding. Hindi tulad mo, na drama lang ang alam.”

“Ma, tama na nga. Sayang ang laway mo,” ani Gael, pero halata ang ngisi sa kanyang labi.

Napakagat-labi si Riva, pinigilang lumuha. Sa loob-loob niya, gusto niyang umalis. Gusto niyang mawala. Gusto niyang matunaw.

Pero hindi pa doon nagtatapos ang kahihiyan niya.

“Balita ko pa, nanghihingi ka raw ng sustento kay Gio,” ani Aileen. “Kapal din ng mukha mo ano? Eh kahit utang, wala ka na ngang binayaran. At ngayon, pati pamilya mo? Ginagamit mo para makuha ang awa ng ibang tao?”

“Sa tingin mo, maaawa pa kami sa’yo pagkatapos ng gulong ‘yan? Hindi ka na nga makaanak, wala ka pang hiya.”

Wala siyang sinabi. Hindi dahil wala siyang gustong sabihin—kundi dahil alam niyang kahit anong salitang ibalik niya, hindi iyon tatagos sa mga tulad nila. Sa mga pusong walang konsensya. Sa mga pamilyang ginagawang negosyo ang pagmamahal.

Nang makaalis na ang sasakyan ng mga Ferell, nang makalayo na ang hiyawan at hagikhikan, saka lang bumagsak ang luha ni Riva.

Tila ulap ang paligid niya—malamig, malungkot, walang katiyakan.

Sa gitna ng katahimikan, narinig niya ang isang boses. Mababang boses. Kalma. Maingat.

“Riva…”

Paglingon niya, si Luther pala. Nakaupo sa motor, nakasunod pala sa kanya.

“Sumama ka na sa’kin.”

Hindi siya nagsalita. Nilakad lang niya ang distansyang naghihiwalay sa kanila. Paglapit niya, binuksan ni Luther ang helmet niya at ipinasuot kay Riva.

“Hindi ka bagay sa lugar na ‘to,” bulong ni Luther. “Kaya tara na.”

At sa unang pagkakataon, wala na siyang sinabi.

Sumakay siya sa motor at yumakap kay Luther mula sa likod.

Muli siyang huminga.

Hindi pa tapos ang laban, pero may sandali ng pahinga. Sa bisig ng isang taong hindi siya ginamit, hindi siya tinapakan, at hindi siya ipinahiya.