หนังแนวผจญภัยเรื่องไหนเหมาะสำหรับดูเป็นครอบครัว?

เริ่มจากเล่มแรกของ 'ผจญภัยโลกอมตะ' จะเป็นทางเลือกที่ปลอดภัยที่สุด เพราะงานเล่มแรกมักออกแบบมาเป็นประตูสู่จักรวาลทั้งเล่ม มีการปูพื้นฐานของโลกกฎของความอมตะ ความขัดแย้งหลัก และสายสัมพันธ์ระหว่างตัวละคร หากเริ่มจากที่นี่จะเข้าใจแรงจูงใจของตัวละครสำคัญอย่างครบถ้วน ตั้งแต่การตั้งคำถามเรื่องศีลธรรมไปจนถึงแรงผลักดันส่วนตัวที่ทำให้เรื่องเดินหน้าได้ ถึงตอนจบของเล่มแรกอาจจะมีจุดที่ค้างคา แต่นั่นแหละคือเสน่ห์ที่ทำให้ต้องต่อเล่มสองต่อไป หลายครั้งซีรีส์แนวนี้มีพาร์ทก่อนเหตุการณ์หลักหรือเล่มพิเศษที่เป็นแผ่นรองหลัง เช่นนิยายร้อยแก้วเล่าอดีตของผู้เล่นหลักหรือเล่มสั้นที่ขยายความสัมพันธ์ตัวประกอบ แต่ทางที่ดีที่สุดคืออ่านตามลำดับตีพิมพ์ เพราะผู้เขียนมักเผยรายละเอียดและทิ้งเบาะแสไว้ให้แบบค่อยเป็นค่อยไป ซึ่งการอ่านย้อนกลับไปอ่านพรีเควลภายหลังก็จะได้มุมมองใหม่และความรู้สึกดีขึ้นมากกว่าการเริ่มจากพรีเควลแล้วมาพบเหตุผลหลังจากนั้น ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดในงานแนวแฟนตาซีอื่น ๆ คือเมื่อเริ่มจากต้นเรื่องแล้วค่อยตามด้วยพรีเควล จะรู้สึกว่าพฤติกรรมของตัวละครมีน้ำหนักและมีเหตุผลมากขึ้น ถ้าต้องการทางลัดที่ไม่เสียอรรถรส ให้ข้ามไปยังเล่มที่มีคิวบูมหรือเหตุการณ์เปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในจักรวาล เช่นเล่มที่ตัวละครหลักตัดสินใจครั้งสำคัญหรือมีการเปิดเผยความลับของโลก แต่ต้องเตือนว่าการทำแบบนี้อาจสปอยล์จังหวะบิวด์อารมณ์และจังหวะการเปิดเผยที่ผู้เขียนตั้งใจไว้ การเลือกอ่านฉบับแปลที่ได้รีไวต์ดีมีผลมากเช่นกัน เพราะสำนวนและการเรียบเรียงจะพาเราไหลเข้าไปในโลกของเรื่องหรือดึงเราออกจากมันได้ เล่มที่แปลดีจะทำให้บรรยากาศของความอมตะและความหดหู่หรือความลึกซึ้งของตัวละครชัดขึ้น ส่วนไอเท็มเล็ก ๆ ที่มักทำให้ประสบการณ์การอ่านสนุกคือการสังเกตเส้นเรื่องรองและธีมย่อยที่ผู้เขียนฝังไว้ เช่นการตั้งคำถามเกี่ยวกับคุณค่าของชีวิตเมื่อคนไม่ตายจริง ๆ หรือการแลกเปลี่ยนระหว่างอำนาจกับความรับผิดชอบ การได้ย้อนกลับมาอ่านท่อนโต้ตอบหรือฉากที่ดูเบา ๆ ในเล่มแรกอีกครั้งหลังจากรู้เบื้องหลังจะทำให้ยิ้มได้เสมอ โดยสรุปแล้วเริ่มต้นที่เล่มแรกแล้วค่อยตามลำดับตีพิมพ์เป็นทางเลือกที่อบอุ่นและคุ้มค่าที่สุด ความประทับใจส่วนตัวคือความรู้สึกได้เห็นตัวละครเติบโตและโลกค่อย ๆ เปิดเผยออกมาอย่างละมุน ซึ่งทำให้การเดินทางอ่านเรื่องนี้สนุกมากกว่าที่คิด

อยากเล่าให้ฟังว่า ณ ตอนนี้สถานะของฉบับแปลไทยสำหรับ 'ผจญภัยโลกอมตะ' ค่อนข้างไม่ชัดเจนในแวดวงร้านหนังสือใหญ่ๆ — เท่าที่สังเกตและตามข่าววงในของแฟนๆ ส่วนใหญ่ยังไม่มีการวางขายแบบเป็นเล่มลิขสิทธิ์ไทยอย่างเป็นทางการในเชนร้านหนังสือหลัก หากมีการแปลจริง ส่วนใหญ่จะเริ่มจากเล่มแรกแล้วทยอยออกทีละเล่มโดยสำนักพิมพ์ที่ถนัดงานแนวไลท์โนเวลหรือมังงะแฟนตาซี เช่น สำนักพิมพ์ที่เคยนำเข้าไลท์โนเวลชื่อดังหรือมังงะแฟนตาซีเข้ามา แต่จนถึงตอนนี้ยังไม่มีร่องรอยว่ามีการแปลไทยครบชุดวางขายในร้านเครือใหญ่เหมือนงานฮิตอื่นๆ จากมุมมองคนที่ชอบตามซีรีส์ต่างประเทศแบบติดตามต่อเนื่อง ผมพบว่าถ้าเรื่องไหนยังไม่มีฉบับแปลไทย ทางเลือกที่ใช้กันบ่อยคือหาฉบับภาษาอังกฤษหรือภาษาญี่ปุ่นนำเข้า ซึ่งมักพบบนเว็บร้านหนังสือนำเข้าออนไลน์หรือสาขาใหญ่อย่าง Kinokuniya บางครั้งร้านเชนในประเทศก็รับพรีออเดอร์จากต่างประเทศมาให้ แต่ต้องยอมรับเรื่องราคาและเวลารอ อีกช่องทางคือชุมชนแปลและฟังชั่นชุมชนอ่านออนไลน์: แม้จะไม่เป็นทางการ แต่แฟนแปลมักทำไว้ให้คนรู้จักและติดตามก่อนสำนักพิมพ์จะประกาศลิขสิทธิ์ หากใครไม่ซีเรียสกับรูปเล่มอย่างเป็นทางการ นี่เป็นวิถีที่ทำให้ตามเรื่องได้เร็วขึ้น แต่ถ้าอยากเก็บสะสมฉบับลิขสิทธิ์ไทยจริงๆ ก็ต้องอดทนรอประกาศจากสำนักพิมพ์ ถ้าจะไปไล่เช็กที่ร้านจริง ขอแนะนำให้เริ่มจากสาขาใหญ่ของร้านหนังสือเช่น SE-ED, B2S, ร้านนายอินทร์ และ Kinokuniya รวมถึงเช็กเว็บของสำนักพิมพ์ใหญ่ๆ ที่มักนำเข้าไลท์โนเวลและมังงะไทย เช่น Luckpim, Siam Inter, Bongkoch หรือสำนักพิมพ์ที่เป็นตัวแทนแปลนิยายต่างประเทศในไทย ส่วนตลาดมือสองก็เป็นแหล่งที่ดีสำหรับฉบับนำเข้า/พิมพ์ครั้งแรก ค้นหาใน Shopee หรือกลุ่ม Facebook ของนักสะสมจะช่วยได้มาก ทั้งนี้ควรสังเกตประกาศลิขสิทธิ์ในเพจสำนักพิมพ์เป็นหลัก เพราะเมื่อมีการประกาศจริง ชุดแรกๆ มักถูกสั่งจองล่วงหน้าไว้อย่างรวดเร็ว ปิดท้ายด้วยความคิดส่วนตัว ผมรู้สึกว่าเรื่องแนวแฟนตาซีที่มีธีมโลกอมตะมักมีแฟนพันธุ์แท้ในไทยไม่น้อย หากสำนักพิมพ์ไทยหยิบมาทำเป็นฉบับแปลเมื่อไหร่ก็น่าจะมีคนตามซื้อเต็มร้านแน่นอน การได้เห็นแผงหนังสือมีปกไทยของเรื่องโปรดนี่ให้ความรู้สึกดีและอบอุ่นมาก ใครที่หลงรักธีมนี้เหมือนกันก็ลองติดตามเพจสำนักพิมพ์และชุมชนแฟนคลับไว้เงียบๆ — ความหวังว่าจะมีฉบับแปลไทยออกมาในสักวันยังคงอยู่ในใจเสมอ

ความนุ่มนวลจากพล็อตรักแบบค่อยเป็นค่อยไปคือสิ่งที่ฉันมองหาในแฟนฟิคแนว 'shī' เสมอ และถ้ากำลังหาเรื่องที่อ่านแล้วหัวใจอุ่น ๆ แนะนำให้ลองเรื่องที่เน้นตัวละครโตขึ้นพร้อมกันแบบช้า ๆ เรื่องที่ฉันชอบมากคือแฟนฟิคที่เอาโทนคล้าย ๆ 'Mo Dao Zu Shi' มาผสมด้วยความเงียบ ขรึม และฉากเล็ก ๆ ที่ทำให้ใจสั่น ตัวเรื่องนั้นเล่าเรื่องการฟื้นฟูความไว้เนื้อเชื่อใจกันหลังเหตุการณ์ใหญ่ ไม่ได้พาทุกอย่างไปไคลแมกซ์เร็ว แต่ให้เวลาในการรักษาแผลและพูดคุยตรง ๆ ฉากโปรดของฉันคือฉากที่สองคนเดินใต้ไฟโคมในคืนหนาว พูดน้อยแต่สายตาบอกทุกอย่าง ฉันชอบการเขียนบรรยายความเงียบที่มีความหมาย จนทำให้ประโยคสั้น ๆ หนึ่งประโยคเทียบค่าได้กับบทสนทนายาว ๆ ถ้าชอบแนวนี้ แนะนำมองหาเรื่องที่ให้ความสำคัญกับมิตรภาพก่อนความรักและค่อย ๆ เปลี่ยนจากเพื่อนเป็นคนรัก เพราะการเปลี่ยนแปลงแบบนั้นเวลาที่มันเกิดมันจะหวานมากกว่าการติดปุ๊บปั๊บ สุดท้ายแล้วฉากเรียบง่ายที่มีรายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ จะกลายเป็นฉากประทับใจที่ฉันจำได้เสมอ

ฝันอยากมีห้องสมุดแบบในนิยายมานานแล้ว — จะวางหนังสือเล่มหนึ่งไว้ตรงมุมที่มีแสงลอดเข้ามาเป็นเส้นบาง ๆ แล้วหยิบขึ้นมาอ่านซ้ำเมื่อหัวใจต้องการความอบอุ่น ฉันชอบเล่าให้เพื่อนฟังเสมอว่า 'The Name of the Wind' เป็นหนึ่งในเล่มที่เหมือนถูกเขียนขึ้นมาเพื่ออ่านใต้แสงไฟสลัว ๆ เล่มนี้มีกลิ่นของเพลง เรื่องเล่า และความทรงจำที่เย็บเข้าด้วยกันอย่างประณีต ตัวเอกมีความเป็นศิลปินสูง ทำให้ภาษาของเรื่องเพราะและมีสัมผัสทางดนตรี ทุกครั้งที่อ่านฉันรู้สึกเหมือนได้ฟังคนเล่าเรื่องที่รู้จักจังหวะของโลกและการหยุดพักของคำ สิ่งที่ทำให้เล่มนี้เหมาะกับห้องสมุดในฝันคือน้ำหนักของตัวละครกับโลกที่ค่อย ๆ เปิดเผย ไม่ได้รีบเร่งให้ทุกอย่างกระจ่างในหน้าเดียว แต่ละบทมีความเงียบ มีการสังเกต และบางฉากก็อุ่นจนทำให้หยุดหายใจ เป็นหนังสือที่ฉันหยิบมาเมื่ออยากพักจากความวุ่นวายภายนอก แล้วปล่อยให้การเล่าเรื่องเป็นที่พยุงใจ — เป็นบันทึกเสียงจากคนแปลกหน้าที่กลายเป็นเพื่อนในคืนยาว ๆ

จินตนาการห้องสมุดที่ตึกมันเคลื่อนไหวได้แล้วคุณกำลังยืนอยู่ตรงบันไดวนที่ไม่มีวันสิ้นสุด — นั่นแหละคือทิศทางที่ฉันจะชวนคิดถึงเมื่อมองหาแรงบันดาลใจจากงานอย่าง 'Howl's Moving Castle' และ 'The Shadow of the Wind'. ตอนแรกฉันมองเห็นภาพห้องสมุดที่เต็มไปด้วยมุมลับ ๆ ห้องอ่านหนังสือที่เปลี่ยนออกแบบได้ตามอารมณ์ของผู้ใช้ ชั้นวางที่หมุนเวียนเส้นทางให้คนเข้าไปค้นพบเรื่องราวโดยบังเอิญ เหมือนโครงสร้างใน 'Howl's Moving Castle' ที่บ้านสามารถเคลื่อนไหวและเก็บความลับได้ทุกคืน ส่วนบรรยากาศใน 'The Shadow of the Wind' ให้ไอเดียเรื่องห้องสมุดที่มีประวัติศาสตร์เป็นเงาที่เดินตามผู้อ่าน กลิ่นฝุ่น ลายมือขีดเขียนในหนังสือเก่า ทำให้การออกแบบเน้นการสัมผัสและร่องรอยของคนก่อนหน้า ฉันชอบคิดว่าในห้องสมุดในฝันจะมีมุมที่เป็นเรื่องเล่าแบบอินเตอร์แอ็คทีฟ การจัดแสงและเสียงเล่าเรื่องเองเมื่อคุณเปิดหนังสือ จะมีพื้นที่สำหรับการค้นคว้าแบบเงียบจริง ๆ แต่ก็มีพื้นที่สำหรับการแลกเปลี่ยนความทรงจำกับผู้อื่น เหมือนหนังสือที่มีชีวิตและสถานที่ที่ทำให้การอ่านเป็นการผจญภัย ไม่ใช่แค่นั่งนิ่ง ๆ แล้วอ่านเท่านั้น

ในฐานะคนที่ติดตามแฟนฟิคแนวเทพ/เซียนมานาน ผมชอบเห็นเรื่องที่ดันความยิ่งใหญ่ของโลกกับความใกล้ชิดของตัวละครมารวมกันอย่างลงตัว เรื่องแนวนี้ที่คนไทยนิยมมักจะยืมโครงสร้างแบบ 'เซียนฟู' มาใส่ความสัมพันธ์แบบโรแมนซ์หรือพี่น้องต่อสู้ เช่นการเอาระบบการบำเพ็ญตนและลำดับขั้นพลังมาเป็นแกนกลางแบบเดียวกับใน '魔道祖师' แล้วเติมความขัดแย้งระหว่างสำนักหรือบรรพบุรุษเข้าไปจนเกิดปมดราม่า เสน่ห์ของแฟนฟิคชนิดนี้ไม่ใช่แค่ฉากต่อสู้อลังการ แต่เป็นจังหวะที่นักเขียนค่อยๆ เปิดเผยอดีตของเทพหรือเซียน ทำให้ผู้อ่านรู้สึกว่าความยิ่งใหญ่ของโลกนั้นมีราคาที่ต้องจ่าย นักเขียนไทยจึงชอบจับคู่ตัวละครขัดแย้งแล้วค่อยๆ ปรับความสัมพันธ์จนกลายเป็นพันธะที่หนักแน่น นี่แหละที่ทำให้เรื่องแบบนี้อ่านแล้วติด เพราะมันให้ทั้งเวทมนตร์ การเมืองของสำนัก และความสัมพันธ์ที่กินใจคนอ่านไปพร้อมกัน

ความต่างสำคัญๆ ระหว่างเวอร์ชันภาพยนตร์กับนิยายของ 'การุณยฆาต' อยู่ที่จังหวะการเล่าและพื้นที่ทางใจที่แต่ละสื่อให้ตัวละคร การอ่านฉากเปิดในนิยายทำให้เราได้อยู่กับความคิดที่สั่นไหวและเหตุผลเล็กๆ น้อยๆ ที่ดันเข้ามาในหัวตัวละครตลอดเวลา เพราะงานบรรยายในเล่มค่อยๆ คลายเงื่อนและเติมรายละเอียดของความทรงจำเก่าๆ ทำให้การตัดสินใจดูเป็นผลพวงของอดีต ส่วนในหนัง ฉากเปิดกลายเป็นภาพนิ่งที่ตัดต่อเร็ว มีเสียงดนตรีผลักอารมณ์ให้เด่นขึ้นในทันที — นัยหนึ่งมันทำให้ผู้ชมเข้าใจจุดพีคอย่างรวดเร็ว แต่แลกกับการสูญเสียความซับซ้อนบางอย่าง การเล่าเรื่องในนิยายเปิดโอกาสให้อ่านบรรทัดระหว่างบรรทัด เจาะความลังเล ความผิดพลาดที่ไม่ยอมพูดออกมา ในขณะที่ผู้กำกับเลือกใช้แววตา ท่าทาง หรือซีนฉากกลางคืนเพียงไม่กี่วินาที เพื่อสื่อความหมายเดียวกัน ฉากในนิยายอย่างการนอนอยู่ข้างเตียงคนป่วยแล้วคิดย้อนถึงบทสนทนาเล็กๆ ที่ไม่เคยถูกพูดไว้ ทำให้เราเห็นเส้นเชื่อมของเหตุผลมากกว่า ในหนังฉากเดียวกันถูกย่อเป็นมุมกล้องและแสงที่สื่ออารมณ์แทนคำพูด ฉันรู้สึกว่าการปรับเปลี่ยนบางจุดในหนัง — เช่นตัด subplot ของเพื่อนสมัยเรียนออก หรือลดความยาวของฉากภายในบ้านเก่า — สร้างจังหวะที่กระชับและตอบโจทย์ผู้ชมวงกว้าง แต่สำหรับคนที่ชอบสำรวจจิตใจแล้ว นิยายยังคงเก็บรายละเอียดปลีกย่อยที่ทำให้การกระทำดูมีน้ำหนักกว่า นั่นแหละคือความต่างที่ทำให้ทั้งสองเวอร์ชันน่าสนใจในแบบของตัวเอง และทำให้การเปรียบเทียบนี้สนุกทุกครั้งที่คิดถึงฉากเล็กๆ เหล่านั้น

โลกหนังผีมีผู้กำกับบางคนที่แฟน ๆ มักยกให้เป็นคนต้องดูเมื่ออยากหวีดหัวใจและหนาวถึงกระดูก ฉันมักแนะนำชื่อเหล่านี้กับเพื่อนที่ชอบบรรยากาศหน่วง ๆ และงานหูเสียงที่ทำให้ขนลุกทันที Hideo Nakata โดดเด่นด้วย 'Ringu' งานของเขาสร้างมาตรฐานให้กับเจอร์นัล J-horror — ความเรียบง่ายของภาพกับเสียงที่ใส่ใจทุกรายละเอียดทำให้ความน่ากลัวฝังลึกกลางความเงียบ ส่วน Takashi Shimizu กับ 'Ju-on' สร้างแนวคำสาปวนซ้ำที่เล่นกับมุมกล้องสั้น ๆ และการตัดต่อที่ทำให้ความหลอนไม่มีไหล่ให้หลบ Kiyoshi Kurosawa ต่างออกไปตรงที่เขาสร้างหนังผีที่มีเส้นบาง ๆ เชื่อมระหว่างสังคมกับความสิ้นหวัง เช่น 'Pulse' ซึ่งไม่เพียงแค่ผีโผล่ แต่เป็นความรู้สึกโดดเดี่ยวที่กลายร่างเป็นสิ่งลึกลับ ฉันชอบตรงที่แต่ละคนมีวิธีทำให้คนดูกลัวแบบต่างกัน — บางคนใช้ภาพ บางคนใช้เสียง บางคนใช้ความว่างเปล่า — และนั่นทำให้การตามเก็บรายชื่อนักกำกับเป็นความสนุกแบบไม่รู้จบ