ซีรีส์ เปา บุ้นจิ้น ดัดแปลงจากนิยายเรื่องใด?

ฉันชอบที่สุดคือฉากที่เงียบแต่หนักแน่นในตอนกลางเรื่อง เมื่อเปาบอกความจริงกับเถาในซุ้มไม้ไผ่ — ทั้งสองคนยืนนิ่ง แสงจันทร์ตกกระทบใบไม้ น้ำเสียงของเปาแหบเล็กน้อยแต่ชัดเจน แล้วเถาก็พยายามไม่ก้าวถอยหลัง นาทีนั้นทั้งซีรีส์เหมือนหายใจช้าลงจนได้ยินทุกคำพูด ฉากนี้จับความสัมพันธ์ทั้งด้านบอบบางและความซับซ้อนได้อย่างคมกริบ: มันไม่ใช่ฉากแสดงอารมณ์ตบหน้า แต่เป็นการสื่อสารผ่านการละสายตา แววตา และการเลือกคำ การตัดต่อเบาๆ ให้เห็นความใกล้ชิดและความห่างในช็อตเดียวกัน ทำให้แฟนคลับหยุดดูด้วยความตั้งใจ นอกจากนั้นดนตรีพื้นหลังที่ใช้เสียงไวโอลินเบาๆ ก็ช่วยสร้างบรรยากาศจนหลายคนพูดถึงกันมาก ส่วนตัวฉันชอบที่ฉากนี้ให้พื้นที่ให้ผู้ชมคิดต่อเองมากกว่าจะบอกทุกอย่าง มันเปิดช่องให้แฟนๆ แปลความหมาย เติมเรื่องของตัวเองเข้าไป พอออกจากฉากนั้นแล้วบทพูดสั้นๆ ที่ตามมากลับมีพลังมากกว่าเพลงบรรเลงยาว ๆ — น่าจะเป็นเหตุผลที่หลายคนบอกว่าฉากซุ้มไม้ไผ่นั้นคือหัวใจของ 'เถา เปา' สำหรับฉันมันยังคงเป็นฉากที่ดูแล้วอยากหยุดคิดไว้ยาวๆ ก่อนจะก้าวไปต่อ

เพลงเปิดของ 'ล้นเปา' คือเพลงที่สะกดหูจนฉันต้องเปิดซ้ำทุกเช้า เสียงกีตาร์ริฟชัด ๆ ผสมกับคอร์ดเปียโนที่ยกขึ้นตอนจบท่อน ทำให้เมโลดี้มันค้างอยู่ในหัวได้ง่ายมาก ตอนเครดิตเริ่มขึ้นพร้อมกับภาพคัตซีนตัวละครเพลงนี้จะพาอารมณ์ไปยังความคึกคักและความหวังได้ทันที ฉันชอบว่ามันไม่พยายามทำให้ยิ่งใหญ่มากเกินไป แต่เลือกจุดให้ติดหูอย่างเป็นธรรมชาติ เช่น ท่อนฮุกสั้น ๆ ที่ซ้ำไม่มาก แต่พอจดจำได้ตลอดวัน มุมมองที่ต่างออกไปคือการใช้เสียงร้องแบบใส ๆ ที่ไม่ได้เน้นเทคนิคสุดโต่ง ทำให้คนฟังรู้สึกว่าเพลงมันเป็นเพื่อนคอยเรียกให้กลับมาดูตอนต่อไป พอฟังวนสองสามครั้ง สมองจะเชื่อมภาพกับตัวละครและฉากเปิด ทำให้เพลงนี้กลายเป็นซาวด์แทร็กประจำใจไปเลย — มันไม่ได้ยิ่งใหญ่แต่ติดแน่นเหมือนสติ๊กเกอร์ที่ลอกไม่ออก

เรื่องราวของ 'เปาบุ้นจิ้น' ในรูปแบบเพลงมีชั้นเชิงมากกว่าที่คนทั่วไปคาดคิดไว้เยอะเลย ผมมักจะอธิบายให้เพื่อนฟังว่าไม่มีคนเดียวคนตายตัวที่เป็น 'เจ้าของ' เนื้อเพลงของเรื่องนี้ เพราะตัวละครเปาบุ้นจิ้นหรือ '包青天' ถูกเล่าผ่านนิทานพื้นบ้าน งิ้ว โอเปร่า และการเล่าเรื่องของพ่อตีพิมพ์มาหลายร้อยปี ทำให้เนื้อร้องหลายส่วนกลายเป็นมรดกประชาชนที่ไร้ผู้แต่งที่ลงชื่อจริงๆ ในอดีต ท่วงทำนองบางท่อนก็มาจากบทโอเปร่าจีน เช่น งิ้วกวางตุ้งหรือโอเปร่าปักกิ่ง ที่ชอบมีบทเพลงที่สื่อยศศักดิ์และความเที่ยงธรรมของตัวเอก เมื่อสมัยสื่อยุคใหม่เข้ามา เช่น ละครโทรทัศน์หรือภาพยนตร์ ผู้สร้างจึงจ้างนักแต่งเพลงและนักเขียนเนื้อร้องมาเขียนใหม่ กลายเป็นเวอร์ชันมีเครดิตชัดเจน ดังนั้นถาคไหนมีเพลงเป็นทางการ ก็ต้องดูชื่อคนแต่งในเครดิตของเวอร์ชันนั้น — แต่แก่นเรื่องราวของท่วงทำนองและคำบางวรรคมักย้อนไปยังรากวัฒนธรรมเก่าๆ เสมอ ผมคิดว่านี่คือเสน่ห์ของเพลงเกี่ยวกับ 'เปาบุ้นจิ้น' — มันเป็นทั้งงานศิลป์ร่วมสมัยและการสืบทอดเรื่องเล่าโบราณในเวลาเดียวกัน

เคยเจอปัญหาเดียวกันเลยตอนเริ่มดู 'แมวเปา' ตอนแรกๆ รู้สึกสับสนเพราะเนื้อหาแต่ละตอนดูไม่ต่อเนื่อง แถมบางตอนมีรูปแบบพิเศษที่ทำลายแนวคิดเรื่องเวลาไปเลย วิธีที่ใช้คือเปิดลิสต์ตอนใน Wikipedia หรือ MyAnimeList แล้วดูตามลำดับการผลิต (Broadcast Order) แทน Chronological Order เพราะผู้สร้างออกแบบให้รับชมแบบนี้โดยเฉพาะ บางทีการเรียงตามวันที่ออกอากาศจะให้อารมณ์และจังหวะการเล่าเรื่องที่ผู้กำกับต้องการสื่อจริงๆ ลองสังเกตตอนที่ชื่อเหมือนกันแต่มีเลขต่างกันเล็กน้อย เช่น 'แมวเปา (1)' กับ 'แมวเปา (2)' พวกนี้มักเป็นตอนพิเศษที่ควรดูคู่กัน ใช้แอปดูอนิเมะบางตัวก็ช่วยกรองลำดับให้อัตโนมัติได้นะ

มีหลายคนที่อาจยังไม่รู้ว่าแมวเปา (Meow Paws) เป็นแบรนด์สินค้าน่ารัก ๆ ที่เน้นของใช้ในชีวิตประจำวันผสมผสานกับสไตล์การ์ตูนญี่ปุ่น แถมยังหาซื้อได้ง่ายในไทยเลยนะ อย่างแรกที่เห็นบ่อยสุดก็น่าจะเป็นเสื้อยืดลายการ์ตูนน้องแมวสีพาสเทล สไตล์คาวาอี้แบบญี่ปุ่นแท้ ๆ มีทั้งแบบแขนสั้นและแขนยาว บางตัวก็พิมพ์ลายแมวเปานอนกลิ้ง บางตัวเป็นลายแมวกินโดนัท น่ารักสดใสมาก ๆ นอกจากนี้ยังมีฮู้ดieสวมคลุมกันหนาวที่ออกแบบมาให้ดูนุ่มนิ่มเหมือนแมวตัวโตเลย อีกกลุ่มที่ฮิตไม่แพ้กันคือของใช้ในบ้าน เช่น ปลอกหมอนลายแมวเหมียว กระเป๋าผ้าเก็บของลายแมวเปา หรือแม้แต่ชุดช้อนส้อมลายการ์ตูน ส่วนของใช้ส่วนตัวก็มีตั้งแต่ถุงเท้าแมวสามสี ไปจนถึงอุปกรณ์แต่งหน้าอย่างแผ่นปิดตาสปาพร้อมลายแมวน้อย นึกอะไรออกก็มีหมดแหละ ที่พิเศษหน่อยคือทางแบรนด์มักทำคอลแล็บกับศิลปินไทยบ้าง กับสตูดิโออนิเมะญี่ปุ่นบ้าง เลยได้ลิมิตเต็ดเอดิชันที่แฟน ๆ ตามล่าหมดทุกที อย่างตะกร้าสานรูปแมวหรือกระเป๋าเอกสารลายพิเศษนี่หายากแต่คุ้มค่ามาก

บอกเลยว่าช่วงหลังฉันสังเกตเห็นว่าของสะสมที่เกี่ยวกับตัวละครไทยหรือชื่อลักษณะคล้ายแบบนี้เริ่มมีความเคลื่อนไหวมากขึ้น แต่สถานะจะต่างกันไปตามความเป็นทางการและความนิยมของแต่ละชื่อ มีของออกมาบ้าง แต่มักเป็นสองประเภทหลัก: ของทางการที่ผลิตเป็นล็อตเล็ก ๆ หรือของทำมือจากวงแฟนคลับและช่างทำฟิกเกอร์อิสระ ถ้าเป็นฟิกเกอร์สเกลหรือสแตนดี้แบบทำสีเรียบร้อยบางครั้งจะเจอจากบูธงานอีเวนท์หรือร้านค้าออนไลน์ของผู้ผลิตรายเล็ก ส่วนไลน์สินค้าที่ผลิตจำนวนมากมักจะเป็นพวงกุญแจ อะคริลิคสแตนดี้ หรือโมเดลขนาดเล็ก ซึ่งเหมาะกับคนที่อยากเริ่มสะสมโดยไม่ต้องลงทุนสูง ในฐานะคนที่ชอบไปงานรวมพลและซื้อของจากวงการ ฉันมักจะระวังเรื่องของปลอมและคุณภาพ เวลาเลือกซื้อจะดูรายละเอียดการประกอบ สี โลโก้ผู้ผลิต และรีวิวจากคนที่ซื้อก่อนแล้ว ถ้าชอบงานทำมือแบบ garage kit ก็ต้องเตรียมเวลาและงบสำหรับการขัด ติด และลงสีเอง แต่ข้อดีคือชิ้นงานมักมีเอกลักษณ์และหาชิ้นทดแทนยาก สรุปแบบไม่เป็นทางการ: มีของบ้าง แต่ไม่ครบทุกชื่อตามที่ถามและมักต้องตามหาในกลุ่มแฟน คลับ ตลาดมือสอง และงานอีเวนท์ การหาให้เจอบางทีกลายเป็นการผจญภัยที่สนุกกว่าการซื้อจากช็อปใหญ่เสียอีก

สมัยเด็กๆ ที่บ้านเปิดทีวีช่องเดิมซ้ำๆ เพลงประกอบเปิดเรื่องของ '包青天' กลายเป็นซาวนด์แทร็กที่ฝังอยู่ในความทรงจำแทบทุกบ้านไทยในยุคนั้น ฉันยังจำความรู้สึกตื่นเต้นเวลาฉากเปิดตัวเปาบุ้นจิ้นมา พร้อมทำนองเด็ดๆ ที่ติดหูได้ แม้ว่าจะไม่สามารถบอกตัวเลขที่แน่นอนได้ แต่มองจากความคุ้นเคยในวงกว้างแล้ว เพลงเปิดฉากยาวๆ นั่นมักถูกค้นหาบ่อยที่สุด เพราะมันเป็นเพลงที่คนเลือกร้องคาราโอเกะ เอาไปใส่เป็นริงโทน หรือเปิดซ้ำในยูทูบเมื่อนึกถึงบรรยากาศดราม่าช่วงนั้น เสียงเปียโนเริ่มต้นที่ย้ำคีย์และคอร์ดทรงพลัง ทำให้เมโลดี้ของช่วงเปิดเรื่องจำง่าย ฉันเห็นคนรุ่นเดียวกับฉันพูดถึงเพลงนี้เป็นประจำ เวลามีเพื่อนมาเยี่ยมก็จะเปิดคลิปดูฉากเปิดกันอีกครั้ง นักพากย์ไทยที่ให้เสียงสมาชิกละครก็ช่วยเติมความจำให้กับเมโลดี้นั้นจนกลายเป็นสัญลักษณ์ของความยุติธรรมในความทรงจำของคนดู และนั่นทำให้เพลงเปิดของ '包青天' ยังคงถูกฟังมากที่สุดในหมู่ผู้ชมที่เติบโตมากับละครเรื่องนี้

ในคืนที่นั่งดู '包青天' ซ้ำ ฉากที่ท่านเปาบุ้นจิ้นยืนกลางศาลแล้วพูดประโยคสั้น ๆ ยังคงทำให้ขนลุกทุกครั้ง ผมชอบประโยคที่คนมักเอาไปแชร์เพราะมันจับใจและตรงไปตรงมา เช่น '不問貴賤，一視同仁' ซึ่งแปลว่าไม่ว่าผู้คนจะสูงต่ำอย่างไร ทุกคนต้องได้รับการพิจารณาอย่างเท่าเทียม นี่คือแก่นของตัวละครที่หลายคนนิยามว่าเป็นสัญลักษณ์ของความยุติธรรม นอกจากนั้นยังมีวลีสั้น ๆ แบบ '不枉不縱' ที่สะท้อนว่าท่านไม่ยอมให้คนผิดลอยนวลหรือประนีประนอมกับความผิด ซึ่งเมื่อเอาไปตั้งเป็นภาพมุกหรือแคปชั่น รับรองว่าได้ใจคนที่อยากเห็นโลกยุติธรรมมากขึ้น — มันไม่ใช่แค่คำพูด แต่เป็นค่านิยมที่ทำให้ฉันยิ้มเวลาเห็นคนแชร์ต่อกัน