ประกาศิต เป็นนวนิยายต้นฉบับหรือมาจากผลงานอื่น?

คำตอบไม่ตายตัวเพราะชื่อเดียวกันอาจหมายถึงผลงานหลายชิ้นในสื่อที่ต่างกัน — ดังนั้นเมื่อใครถามว่า 'ประกาศิต' เป็นนวนิยายต้นฉบับหรือมาจากผลงานอื่น ต้องดูบริบทว่าหมายถึงเวอร์ชันไหนก่อน

ในประสบการณ์การติดตามผลงานไทยและต่างประเทศ พบว่าชื่อเรื่องเดียวกันมักถูกใช้ซ้ำในหลายรูปแบบ บางครั้ง 'ประกาศิต' ที่เป็นนิยายออนไลน์จะแตกต่างจาก 'ประกาศิต' ที่กลายเป็นละครโทรทัศน์หรือซีรีส์ เพราะเวอร์ชันละครอาจดัดแปลงจากนิยายต้นฉบับ บางครั้งก็เป็นไอเดียต้นฉบับที่ผู้ผลิตเขียนขึ้นโดยตรงสำหรับจอภาพยนตร์หรือซีรีส์ ความสำคัญคือสังเกตเครดิตของผลงาน: ถ้าโปรโมชั่นหรือหน้าปกเขียนว่า ‘‘ดัดแปลงจากนิยายโดย…’’ หรือ ‘‘based on the novel by…’’ แปลว่ามาจากงานอื่น แต่ถ้าคำโปรยพูดถึงผู้เขียนบทโทรทัศน์เป็นคนเขียนเนื้อหาแรกเริ่ม ก็มีโอกาสสูงว่าเป็นต้นฉบับสำหรับจอ

วิธีแยกแบบง่าย ๆ ที่ใช้บ่อยคือดูแหล่งที่มาของเนื้อเรื่อง เช่น หากเจอคำว่า ‘‘เผยแพร่ครั้งแรกในแพลตฟอร์มเว็บนิยาย/สำนักพิมพ์…’’ หรือมีชื่อผู้เขียนนิยายบนหน้าปกของหนังสือ แปลว่าเวอร์ชันนั้นเริ่มจากนวนิยาย ส่วนเวอร์ชันทีวี/ภาพยนตร์ที่ระบุทีมเขียนบทและผู้กำกับเป็นหลักอาจเป็นงานเขียนบทต้นฉบับหรือดัดแปลงก็ได้ นอกจากนี้ คำสัมภาษณ์ของผู้สร้างหรือผู้กำกับมักบอกได้ชัดเจน เช่น พูดถึงการ ‘‘นำบทประพันธ์มาขยาย/ตัด/ปรับ’’ ซึ่งชี้ชัดว่ามีต้นทางเป็นงานเขียนอยู่ก่อนอยู่แล้ว

เล่าในมุมของคนที่เคยตามทั้งนิยายและละครมาก่อน: เมื่อเห็นคำว่า 'ประกาศิต' ปรากฏครั้งแรก มักจะอยากรู้เลยว่าต้นฉบับมาจากใคร เพราะการดัดแปลงมักทำให้รายละเอียด เอ็มโอ (MOOD) และโทนของเรื่องเปลี่ยนไปเยอะ เรื่องที่เคยอ่านในนิยายออนไลน์อาจมีซีนละเอียดปลีกย่อยมาก แต่พอขึ้นจอหลายครั้งต้องตัดทอนให้กระชับ ผู้ชมบางคนชอบเวอร์ชันนิยายเพราะความลึก ในขณะที่คนดูละครอาจชอบการเล่าเรื่องที่เห็นภาพชัดและเข้าถึงอารมณ์ได้เร็วกว่า นี่คือเหตุผลว่าทำไมการยืนยันแหล่งที่มาจึงสำคัญ

สรุปแบบตรงไปตรงมาตามความรู้สึก: หากต้องให้คำตอบเดียวโดยไม่รู้บริบทกว้าง ๆ ก็คือ ‘‘มันขึ้นอยู่กับเวอร์ชันที่พูดถึง’’ และอยากชวนให้มองเครดิตของงานก่อนอ่านหรือดู เพราะการรู้ว่า 'ประกาศิต' ฉบับนั้นเป็นต้นฉบับหรือดัดแปลงจะช่วยตั้งความคาดหวังได้ถูกและชื่นชมการปรับเปลี่ยนของผู้สร้างได้อย่างเป็นธรรม