Prologue

Bayan ng Sta. Cruz

Kasing dilim ng kalangitan ang nagbabadyang galit sa mga mata ng babae. Sa edad na thirty-two ay maganda pa rin ang hugis ng katawan at palagi itong nakapostura.

"Napakatigas ng ulo mo!" sigaw ni Rosanna sa binatilyo. Sa kamay niya ay ang sinturon na may bakal sa dulo.

Napaigik si Salvatore nang haplitin siya ng madrasta. Ito na ang naging buhay niya sa nakaraang anim na buwan buhat nang mawala ang Papa niya. Malakas ang ulan at madulas ang daan— idagdag pang madilim sa parteng iyon ng tulay sa may Sabang. Nawalan ng control sa manibela at nahulog sa bangin ang sasakyan nito. Dead on arrival ang kaniyang ama.

Ulila na siya ngayon. Maagang pumanaw ang kaniyang ina at ang kaniyang ama ay nag-asawa pagkaraan ng isang taon. Limang taong gulang pa lamang siya noong tumungtong sa pamamahay nila si Rosanna. Mabait ito sa kaniya kapag kaharap ang kaniyang ama, pero kapag sila na lamang ay ipinaparamdam nito ang disgusto sa kaniya. Ayaw ni Rosanna na tumatakbo siya dahil baka mabasag ang mga display. At habang lumalaki siya, walang tigil ito sa pag-utos ng kung ano-ano. Mas tumindi ang sama ng ugali ni Rosanna nang mamatay ang ama niya. Kung noon ay mga patagong kurot, batok at sampal ang ginagawa sa kaniya, ngayon ay latay na. Maingat pa rin ito sa ginagawa para hindi makita sa eskwelahan ang pisikal na pang-aabuso sa kaniya.

"Hindi ka kakain ng hapunan! Dito ka sa kwadra matutulog at huwag kang papasok sa bahay hanggang hindi ko sinasabi! P*****a ka! Sinabi ko na sa iyong huwag kang pumasok sa eskwela dahil maglilinis ka ng kwadra!"

"May exam po kami, Senyo— Ahh!" Tinadyakan ni Rosanna si Salvatore at dalawang magkasunod na haplit pa ang ibinigay niya rito.

Halos mamanhid ang buong katawan ni Salvatore sa sakit.

"Sumasagot ka pa?! Nagpunta ang mga kaibigan ko para mangabayo pero sa sobrang dumi at baho rito ay hindi kami natuloy. Pinahiya mo ako! Bwisit ka talaga! Hindi ka pa namatay kasama ng ama mo!"

Galit na galit na umalis si Rosanna at iniwan siya. Salvatore can barely move, but he refused to cry. Finals nila kanina kaya kahit hindi pa siya tapos sa paglilinis ng kwadra ay tumigil na siya at naghanda sa pagpasok sa school. Si Temyong ang nakatoka sa kwadra pero binawasan ng oras ni Rosanna para makatipid. Allowance lang kasi ang natatanggap niya at hindi niya mabawasan ang parte ni Salvatore. Ang guardian nitong si Fidel ay saglit na pumunta sa Amerika at hindi pa bumabalik.

Hindi iisang beses na sinubukang tawagan ni Salvatore ang Uncle Fidel niya pero hindi niya ito ma-contact. Palihim ang pagtawag niya sa bayan at tinitipid niya ang baon para makapag-overseas call. Si Fidel  Rodriguez ang nag-iisang kapatid ng kaniyang ina.

Nakapagdesisyon na si Salvatore na umalis sa poder ng madrasta. Kapag naglilinis siya ng kwadra ay paunti-unti siyang nagdadala ng gamit doon. Hindi niya kinalimutan ang family picture nila at isa 'yon sa una niyang isinilid sa bag. Ilang pirasong damit, brief, pantalon, medyas, sapatos at tsinelas. May kaunti rin siyang naipon na pera para lumuwas ng Maynila. Mas gugustuhin pa niyang tumira sa ninang niya sa Quezon City kaysa manatili sa bahay nila.

Naghintay siya ng ilang oras. Gutom na siya at uhaw hanggang sa umawang ang pinto ng kwadra.

"Señorito," naluluhang wika ni Yaya Seling sa kaniya.

Niyakap siya nito. Wala itong magawa sa madrasta niya dahil mahirap lang at may isang anak na binubuhay. Asawa siya ni Temyong at dahil nabawasan ang oras ng lalaki ay hindi sapat ang kanilang kinikita. Hindi sila pwedeng mawalan ng trabaho kung hindi ay mamamatay sila sa gutom.

"Kainin mo ito at uminom ka." Mula sa bulsa ay kinuha niya ang sandwich at juice box. Mayroon din siyang bottled water. Palihim siya nitong pinuntahan.

"Salamat po, Yaya." Mabilis na kumagat si Salvatore sa sandwich at uminom. Gutom na gutom siya.

"Kailangan nating magamot ang mga sugat mo." Nakita ni Yaya Seling ang mga natuyong dugo sa damit ni Salvatore. Mabilis niyang pinahid ang mga luha.

"Yaya, aalis na po ako rito mamaya. Tatawagan ko na lang po kayo pagdating ko kina Ninang." Uminom ng tubig si Salvatore. Ubos na ang sandwich at pati ang juice ay said ang laman.

"Ano? Wala kang kasama at bata ka pa. Baka kung mapaano ka sa siyudad. Señorito, dumito ka muna at hintayin mo ang Uncle Fidel mo."

Umiling si Salvatore. "Doon ko na po hihintayin si Uncle." Bumunot ng limang daan sa bulsa si Yaya Seling at ibinigay kay Salvatore.

"Yaya, huwag na po. Kapos na po kayo ibibigay n'yo pa sa akin. May naipon po akong kaunti. Sapat na po 'yon." Ibinalik niya ang pera rito.

"Tanggapin mo na," giit ni Yaya Seling. "Karagdagan 'yan sa panggastos mo. Bumili ka ng pagkain kapag nagugutom ka."

"Salamat po." Sa huli ay tinanggap ni Salvatore ang pera.

"Mag-iingat ka, Señorito." Isang mahigpit na yakap ang ibinigay nito sa kaniya at umalis na.

Salvatore waited at nang bandang alas onse ay kinuha niya ang kaniyang bag at maingat na naglakad palabas ng kwadra. Nakahinga lang siya ng maluwag nang makarating sa gilid ng karsada at walang nakapansin sa kaniya. Maagang matulog ang mga tao sa mans'yon at humanap siya ng timing na wala sa station si Jimbo— ang bagong guard nila. Ipinasok ito ni Rosanna sa trabaho pagkamatay ng Papa niya. Ayaw niyang maging malisyoso, pero nakikita niya ang kakaibang tingin ng mga ito sa isa't isa.

Naglakad si Salvatore sa main road sukbit ang mabigat na bag at tiis sa kirot ng mga sugat niya. Kalahating oras na siyang naglalakad nang biglang bumuhos ang malakas na ulan. Kahit nakasuot ng jacket ay nabasa pa rin siya. Sumilong si Salvatore sa ilalim ng isang puno pero huli na. Sa lakas ng ulan at hangin ay nanunuot ang lamig sa basa niyang damit.

His knees begin to buckle at masakit din ang ulo niya. Lamig na lamig si Salvatore pero ayaw niyang bumalik sa mans'yon. Mas may tsansa siyang mabuhay sa labas kaysa manatili sa imp'yernong mans'yon na iyon.

Nagsimulang bumigat ang mga mata niya pero nang humina ang ulan at maging ambon ay tumayo siya at itinuloy ang paglakad. His legs however cannot support him at tuluyan siyang nawalan ng malay sa gilid ng daan.

Just then, a car stopped. Umibis ang dalagita sa kotse at nilapitan si Salvatore.

"You're burning with fever!" May panic sa boses nito.