Ano Ang Iba Pang Kwento Na Kahawig Ng Matsing At Pagong?

Nakakatuwa how I still get a warm feeling whenever pag-usapan ang pinanggalingan nina pagong at matsing — para sa akin, unang lumitaw sila sa matagal nang umiikot na mga kuwentong-bayan ng Pilipinas. Ang kilalang bersyon ng kwento ay tinatawag na ‘Ang Pagong at ang Matsing’, isang pabula na ipinapasa mula sa bibig ng mga matatanda papunta sa mga bata, kaya halos hindi na mabilang kung kailan talaga ito unang naikwento. Maraming rehiyon ang may kanya-kanyang bersyon, kaya ang orihinal na pinagmulan ay masasabing kolektibo: gawa ng mga karanasan at imahinasyon ng ating mga ninuno. Personal, una kong narinig ang kuwentong ito mula sa lola ko habang nagluluto siya sa kusina — ang pagkukuwento niya ay may tunog ng dagundong ng ulan at tawanan ng kapitbahay. Sa mga naka-imprentang bersyon naman, lumabas ang kwento sa iba’t ibang koleksyon ng mga kuwentong Pilipino at sa mga aklat pambata na ginawa noong panahon ng kolonyal, kapag sinimulang isulat at tipunin ang oral literature. Pero kahit ano pa man ang unang naka-imprenta, malinaw na mas matagal pa ang buhay ng kuwentong iyon sa bibig ng mga tao. Sa madaling salita: hindi mo mahahanap ang isang tiyak na lugar o taon na sinasabing unang ‘‘lumabas’’ sila, dahil sila ay produkto ng tradisyong oral ng Pilipinas — isang kuwentong nabuhay dahil sa paulit-ulit na pagkukwento at adaptasyon sa iba’t ibang henerasyon. At iyon ang parte ng charm nila: hindi sila pag-aari ng isang may-akda lang, kundi ng buong komunidad.

Sa kwentong 'Matsing at Pagong', maraming aral ang maaaring mapulot na maaaring magbigay-liwanag sa ating pang-araw-araw na buhay. Una, ang kahalagahan ng pagtutulungan at pagkakaroon ng tamang diskarte. Si Matsing, bagaman may sipag, ay nagpakita ng mayabang na pag-uugali at nagpakita ng kakulangan sa pag-iisip sa kanyang mga galaw. Samantalang si Pagong, sa kabila ng kanyang bagal, ay nagtagumpay dahil sa kanyang matalino at maingat na pamamaraan. Ang kwento ay nagtuturo sa atin na hindi lahat ng bagay ay batay sa bilis o galing kundi sa tamang diskarte at pag-uugali. Isa pa, itinuturo din nito na ang pagtitiwala sa sarili at pag-iingat sa mga desisyon ay napakahalaga. Ang bawat hakbang ay dapat planuhin upang makamit ang tagumpay. Sa mga pagkakataon kung saan tayo'y nagtatagumpay, magandang ipaalala na dapat tayong maging mapagpakumbaba at huwag magpasaya sa ating mga tagumpay. Ang kwento ay nilalaman rin ng moral na hindi dapat tayo magyabang o gumawa ng anumang bagay na maaaring, sa huli, ay makalagay sa atin sa panganib. Kahit tayo tila nananalo sa isang laban, dapat tayong magpatuloy sa pagiging mapagpakumbaba.

Naku, hindi mawawala ang ngiti ko kapag napag-uusapan ang mga kuwentong-bayan—lalo na yung paborito kong 'Ang Pagong at ang Matsing'. Lumaki ako na nakikinig sa bersyon ng matatanda tuwing meron kaming pagtitipon, at dahil diyan madalas kong makita ang mga adaptasyon nito sa komiks, librong may larawan, at mga maikling segment sa mga palabas pambata. Kadalasan, hindi sila bida ng isang long-running na serye na parang teleserye o anime na sumusunod sa maraming season; mas karaniwan silang lumilitaw bilang standalone na kuwentong-pambata, episode sa anthology, o bilang bahagi ng mga gurong nagte-teach ng moral lessons. Bilang fan at tagapagtanghal sa mga school plays dati, nakakita ako ng napakaraming paraan ng pag-interpret: minsan nakakatawa at slapstick, minsan naman dark at moralistic. Kung hahanapin mo sa YouTube o sa mga publikasyon ng mga lokal na manunulat, makakakita ka ng maraming modernong bersyon—animated shorts, read-aloud videos, at kahit mga komiks na nire-reimagine ang dinamika ng pagong at matsing. Para sa akin, ang ganda nito ay hindi kailangan ng serye para mag-iwan ng malakas na aral at saya.

Sa dami ng mga kwento ng Matsing at Pagong, marami sa atin ang lumaki sa mga adaptasyon na ito. Ang mga kwentong ito ay madalas na nagbibigay-aral, pinapakita ang kahalagahan ng talino, at nagpapasaya ng mga bata. Isang sikat na adaptasyon ay ang mga cartoon series na ginawa sa iba't ibang rehiyon. Isa sa mga paborito ko ay ang 'Matsing at Pagong' na pinalabas sa telebisyon, kung saan ang mga karakter ay buhay na buhay at parang kaibigan na natin sila. Ang mga kwento ay tunay na nakakatawa at nakakaengganyo, kadalasang may mga twist na nagbibigay ng leksyon sa dulo. Marami ring mga libro at comic strips na lumabas tungkol sa kanilang mga kwento. Isa sa mga pinakamagandang nakabisa ko mula sa mga adaptasyon na ito ay ang kahalagahan ng pagiging maingat sa mga desisyon. Pati na rin ang mga salin ng mga kwento sa iba’t ibang lengguwahe, na nagpapakita na ang mga aral ni Matsing at Pagong ay tunay na umabot sa ibang kultura. Isang astronomikal na salin naman ay ang uso ng mga animated films na pinagsama ang mga kwento, at may mga ginawa rin na mga puppet shows. Kung may mga bata sa paligid, siguradong maririnig mo ang kanilang tawanan habang pinapanood ng masigla ang mga balak ng mga karakter na ito. Ang pagkakaiba-iba ng mga adaptasyon na ito ay nagpapakita na kahit gaano pa man magkaiba ang istilo, ang mensahe ng pagkakaibigan at pagsusumikap ay nananatiling pareho.

Nakakatuwang isipin kung paano ang simpleng alitan ng dalawang hayop sa kuwentong 'Ang Pagong at ang Matsing' ay nagiging salamin ng mga totoong ugali ng tao. Sa aking paningin, nagtatalo sila dahil sa kombinasyon ng pagnanais at pride. Ang matsing madalas ipinapakita bilang mabilis, palalo, at gustong maagaw ang pinakamadaling bunga — literal at simboliko — samantalang ang pagong ay mabagal pero matiyaga at may sariling paraan ng pagkilos. Ang pagnanasang makakuha ng mas marami kaysa sa nararapat o ang pagtatangka ng isa na sakupin ang lahat ng benepisyo ang madalas nag-uumpisa ng sigalot. Bukod doon, may malaking bahagi rin ng kakulangan sa komunikasyon at hindi pagkakaunawaan. Madalas sa kwento, hindi nila napag-usapan nang maayos ang hatian o ang mga patakaran sa pagtatanim at ani, kaya nagiging pugutan ng ulo — literal na nagkakagalit at nagkakaroon ng panlilinlang. Nakikita ko ito bilang paalala na kapag may resources na limitado, ang takbo ng kultura o personalidad natin ang magdidikta kung magiging patas ba ang hatian. At syempre, hindi mawawala ang elemento ng hustisya at aral. Ang tunggalian nila ay hindi lang tungkol sa laman ng bangayan kundi tungkol sa kabayarang moral: ang pagiging mapag-imbot at panlilinlang kadalasa’y nauuwi sa kabiguan o karma. Kaya tuwing naiisip ko ang kuwento, hindi lang ako naaaliw — natututo rin ako na pahalagahan ang pakikipagkasundo, tiyaga, at ang kahalagahan ng patas na pakikitungo.

Tuwing naiisip ko ang 'Pagong at Matsing' sa entablado, naiiba ang tibok ng puso ko — parang familiar na kantang inaawit sa baryo pero may bagong armonya. Sa karanasang nakita ko, sinasalaysay ito bilang isang mapanlikha at madalas na masayahin na palabas: may malaking props na palayok na pinalaki kaysa tao, punong saging na gawa sa papel maché, at ang entablado’y puno ng malalambot na kulay at simpleng ilaw para tumuon ang atensyon sa aksyon. Ang Matsing kadalasan ay mabilis kumilos, over-the-top ang mukha at galaw; ang pagong naman mabagal, mabigat ang hakbang at may mababang boses — estudyante man o matatandang manonood, nakakaaliw at madaling sundan ang contrast na iyon. Sa isang pagtatanghal na nagustuhan ko, gumamit sila ng maliit na korong naglalarawan ng mga mamamayan ng gubat; sila ang nagbibigay ng konting komentaryo at nagtutulak ng komedya sa pamamagitan ng call-and-response. May sandaling dramatic pause kapag nagpasya ang pagong na ipakita ang kanyang talino — sinusundan ng katalinuhan at simpleng (pero matamis) katatawanan. Hindi puro slapstick; may mga pagkakataon na lumalabas ang konting sentimyento, lalo na sa dulo kapag naibalik ang hustisya o nagkaroon ng aral. Personal, kapag nanonood ako ng ganitong adaptasyon, nakikita ko dalawang paraan ng pagsasalaysay: isang bersyong pang-bata na puno ng kanta at sayaw, at isang mas mature na bersyon na nag-eeksperimento sa tanikala ng kapangyarihan at katarungan. Pareho kong pinapahalagahan—ang una dahil nagbubukas ito ng puso ng mga bata sa teatro; ang huli dahil pinaiigting nito ang usapan tungkol sa pag-iingat sa pagiging mapagsamantalang kapwa. Sa huli, ang entablado ang nagdadala sa simpleng kwento ng pagong at matsing sa buhay, at ako’y laging nanonood nang may ngiti at pagkamangha.

Nakakatawang alalahanin na noong bata pa ako, malaking bahagi ng umaga ko ang pagkukuwento at panonood ng mga kuwentong-bayan—kabilang na ang paborito kong 'Si Pagong at si Matsing'. May animated na bersyon nito, at hindi lang isa. Nakita ko ang iba’t ibang anyo: may simpleng 2D na animated short na gawa ng mga independent creators, mayroon ding puppet/stop-motion na adaptasyon sa mga educational programs, at maraming user-uploaded na mga animated retelling sa YouTube na naglalagay ng bagong art style o modernong dialogue. Sa unang pagkakataon na napanood ko ang animated retelling, natulala ako sa visual na adaptasyon—ang pagiging malikot ni Matsing at matipid pero tuso ni Pagong ay talagang naipakita sa pamamagitan ng ekspresyon at timing ng animation. Ang mga lokal na adaptasyon madalas tumatangkilik sa tradisyonal na moral lesson—huwag mandaya, at ang tiyaga ay nagbubunga—pero may ilan ding nag-eeksperimento, binibigyan ang mga karakter ng background o mas modernong setting para mas mag-resonate sa kabataan ngayon. Kung naghahanap ka ng animated version, pangkaraniwan itong makikita sa video platforms at minsan sa compilation DVDs o sa mga cultural centers na nag-aarchive ng children’s media. Bilang isang tagahanga, mas gusto ko ang mga adaptasyon na nagpapakita ng lokal na sining at tunog—ang soundtrack at tradisyunal na elemento palagi ang nagbibigay buhay sa kuwento para sa akin.

Paborito ko talaga ang 'Pagong at Matsing' — hindi lang dahil simple ang kwento, kundi dahil punong-puno ito ng buo at mahahalagang leksyon na masarap balikan. Noon, habang nakaupo ako sa sahig kasama ang mga kapatid, inuulit-ulit namin ang eksena kung saan hinati nila ang ani. Ang una kong pinag-isipan ay kung paano nakaapekto ang pagiging makasarili ni Matsing: mabilis siyang kumilos para makuha ang pinakamabuting bahagi, pero nauwi sa gulo at pinsala ang ganoong pag-uugali. Sa real life, nakikita ko itong paalala na kailangang may malinaw na patakaran at patas na usapan kapag nagbabahagi. Hindi sapat na matalino lang o malakas; kailangan ding marunong makipag-ayos at magpahalaga sa kalagayan ng iba. Ipinapaalala rin ng kuwento na ang panlilinlang at pagmamapuri upang makuha ang gusto ay kadalasan nagbabalik-loob nang may masamang kahihinatnan. Bilang personal na takeaway, sinisikap kong huwag maging Matsing sa mga simpleng sitwasyon — nagbabayad ako ng patas, nagpapahayag ng inaasahan, at iniisip kung paano makikinabang lahat. May mga sandali rin na mas madali ang maging pagong: matiyaga, mahinahon, at may konsensya. Yun ang nakakapagpabago sa maliit na mundo ko tuwing naiisip ko ang kwento—simple pero matalas ang aral.