Ano Ang Mga Damdamin Na Dulot Ng Bagong Pelikula?

Sa tuwina, nahihirapan akong ipaliwanag kung bakit ibang-iba ang pakaramdam kapag nanood ako ng pelikulang Hollywood kumpara sa mga anime. Sa mga pelikula, madalas may pinipilit na tempo, kung saan ang mga ideya at emosyon ay dapat maipakita sa isang limitadong oras. Para sa akin, tila may mga pagkakataon na ang intensity ay kailangan talagang umangkop, kaya't minsan, parang pilit ang mga reaksiyon ng mga tauhan. Gayunpaman, sa anime, may mas malalim na pag-usapan sa mga damdamin na talaga namang nakakaakit. Nakakahiya mang aminin, pero kahit simpleng eksena ng pagtatanong sa sarili ng isang Tauhan, dulot niya ang pagnarinig ng puso ko! Ang mga kwentong layer-by-layer na nagpapakita ng kanilang mga pagsubok at tagumpay, kasabay ng magagandang animation kumpleto sa detalye at kulay, nagdadala talaga ng isang kakaibang damdamin. Kaya naman, sa halip na isang mabilis na sulyap, binubuksan ng anime ang pinto sa mas malalim na pag-unawa sa emosyonal na kasangkapan ng mga tauhan. Sa isang panibagong sukat, naiisip ko rin na ang musika at visual arts sa anime ay nagdadala ng mga damdamin sa ibang antas. May mga pagkakataon sa isang pelikula na ang soundtrack ay nagtatakip sa mga emosyon, ngunit sa anime, kadalasang ang mga tono at musika ay sinabayan ng mga animated na pagkilos na lumalampas sa mga salita. Kaya't kahit ang mga linya na walang sinabing damdamin, maaaring maramdaman ng tao ang lalim ng kwento sa pamamagitan ng mga kulay at tunog. Kaya sa mga ganitong paraan, mas madalas akong nalulunod sa mundo ng anime. Tila nararamdaman kong mas konektado ako sa mga tauhang ito dahil sa detalyadong pagbibigay-diin sa kanilang mga damdamin. Kung ikukumpara, domino effect ang nangyayari sa akin kapag nanonood, nakaka-inspire pati na rin sa настроение ng mga taong umiikot sa kwento. Wala akong masyadong sinasabi nang walang dahilan – para sa akin, ang mga damdamin sa mga pelikula at anime ay tugma sa kanilang sariling mga elemento, kaya’t sabik na sabik akong tumuklas ng mas bago pa! Ang simbiosis ng musika at visual ay tila hindi maihahalintulad at talagang nagdadala sa akin sa mga alaala na puno ng damdamin. Kahit sa mga adbokasiya ng mga lumang kwento sa anime, ginagawang mahigpit na bahagi ng buhay sa ibang linya ang mga prinsipyong ito, kaya’t pinapahalagahan ko ang kanilang paglikha!

Minsan, naiisip ko kung gaano kahalaga ang mga damdamin sa mga adaptation ng kwento. Karamihan sa atin ay nakaranas na ng mga pelikula o palabas na base sa mga paborito nating libro o comics, at madalas nating naisip, ‘Bakit hindi katulad ng original ang pagtaas ng emosyon?’ Ang mga damdaming ito—tulad ng saya, lungkot, takot, at pag-ibig—ang nagiging gamit natin upang tunay na maengganyo sa kwento. Nagbibigay sila ng kulay at lalim sa mga karakter. Halimbawa, sa 'Your Name', ang pagsasama ng pag-ibig at lungkot ay nagbibigay-diin sa tema ng paghahanap at pagkakaugnay. Kung wala ang emosyonal na lalim, maaring maging patag ang kwento at hindi tayo makaramdam ng koneksyon. Kapag ang isang kwento ay ine-adapt, ang mga damdamin ay nagiging tulay sa pagitan ng orihinal na materyal at ng bagong bersyon. Kapag nagustuhan mo ang isang kwento sa kanyang orihinal na anyo, nagiging mahalaga ang mga damdaming nahubog sa iyong karanasan. Halimbawa, sa 'The Fault in Our Stars', ang pagkabigo at pag-asa ay halata sa bawat eksena, at ang sinumang nanonood ay hindi maiiwasang makaramdam. Ang mga damdamin ang nagtutulak sa atin para makabuo ng mga sariling interpretasyon, pati na rin ng mga alaala maiuugnay sa kwento. Sa huli, ang mga damdamin ay nagsisilbing puso ng bawat kwento, at sa mga adaptation, sila ang nagbibigay ng buhay sa mga karakter at kwento. Naiisip ko kung hindi ba’t ito ang dahilan kung bakit nagpapakatotoo ang mga kwento sa kabila ng mga pagbabago? Sa bawat anggulo, bawat emosyon, nagiging tunay na bahagi tayo ng kanilang paglalakbay.

Tila ako'y nasa isang reyalidad kung saan ang mga pahina ng mga nobela ay buhay! Sa tuwing ako'y nagbabasa, dama ko ang bawat saloobin at pananaw ng mga tauhan. Ang mga damdamin sa mga nobelang kilala sa mga Pilipino ay kadalasang puno ng hinanakit, pag-ibig, at pag-asa. Halimbawa, sa nobelang 'Noli Me Tangere' ni Jose Rizal, dala ng mga tauhan ang mabigat na pasanin ng kanilang lipunan. Ang mga damdaming nalikha dito ay higit na umaabot sa puso ng sinumang nakabasa, lalo na ang pagkasawi at pagsusuri sa ating sariling kalagayan. Kahit sa mga modernong nobela, tulad ng 'Para Kay B' ni Marcelo Santos III, buhay na buhay ang damdamin ng pagkabata't pag-ibig na naaalala ng maraming kabataan. Nakakaengganyo talaga ang mga salitang taglay ng mga manunulat na nagbigay-diin sa mga karanasang pansarili at mga hinanakit ng ating mga mambabasa. Sa isang banda, hindi maikakaila ang saya at lungkot na dulot ng mga salin ng kwentong bayan na puno ng mga aral. Ang mga kwentong gaya ng 'Ibong Adarna' ay nagsasalaysay hindi lamang ng pakikipagsapalaran, kundi pati na rin ng halaga ng pagkakaisa at pamilya. Masisilip dito ang mga damdaming umiikot sa pag-unawa at pagsasakripisyo para sa mahal sa buhay. Malawak ang saklaw ng mga emosyong naipapahayag sa mga akdang ito na nagbibigay ng inspirasyon at pag-asa sa ating mga mambabasa. Kaninang umaga, habang ako'y naglalakad sa park, naiisip ko ang mga paborito kong tauhan mula sa mga nobela na tila kasama ko sa bawat hakbang Sa kabila ng lahat, ang pinaka-impluwensya ng mga nobela ay ang kakayahang bumuhay ng ating damdamin, na para bang tayo ay bahagi ng kwento. Ang mga tawag ng ating puso at isip ay naaalala, at sa bawat babasang bago, may bagong damdamin at alaala tayong natutuklasan. Hanggang sa huli, ang tunay na diwa ng bayanihan sa nobela ay lumalabas na hindi lamang sa mga kwento kundi pati na rin sa ating sama-samang karanasan. Talaga namang mahalaga ang pagninilay sa mga nobelang ito at ang pagiging handang makilig sa kanilang mga kwento.

Tila fascinating ang iba’t ibang emosyon na matatagpuan sa mga libro, isang paglalakbay sa mga damdamin, hindi ba? Sa isang kwentong puno ng aksyon, gaya ng ‘Attack on Titan’, daramdamin mo ang takot at pagkabahala habang binabaybay ng mga tauhan ang kanilang labanan sa mga higanteng Titan. Ang bawat pag-asa na muling maabot ang kalayaan ay pinapahirapan ng malupit na laban na kanilang hinaharap. Sa mga sandaling iyon, parang nahihirapan din ako sa kanilang pinagdadaanan, na para bang ako rin mismo ang naiipit sa digmaan. Ang ganitong damdamin ay talagang nagpapalutang sa kahulugan ng kwento, at di maiiwasan na maapektuhan ng mga parehong asesino at bayani na kanilang ginagampanan. Sa kabilang banda, anong sinabi mo sa mga kwentong puno ng pag-ibig? Sa ‘Pride and Prejudice’, ang mga halong salita at pagkagalit ni Elizabeth at Mr. Darcy ay nagtuturo ng masalimuot na emosyon ng pag-ibig — ang pagdududa, pag-asa, at sa huli ay ang saya ng pagkakasundo. Nakakamangha kung paano ang mga simpleng pidgin na ito ay kayang magdala ng napakalalim na damdamin, kaya bumabalik ako sa mga pause moments di lang upang muling basahin kundi upang damhin muli ang ginugol na pag-ibig sa bawat page. Talaga namang kahanga-hanga kung paano nagbabago ang damdamin ng isang tao batay sa kwento! At huwag kalimutang banggitin ang mga kwentong puno ng hirap, katulad ng ‘The Kite Runner’. Nararamdaman ang guilt na tumitimbang sa puso dahil sa mga desisyon na hindi maiiwasan. Ang kwento ng pagkakaibigan at pagtataksil ay nagbibigay liwanag sa mga emosyon na hindi kayang ipahayag, ang pag-asa para sa Redemptive love na talagang makakaabot sa iyong kaluluwa. Ang tao ay sabik sa pagkilala sa kanyang nakaraan at sa pagtanggap ng kanyang mga pagkakamali. Tila ang manunulat ay nagbigay sa atin ng mga pagkakataon upang pag-isipan ang ating responsibilidad sa ating mga kapwa, na kung saan ganap na nakakabighani!

Isang bagay na talagang tumatak sa isip ko habang pinapanood ko ang 'Attack on Titan' ay ang hirap at pasakit ng mga karakter sa kanilang pakikibaka. Sa bawat episode, halos maramdaman mo ang kanilang takot, galit, at lalo na ang puot laban sa mga titans. Halimbawa, si Eren Yeager ay madalas na nahahabag, emosyonal dahil sa mga nawala sa kanya. Mararamdaman mo ang tensyon sa bawat pagdeklara niyang ipagtatanggol ang kanyang mga mahal sa buhay. Ipinapakita nito na, sa likod ng kanilang matitibay na panlabas, napakarami pa nilang pinagdaraanan na sa tingin ko ay nakaka-relate ang maraming tao. Hindi lang ito nakatuon sa laban, kundi pati na rin sa nagagalit na puso ng mga tao na nasa ilalim ng panganib. Naisip ko rin na ang angst na dala ng kahirapan nila bilang tao, ay isang simbolo ng pagkakaroon ng pananampalataya sa sarili sa kabila ng lahat, kaya napaka-promising ng kwento. Sa kabilang dako naman, sa 'My Little Monster', kitang-kita ang kabataan at kasiyahan ng mga karakter. Ang kanilang mga damdamin ay puno ng pag-asa, takot at pagmamahal. Para sa akin, ang relasyon nina Shizuku at Haru ay isang magandang pag-aaral ng mga bata na nag-aaral sa pag-ibig. Ang kanilang mga reaksyon sa mga pangyayari ay tila bumabalot sa mga pangarap nila at sa mga pag-aalinlangan. Komportable silang nagbubukas sa isa't isa, kahit na puno ng insecurities at kaunting sugat mula sa pasado. Ang ganitong uri ng ugnayan ay nagpapakita na kahit na may mga pagsubok sa buhay, may mga tao ring gaganap bilang tagapayo at kasama sa paglalakbay. Hindi ko rin maikakaila ang damdaming dulot ng 'Your Lie in April'. Dito, ang pagsugpo sa sakit ng mga karakter ay talagang nakakatindig-balahibo. Si Kousei, na nawala ang pag-asa sa piano matapos mamatay ang kanyang ina, ay nahaharap sa mga pagsubok ng pagmamakaawa at sakit. Pero kay Kaori, nakikita natin ang saya at pagkamasigla na dala niya kahay isang uri ng galit at damdamin ng lungkot. Ang kanilang kwento ay puno ng saya, ngunit kasama ang tindi ng lungkot at regrest, na napakasakit, ngunit sa kabuuan ay napakaganda. Tila bitin ang mga pangarap at pangako na binitiwan, kaya’t pinapakita nito ang mga ugat ng buhay at kung paano tayo hinuhubog ng mga tao sa paligid natin.

Sa bawat kwentong nabasa o pinanood, ang soundtrack ay tila isang mahalagang karakter na palaging naroroon, kahit na minsang wala ka nang kaalaman. Isang halimbawa ay ang musikal na komposisyon mula sa 'Your Name.' Isipin mo ang mga piyesang gawa ni RADWIMPS na nagpasabog ng emosyon sa bawat eksena. Ang melodiyang ito ay nagdadala sa akin sa isang paglalakbay na puno ng nostalgia at hirap. Tuwing marinig ko ang 'Sparkle' o 'Nandemonaiya', tila ako ay nanunumbalik sa mga mahahalagang sandali sa buhay ng mga tauhan, mula sa kanilang mga pangarap, mga pagkakamali, at mga pag-asa. Ang bawat beat ay bumabalot sa akin, nagpapahayag ng kanilang mga damdamin na tila ginawa bilang isang alaala ng ating mga sarili. Ang ganitong mga soundtracks ay tunay na may kapangyarihan dahil hindi lang ito nagdadala ng karagdagang lalim sa kwento kundi nag-uugnay din ito sa ating sariling emosyonal na karanasan. Hindi lamang siya isang karagdagan; isa siyang bahagi ng kwento. Paano nga ba natin madaling maabot ang damdamin ng mga tauhan kung hindi dahil sa mga himig na iyon na nagbibigay buhay sa mga eksena? Sinasalamin ng mga salin ng musika ang mga pakiramdam ng pagbibinata, pag-ibig, at pagpapaalam. Tulad ng nakakatakot na mga pag-aalinlangan, tila ang mga ito ang ating masasandalan sa mga oras ng kalungkutan o saya, sapagkat sa tunog na ito, nahanapan natin ang tunay na pagkakaugnay sa mga tauhan. Ang pagbuo ng mga alaala at damdamin sa ganitong paraan ay isang sining. Kaya nitong dalhin ka sa ibang dimensyon kung saan ang musika ay nagiging daan sa pag-unawa at pagninilay sa mga damdamin ng mga tauhan, habang pinapasadahan ang iyong sariling mga karanasan. Ang mga unang akord nito ay tila walang hanggan at ang mga ito ay nagbabalik sa akin sa mga seremonyang souvenir ng iyong sarili. Hanggang ngayon, ang 'Your Name' ay nananatiling sentimental sa akin, hindi dahil sa kwento nito kundi dahil sa bawat tunog at liriko na patuloy na umuugong sa aking isipan.

Hindi maikakaila ang kapangyarihan ng mga soundtrack sa paglikha ng emosyonal na koneksyon sa isang kwento, lalo na kung ang tema ay trahedya. Isang halimbawa na talagang umantig sa aking puso ay ang mga himig mula sa 'Your Lie in April'. Ang piano at violin na mga piraso ay tila umiiyak sa bawat nota, at sa tuwing pinapakinggan ko ito, bumabalik ako sa mga eksenang puno ng lungkot at pag-asa. Ang pag-uusap sa musika ay kaya talagang nagdadala sa atin sa isang mas malalim na pag-unawa ng damdamin ng mga tauhan. Para sa akin, parang nariyan ako sa tabi nila, nakakaranas ng kanilang mga pasakit. Hindi ko maiiwasang banggitin ang 'Attack on Titan', na may mga soundtrack na talagang nagtataas ng antas ng emosyon. Ang mga komposisyon tulad ng 'Data' ni Hiroyuki Sawano ay puno ng pighati, kaya naman perpekto ito sa mga dramatikong eksena ng serye. Sa bawat himig, nararamdaman ko ang bigat ng pakikibaka at sakripisyo ng mga tauhan. Sobrang epektibo na ito ang nagbigay inspirasyon sa akin na balikan ang kwento, sabay-sabay ang musika na umaangat as akin anumang oras. Paano naman ang 'Anohana: The Flower We Saw That Day'? Ang mga tunog mula sa anime na ito ay ah, nakakaiyak! Sa nilalaman ng kwento na puno ng pagkasawi at pagsisisi, ang musika ay nagbibigay ng tamang damdamin sa bawat eksena. Lalo na ang tema na 'Aoi Shiori'—talagang nagdala ito sa akin sa isang paglalakbay pabalik sa mga alaala ng aking sariling mga kaibigan. Sa bawat tunog, tila nagiging totoo ang mga alaala ng ating kabataan at ang mga pagkakataong hindi natin naitama. Sa isang mas malaon na pasalitang anyo, ang mga soundtrack mula sa 'The Grave of the Fireflies' ay talagang nakaukit sa puso ko. Isang napaka-trahedyang kwento ng dalawang bata sa panahon ng digmaan, ang musika ay tila nagdadala ng lutong paglalakbay at pakikibaka na hindi ko malilimutan. Pasensya na kung tila palaging nagagalit, ngunit ang mga notang iyon ay bumabalot sa akin sa isang napaka-mahinahon, pero punong-puno ng damdamin na paraan. Sa kabuuan, ang mga soundtrack tulad ng mga ito ay pinalalakas ang ating koneksyon sa kwento at tauhan. Tila pinaparamdam sa atin na tayo rin ay bahagi ng kanilang mga pagsubok at pakikibaka. Ito ang dahilan kung bakit lagi tayong bumabalik sa mga kwentong ito, sa mga tunog na bumabalot sa ating damdamin, at nag-iiwan sa ating mga puso ng malalim na impresyon.

Kapag naiisip ko ang tungkol sa mga nobelang Pilipino, talagang bumabalik ako sa mga magandang alaala ng mga kwentong bumuhay sa akin. Isang halimbawa ang ‘Noli Me Tangere’ ni Jose Rizal. Ipinapakita nito ang damdaming pagmamalupit at pag-asa na lumalabas sa mga pahina. Ang tema ng pag-ibig at pagkakahiwalay ay halos sumasalamin sa bawat kwento. Ang mga tauhan na isinulat ni Rizal ay maydating sa akin at tunay na nakakaapekto sa aking saloobin. Minsan naiisip ko rin kung gaano ka-relevant ang mga temang ito sa kasalukuyan. Halimbawa, ang paghahanap sa katotohanan at katarungan ang naging sentro ng maraming kwento, at talagang kaakit-akit isipin na ang mga aral na dulot nito ay patuloy na sumasalamin sa buhay ng mga tao sa modernong lipunan. Sa pagbabasa ko ng mga nobelang tulad ng ‘Gapo’ ni Lualhati Bautista, nakikita ko ang damdamin ng pagkalungkot at pag-unlad. Ipinapakita nito ang hirap at pagsusumikap ng mga tao, lalo na ang mga kababaihan na pilit na bumangon mula sa kani-kanilang laban sa buhay. Ang damdaming pag-asa, kasabay ng hirap, ay isang kombinasyon ng realidad na mahirap talikuran na tila tunay na nagpapakita ng buhay na puno ng pagsubok. Iba’t ibang damdamin ang bumabalot dito - may galit, takot, at pag-asa - lahat ay nasa ilalim ng isang makulay na balangkas ng pagkatao. Ang mga nobelang Pilipino ay tila nagbibigay ng repleksyon sa ating kultura at damdamin. Sinasalamin nito ang likas na pagkatao ng mga Pilipino. Bawat kwento ay may dalang damdamin na maaaring makausap ang mga mambabasa, kahit na mula sa ibang panahon. Kaya’t sa bawat pahina, tinitingnan ko ang mga karakter na parang mga kaibigan na nakikilala ko sa aking paglalakbay sa pagbabasa.