Ano Ang Mga Boses Ng Mga Lesbian Na Manunulat Sa Modernong Pagsusulat?

Kakaibang saya ang nadarama ko sa pagkakatuklas ng mga positibong representasyon ng lesbian sa literatura, lalo na sa mga akdang lumalampas sa tradisyunal na naratibo. Nakakatulong sila hindi lamang sa pagtanggap kundi pati na rin sa pag-unawa sa masalimuot na karanasan ng mga lesbian. Halimbawa, sa ‘Patience & Sarah’ ni Isabel Miller, makikita ang isang kwento ng pag-ibig at pag-unawa sa kabila ng mga balakid. Sa kanilang paglalakbay, nakabuo sila ng isang matibay na relasyon, na nagbibigay inspirasyon sa mga mambabasa na yakapin ang kanilang sariling mga identitad at pagmamahal. Ang mga ganitong kwento ay nagbibigay ng liwanag at pag-asa sa mga taong maaaring nahihirapan sa kanilang sariling sitwasyon. Sa isang mas modernong konteksto, ang ‘Girls of Paper and Fire’ ni Natasha Ngan ay nag-aalok ng isang nakabuluhang representasyon. Sa kanyang mundo, bumangon ang isang lesbian na tauhan mula sa sistemang kaakit-akit na awang-awang nagsisilbing simbolo ng pakikidigma para sa pag-ibig. Ang mga akdang tulad nito ay nagbabalik sa puso ng mga mambabasa ang diwa ng mga posibilidad. Ipinapakita nito na hindi lamang natatapos sa pag-ibig ang kwentong lesbian; sa halip, nagsisilbing pahalagahan ito sa pagkakapantay-pantay at pag-unawa sa marami sa atin. Ang mga positibong representasyon sa literatura ay mahalaga dahil ipinapakita nila ang mga kwento ng pag-ibig, laban, at pag-asa. Nagdudulot ito ng mas malalim na pag-unawa at pagkilala hindi lamang sa mga lesbian kundi sa kanilang mga pook at karanasan. Napakalawak ng potensyal ng mga kwentong ito upang magsilbing inspirasyon sa susunod na henerasyon, at makikita natin ang pagbabago sa pagtanggap sa lipunan, na nagbibigay daan upang mas higit pang maipahayag ang kani-kanilang boses. Isang himala na naglalarawan sa ganda ng pag-ibig kahit saan o kanino man. Ang mga kwento ng lesbian sa literatura ay tila mga bituin sa madilim na kalangitan—nagbibigay ng liwanag at pag-asa ng isang mas maliwanag na bukas para sa lahat, at iyon ang dahilan kung bakit patuloy akong bumabalik sa mga akdang ito, na puno ng damdamin at katotohanan.

Sa mundong puno ng mga terminolohiya at identitad, ang salitang 'lesbian' ay may sarili nitong katangian at kahulugan. Sa simpleng salita, ang lesbian ay tumutukoy sa isang babae na may romantikong at sekswal na atraksyon sa ibang babae. Isa itong bahagi ng mas malawak na LGBTQ+ spectrum, na nagpapakita ng pagkakaiba-iba sa paraang nararanasan ng bawat tao ang kanilang identidad. Ang kakaiba sa pagiging lesbian kumpara sa ibang sekswalidad ay ang pagkilala at pagtanggap ng mga babae na nagmamahalan, na kadalasang nabibigyang-diin sa mas mabango at mas masilay na mga kuwentong nagkukuwento tungkol sa pagmamahalan sa gitna ng mga babae. Kami bilang mga tagahanga ng kultura ng pop ay madalas nakakita ng mga representation ng LGBTQ+ sa mga serye at pelikula, tulad ng ‘Orange Is the New Black’ o ‘The Handmaid's Tale’, na nagpapadami ng ating kamalayan at pag-unawa. Ang pagiging lesbian ay hindi lamang limitado sa atraksyon; ito rin ay kasama ng pakikibaka at pag-unawa sa sarili, lalo na sa mga konteksto kung saan ang mga tao ay pinapabayaan o hindi nauunawaan. Maraming lesbian ang naglalahad ng kanilang mga kwento upang ipakita ang kanilang karanasan sa lipunan at paano nila natagpuan ang kanilang mga boses sa mundo. Sa ganitong paraan, ang pagiging lesbian ay may malalim na koneksyon sa mga tema ng empowerment at pagkakaisa, na tiyak na dapat i-celebrate. Nawa’y patuloy tayong ma-inspire sa mga kwento ng pag-ibig, pakikibaka, at pagkakapantay-pantay. Isang mahalagang bahagi rin ng pagiging lesbian ang pagbuo ng komunidad. Ang LGBTQ+ community ay nagbibigay ng espasyo para sa mga indibidwal na magbahagi ng kanilang karanasan at maghanap ng suporta. Sa mga grupong ito, nagiging posible ang kolektibong pag-unawa at pakikiramay, na siya ring susi sa pagkakaroon ng mas malalim na ugnayan sa isa’t isa. Ang paggalang at pagtanggap ay mahalaga, at ito ang nangangailangan ng mas malawak na pag-intindi at empatiya mula sa lahat. Ang mga kwento ng pag-ibig na kahiwalay sa tindig sa gender norm ay nagiging tulay upang mas maunawaan ang mas malawak na concepto ng pagmamahal at ugnayan. Ang terminolohiyang ito, lesbian, ay hindi lamang isang label, ito rin ay sumasalamin sa napakaraming kwento at karanasan na natutunghayan natin araw-araw. Napakahalaga na bigyang halaga ang mga kwentong ito upang patuloy na mapatatag ang magandang pagkakaunawaan sa ating lipunan.

Kung kailan ako unang nabasa ng mga nobelang merong lesbian romance, talagang naantig ako sa mga kwento na puno ng damdamin at pagkakaiba-iba. Ito ay hindi lamang tungkol sa pag-ibig kundi pati na rin sa mga isyu sa lipunan, pagkilala sa sarili, at mga hamon sa buhay. Isang nobelang talagang umantig sa puso ko ay ang 'Carmilla' ni Joseph Sheridan Le Fanu. Madalas itong itinuturing na isa sa mga naunang halimbawa ng lesbian romance sa literatura, binabalot ito sa atmosfera ng takot at misteryo, at nagtatanong tungkol sa mga tradisyunal na konsepto ng pag-ibig at pagkakaroon ng pagkatao. Sa kwentong ito, ang relasyon nina Carmilla at Laura ay kumakatawan sa isang matinding koneksyon na lumalampas sa mga pamantayan ng panahon ng kanilang pagkakasulat. Isang mas kontemporaryong halimbawa ay ang 'Find Me' ni André Aciman, na hindi tiyak kung ito ay tungkol sa gay o lesbian love, ngunit ang pagnanais at pagkahumaling ay pwede ring i-interpret na naglalaman ng woke na tema na maraming makakaugnayang sitwasyon para sa lesbian romance. Isa pang ipinagmamalaki ko ay 'The Gravity Between Us' ni Kristen Zimmer, kung saan ang kwento ng pagkakaibigan at pag-ibig ay masalimuot at talagang puno ng init at damdamin. Siyempre, nandiyan din ang 'The Price of Salt' ni Patricia Highsmith, na mas kilala sa alternatibong pamagat na 'Carol'. Ang kwentong ito ay umikot sa saloobin at desisyon ng mga tauhang babae na nahulog sa isang komplikadong pagmamahal na umabot sa iba't ibang pagsubok. Dito, pinapakita ang katotohanan at realismo ng lesbian relationships na maaaring tila mahirap sa mga panahon noon. Isang sulyap dito ay nakakakilig at nakaka-empower nang sabay. Ang genre na ito ay hindi lamang nagbibigay liwanag sa mga ugnayang ito, kundi nagbibigay-diin din sa pagkakaiba-iba at ikalawang pagkakataon sa pag-ibig, na talagang labis na mahalaga. Hindi matatawaran ang mga mensahe ng mga nobelang ito, na nananatiling mahalaga at patuloy na kinikilala, kaya't habang marami pang ibang kwento na dapat matuklasan, ang mga ito ay talagang nagsilbing inspirasyon at daan upang maunawaan natin ang pagmamahal sa iba't ibang anyo. Ang pagbasa ng mga kuwentong ito ay tila pagsisid sa isang mundo kung saan ang tunay na pagmamahal, anuman ang pananaw, ay laging mauunawaan at susuportahan.

Tila maraming mga karakter sa anime at manga na lumalarawan sa mga lesbian, at tunay na kahanga-hanga ang kanilang mga kwento! Isang kilalang halimbawa ay sina Haruhi at Mikuru mula sa 'The Melancholy of Haruhi Suzumiya'. Bagaman hindi lahat ay nakatuon sa kanilang relasyon, ang mga subtle interactions nila ay nagdadala ng matinding damdamin. Sinasalamin din ng kanilang kwento ang mga tema ng pagkakaibigan at pag-ibig na higit pa sa tradisyunal na natatukoy na mga pagsasama. Ang isa pang iconic na karakter ay si Sailor Neptune sa ‘Sailor Moon’. Ang kanyang relasyon kay Sailor Uranus ay hindi lamang kamangha-manghang, kundi nagbigay-diin din sa tema ng pag-ibig sa isang mystical na konteksto. Sa katunayan, ang mga seryeng ito ay nagbukas ng pinto sa mas malawakan at mas bukas na pag-unawa sa mga uri ng pagmamahal at mga identidad sa mga kabataan noong panahong iyon. Talagang kamangha-mangha kung paano ang simpleng animasyon ay maaaring maglaman ng malalalim na mensahe ng pagkilala at pagtanggap. Huwag kalimutan si Ymir at Historia mula sa ‘Attack on Titan’. Ang kanilang kwento ay puno ng pagsasakripisyo, dulot ng mabigat na sitwasyon at ang pagbuo ng tunay na pagkakaibigan sa kabila ng mga pagsubok. Ang bawat karakter ay nag-aalok hindi lamang ng representasyon kundi pati na rin ng mga rich narratives na bumubuo ng pagtanggap at pagmamahal. Kasama ng maraming iba pang karakter, masasabi kong ang mga ganitong kwento ay nagbibigay-ingay sa ating lipunan patungong mas inklusibong mundo!

Sa mga kwentong pambata, ang pagkakaroon ng mga lesbian na tauhan ay isang makapangyarihang hakbang patungo sa pagtanggap at pag-unawa sa LGBTQ+ na komunidad mula sa murang edad. Isang halimbawa na tumatak sa akin ay ang kwento ng 'Heather Has Two Mommies', kung saan ipinapakita ang everyday life ng isang batang babae na lumalaki kasama ang kanyang mga nanay. Ang ganitong mga kwento ay hindi lamang nagbibigay ng representasyon kundi nagbubukas din ng pintuan para sa mga bata upang mas maging bukas ang isipan sa iba't ibang uri ng pamilya at pagmamahal. Isa itong mahalagang hakbang sa pagpapalawak ng kaalaman at pag-unawa sa mga pagkakaiba-iba sa ating lipunan. Sa personal kong pananaw, ang mga lesbian na tauhan sa mga kwentong pambata rin ay nagiging inspirasyon para sa mga bata na maaaring nakakaranas ng pagkakaiba o alienation. Para sa mga batang nakakaranas ng mahirap na pagkakaunawa sa kanilang sekswalidad, nakakahanap sila ng suporta at katatagan mula sa mga tauhang ito. Ang representation ay napaka-kritikal, lalo na sa pagbuo ng kanilang identidad at pagtanggap sa sariling pagkatao. Nakakatulong ito sa pagbuo ng mas maligaya at mas malusog na pag-iisip. Sa kabuuan, ang pagkakaroon ng mga lesbian na tauhan sa mga kwentong pambata ay hindi lamang tungkol sa pagkakaroon ng representasyon kundi lalo na sa paghubog ng kultura na pumapahalaga sa pagkakaiba-iba. Ito ay isang hakbang patungo sa isang mas maunawaan at mapagkalingang lipunan na nagtatanggap sa lahat, saan man sila nagmula o sino man sila. Sa bawat kwentong nababasa, may dalang pag-asa na ang mga susunod na henerasyon ay magiging mas mapabuti at mas handa sa pagtanggap ng bawat isa.

Sa laki ng mundo ng sinema, ang pag-usbong ng tema ng lesbian ay tila isang makulay na kwento ng paglago at pag-intindi. Isang napakahalagang fase dito ay ang pagdami ng mga kwentong nagpapakita ng tunay na karanasan ng mga kababaihan sa pag-ibig sa kapwa babae. Bago ang dekada '90, ang mga representasyon ng lesbian ay madalas na may stereotype—mga karakter na nakadikit sa mga hindi kanais-nais na tema o bilang mga sidekick. Ngunit sa paglipas ng panahon, unti-unting lumitaw ang mas malalim na pag-unawa. Isa na rito ang 'Blue is the Warmest Color', na nagbigay ng isang pustura sa madalas na napapabayaang emosyonal na koneksyon sa pagitan ng mga kababaihan. Dito, nakikita natin ang pagpapakita ng pag-ibig na may kasamang masalimuot na damdamin, na wala sa mga mas tradisyonal na representasyon. At habang lumalabas ang iba pang pelikula, ang pag-usbong ng lesbian romance ay tila nagiging mas malaya at mas totoo, na nagiging inspirasyon para sa mga bagong henerasyon ng mga filmmaker. Minsan, iniisip ko kung paano ang mga pagbabago sa lipunan ay direktang nakakaapekto sa sining at pelikula. Testamento ang iba't ibang pelikula ng mga filmmaker mula sa iba’t ibang kulturan na patuloy na nag-aambag ng mga kwento na tunay na kumakatawan sa lesbian experiences. Halimbawa, ang 'Carol' ay hindi lang kwento ng pag-ibig; ito rin ay kwento ng paghahanap ng sarili sa isang mundo na madalas na humuhusga. Ang mga ganitong kwento ay nagbibigay liwanag sa mga enjeux at pananaw na madalas na hindi nabibigyang-pansin. Ngunit ito ay hindi simpleng kwentuhan lang—ang pag-usbong ng tema ng lesbian sa pelikula ay nagsisilbing salamin at inspirasyon. Sa mga pelikulang tulad ng 'The Handmaiden' at 'Portrait of a Lady on Fire', ang bawat frame ay tila nagkukuwento ng mga pangarap, takot, at pag-asa ng mga kababaihan na namumuhay ng kanilang katotohanan. Sa bawat bubungan na sinasalamin ng iba't ibang pelikulang ito, nararamdaman ko ang isang sama-samang pag-unlad na patuloy na nag-uugnay sa ating lahat, kaya't hindi ito maiwasang maging isang mahalagang bahagi ng kwento ng sinema sa kabuuan.

Tuwing naiisip ko ang ambahan, lumilitaw sa isip ko ang imahe ng lumang kawayan na may mga guhit at mga linyang puno ng damdamin — isang anyo ng tula na payak pero matindi ang dating. Ang ambahan ay tradisyonal na tula ng mga Hanunuo-Mangyan mula sa isla ng Mindoro. Hindi lang ito simpleng tula; isa itong paraan ng komunikasyon, pagsasaulo ng mga aral, at pagpapahayag ng damdamin—mula sa pag-ibig at pamamanhikan hanggang sa payo at babala. Madalas itong inuulit o inaawit, at ang ritmo nito ay madaling makapaloob sa memorya ng sinumang nakaririnig. Bilang isang tagahanga ng mga sinaunang anyo ng panitikan, talagang humahaplos sa akin ang diretsong linya at malalim na pahayag ng ambahan na kahit kakaunti ang salita ay napakaraming ibig sabihin. Teknikal na medyo kakaiba ang ambahan: karaniwang binubuo ito ng mga linyang may pitong pantig, kaya madalas tawaging heptasyllabic ang metro nito. Wala itong mahigpit na pagpapa-rima gaya ng sa mga kontemporaryong tula, pero malakas ang paggamit ng parallelismo, simbolismo, at matitinik na sawikain. Tradisyonal na isinusulat ang ambahan sa ibabaw ng kawayan gamit ang lumang sulat ng Mangyan—ang Hanunuo script—na isa sa mga natitirang katutubong sistema ng pagsulat sa Pilipinas. Nangyayari ang pag-ukit kapag may importanteng mensahe: halimbawa, kapag may nagnanais manligaw, o kapag may gustong ipabatid na pangaral. Madalas ding inaawit o sinasambit nang may partikular na tono; ang pagbigkas at ang porma ay magkatuwang sa pagbibigay-lalim at damdamin. Na-experience ko nang personal ang kapanapanabik na pakiramdam ng makinig sa ambahan nang dumalo ako sa isang maliit na pagtitipon sa Mindoro. Nakita ko kung paano ipinapasa ng matatanda ang mga linya mula sa isang henerasyon papunta sa susunod, at kung paano nagiging tulay ang ambahan sa pagitan ng praktikal na payo at sining. Ang mga salita nila, kahit simple, nag-iiwan ng matamis at minsang mapanghamong aral—parang isang luma ngunit buhay na diary ng komunidad. Nakakaantig din na ang ambahan ay hindi naka-kahon lang sa nakaraan; may mga proyekto at pagsisikap ngayon para ituro at isapubliko ang mga tula, para hindi mawala sa mga kabataan ang sining na ito ng pananalita. Sa huli, ang ambahan ay paalala na ang tula ay maaaring maging bahagi ng araw-araw na pamumuhay—hindi isang bagay na eksklusibo sa mga aklat o entablado. Napaka-epektibo nito dahil pinagsasama ang oral na tradisyon at sining ng pagsusulat sa isang simpleng medium tulad ng kawayan. Bilang mambabasa at tagapakinig, natutuwa ako na may ganitong katipunan ng karunungan at emosyon na tumutunog at sumasayaw sa pitong pantig; ito ang nagpapaalala sa akin na ang kagandahan ng salita ay hindi nasusukat sa haba kundi sa lalim ng iniwang bakas sa puso.

Napaka-interesante ng salitang 'sawikaan' kaya gusto kong ipaliwanag ito nang payak at masaya. Para sa akin, ang sawikaan ay isang pahayag o parirala sa Filipino na hindi dapat unawing literal. Ibig sabihin, iba ang kahulugan kapag pinagsama ang mga salita kaysa sa makikita mo kapag binasa lang nang paisa-isa. Halimbawa, kapag sinabi ng kaibigan mo na 'nawala ang ulo niya,' hindi talaga ulo ang nawawala—ito ay paraan lang ng pagsasabi na siya ay naguluhan o nawala ang kontrol sa sarili. Madalas ginagamit ang sawikaan para magpahayag ng damdamin, maglarawan nang mas makulay, o magdagdag ng kulay sa usapan. Bilang taong mahilig magbasa at makinig sa kwento ng lola ko, natutuwa ako tuwing gumagawa ng sawikaan ang mga matatanda—dun ko natutunan kung paano mas mapapahayag nang mas malinaw ang damdamin o aral nang hindi na kailangan ng mahabang paliwanag. Nakakatuwa dahil ang mga salita ay nagiging buhay at nagdadala ng kultura at kasaysayan sa simpleng pag-uusap.