Sino Ang Nagdodokumento Ng Kahulugan Ng Bulong Sa Etnograpiya?

Teka, ang sagot ko dito medyo praktikal: kadalasan ang nagdodokumento ng kahulugan ng ‘bulong’ ay ang ethnographer mismo habang nakikibahagi at nag-oobserba, pero hindi siya nag-iisa sa prosesong iyon. Sa fieldwork experience ko, kasama sa dokumentasyon ang pagkuha ng audio, paggawa ng transkripsyon, paglalagay ng mga tala tungkol sa body language at space, at lalo na ang pagkuha ng paliwanag mula sa mga lokal na kalahok. Ang layunin ko ay kunin ang emic perspective—kung paano nila iniintindi at ginagamit ang salita—hindi lang ang panlabas na pagsasalarawan.

Bilang bahagi ng magandang etnograpiya, mahalaga rin ang co-interpretation: inuudyukan kong talakayin ang mga tala sa mga kalahok, minsan may kasamang translation at pagraradyo ng mga halimbawa, para siguraduhing tumpak ang representasyon. Napakaraming pagkakataon na ang ‘bulong’ ay hindi lang simpleng tahimik na pagsasalita—ito ay ritual, taktika sa politika, paraan ng pagbibigay ng payo, o simpleng tanda ng pagiging malapit. Kaya kapag nagdo-dokumento ako, sinusulat ko rin ang function ng ‘bulong’ sa sitwasyon. Ang pinakamagandang bahagi para sa akin ay kapag bumabalik ako sa komunidad at nakikita kong nagagamit nila ang mga tala para maprotektahan o mapalalim pa ang kanilang sariling kaalaman—parang pagbabalik ng utang na loob sa mga taong nagbahagi ng kanilang mundo.

Aba, napaka-interesante nitong tanong—sa etnograpiya, hindi lang iisang indibidwal ang literal na nagdodokumento ng kahulugan ng ‘bulong’. Minsan ako mismo ang nagtala, nagrekord, at nagtanong; pero lagi kong sinisikap na ipakita na ang tunay na nagmomolde ng kahulugan ay ang mga taong gumagamit ng salita sa kanilang araw-araw na buhay. Sa madaling salita, ang kahulugan ay unang-una at pinakamahalaga sa mga kalahok o miyembro ng komunidad—sila ang may emic na pananaw. Bilang researcher na madalas nagbabantay sa detalye, sinulat ko ang mga sitwasyon, tono, at kung paano nag-iiba ang ‘bulong’ kapag nasa misa, sa kusina, o sa bakuran habang nagkukuwentuhan.

May mga teoretiko tulad nina Clifford Geertz na tumulong sa atin na maunawaan ang importansya ng ‘thick description’—ito yung masalimuot na paglalarawan ng konteksto para hindi mawala ang ibig sabihin. Praktikal na paraan ko rito ay ang paggawa ng audio recordings, transkripsyon na may paliwanag ng konteksto, at pakikipag-ugnayan pabalik sa mga kalahok para kumpirmahin kung tama ang aking interpretasyon. Nakita ko na kapag iniiwan mo lang ang salita sa isang tuwing mention, nawawala ang emosyonal at sosyal na kulay na nagbibigay-buhay sa ‘bulong’.

Mas gusto kong tratuhin ang dokumentasyon bilang isang collaborative na gawa: hindi ako basta nag-aangat ng piraso ng datos at sinasabing ito ang kahulugan. Madalas, ang pinakamagandang resulta ay kapag bumalik ako sa komunidad, ipinakita ang mga tala, at pinagtibay o binago nila ang aking mga interpretasyon. Sa huli, mas nakakataba kapag alam kong nirerespeto ko ang pananaw ng mga taong tunay na nagbubulong at nagbigay-kahulugan sa salita sa kanilang mundo.

Sariwa sa isip ko ang ideya na ang kahulugan ng ‘bulong’ ay hindi bagay na kinukuha lang ng ethnographer at iniaangkin—ito ay pinapanday ng mismong mga gumagamit. Sa praktika, ako ang nagre-record at nagsusulat, pero kadalasan ang pinakamahalagang interpretasyon ay galing sa mga kalahok: paano nila nilalagyan ng intensyon ang tono, kaninong pangalan ang binabanggit, at kung anong mga ritual o sitwasyon ang nagbibigay diwa. Minsan, ang isang maliit na ‘psst’ ay maaaring maglahad ng sikreto; sa ibang pagkakataon, bahagi iyon ng pagpapalalim ng ugnayan sa pagitan ng magulang at anak.

Madalas kong sinasabi sa sarili ko na ang gawaing ito ay parang pagiging tagapamagitan: inilalantad ko ang piraso ng komunikasyon sa mas malawak na konteksto nang may pag-iingat at respeto. At kapag naipakita ko ang aking mga tala sa mga tao sa field, natututo rin ako—minsan nababago ang buong paliwanag ng ‘bulong’ dahil sa isang simpleng pagwawasto mula sa lokal. Sa huli, hindi lang dokumentasyon ang mahalaga kundi ang pagiging tapat sa kung sino ang siyang nagbigay ng kahulugan sa salita; mahalaga iyon sa akin tuwing nagbabalik ako ng aking mga findings sa komunidad.