Umaga. Tahimik ang bahay ni Fortuna. Isang katahimikan na parang sumisigaw ng sakit sa bawat sulok. Walang ingay… maliban sa paghinga niyang mahina, pilit na pinipigilan ang pag-iyak.Nakaupo siya sa gilid ng kama, tangan pa rin ang cellphone. Wala pa ring text. Wala pa ring tawag.Hanggang kailan niya kakayanin ito?Lumipas ang ilang minuto, nagpasya siyang lumabas ng bahay. Huminga siya nang malalim, pinilit na magmukhang matatag sa harap ng mundo kahit wasak na wasak na ang puso.Ngunit sa di kalayuan… isang sasakyan ang huminto sa tapat ng bahay ni Senyora.Hindi siya makagalaw. Nakita niya si John. Bumaba ito mula sa sasakyan… kasunod ang pagbukas ng pinto ni Senyora, suot ang manipis na dressing gown na halos hubad na ang katawan.Nanginginig ang kanyang katawan.“Nandiyan na naman siya…,” bulong ni Fortuna sa sarili, ang boses ay punong-puno ng kirot.Mula sa malayo, kitang-kita niya kung paano hinawakan ni Senyora ang mukha ni John, kung paano hinalikan ito sa labi na parang w
Samantala, sa kabilang dako ng lungsod — si John, nakahiga sa kama ni Senyora."Hindi mo siya kayang iwan, ano?" malamig na tanong ni Senyora habang nakayakap sa kanya.Tahimik si John."John… piliin mo naman ako. Huwag mo na akong gawing panakip-butas. Ilang taon na akong naghihintay."Hinawakan ni John ang kamay nito."Senyora… ikaw ang pinili ko. Pero hindi ko kayang sirain ang respeto ng mga magulang ko.""Respeto?" tumawa si Senyora, mapait at puno ng poot. "Paano mo nasasabing respeto kung nilulunod mo sa sakit ang asawa mo? Kung bawat gabi, ako ang kasama mo?""Ikaw ang gusto ko." Mahinang tugon ni John."Pero hindi buo.""Hindi ko pa kaya."Tumayo si Senyora, humarap sa kanya. "John… kung hindi mo siya kayang bitawan, ako ang bibitaw. Ayokong manatiling kabit sa puso mo!""Sandali lang, Senyora…""John! Ako ang babae na naghintay, nagtiis, at umasa! Pero hanggang kailan?" “Maghintay ka lang, Senyora,” malamig ngunit puno ng kumpiyansang bulong ni John habang mahigpit na hinaha
Hindi sumama si John sa kanya, sa halip ay niyakap niya ito nang mahigpit habang pinagmamasdan ang kanyang ekspresyon na puno ng kasiyahan. Ang kanyang mga mata ay puno ng pagnanasa at pag-ibig."Oh, ang sarap nun John, kantutin mo pa ako ng mas malakas," sabi niya nang hingal."Ahhh, oh, hindi, Oh yeah, kantutin mo ako nang mas matindi John." Gawin mo lang akong labasan ulit..Ahh..mas mabilis."Iyon ang plano ko." Hinalikan niya siya at sinimulang igalaw ang kanyang balakang, dumulas hanggang sa kabuuan at halos lumabas sa bawat paglusong.Nawala siya rito. Ang kanyang ari ay humahagod sa isang espesyal na malalim na bahagi sa loob niya. Ang kanyang mga paghinga ay mahahabang ungol habang nagsisimulang muling tumaas ang presyon."Putang ina, ang galing mo talaga ganito," bulong niya. "Malaya at ligaya...Hmm..Ughh"“Salamat. Salamat sa paggawa nito.” Lumingon siya. "Ang ganda..." Nawalan siya ng salita. Ayaw niyang tumigil siya sa pag-fuck sa kanya ."Magbabalik ka ba ulit?
Nanginginig siya, ang kanyang mga kalamnan ay kasing tigas ng mga batong nakapaligid sa kanila. Patuloy pa rin niyang pinasok ang kanyang ari sa loob niya, maingat na minamasahe at sinisiguradong walang kahit isang patak ng kanilang kasiyahan ang hindi natuklasan, hindi nailabas.Nanginginig siya, ang kanyang mga kalamnan ay kasing tigas ng mga batong nakapaligid sa kanila. Patuloy pa rin niyang pinasok ang kanyang ari sa loob niya, maingat na minamasahe at sinisiguradong walang kahit isang patak ng kanilang kasiyahan ang hindi natuklasan, hindi nailabas."Ang galing." Ang galing mo, Senyora,ang sarap mo talaga.” Mabilis ang kanyang paghinga. "Hindi ko alam kung gaano ka galing ngayon Senyora, isa ka sa mga pantasya ko, pero lumalabas na… basta kasama kita."Ngumiti siya at ang kanyang puso, na mabilis pa ring tumitibok ang puso, ay pumuno ng pag-ibig. "Gagawin ba natin ulit ito?" "Anong tingin mo?"Ano sa tingin mo?Isang tawa ang tumakas mula sa kanyang lalamunan. “Sa tingin ko,
Ang buong biyahe pauwi ay tila isang bangungot para kay John. Sa bawat pagdaan ng ilaw ng mga poste sa lansangan, bumibigat ang dibdib niya. Natatakot siyang pag-uwi niya, wala na si Fortuna. Natatakot siyang isang araw, hindi na ito naghihintay sa kanya, hindi na ito aasa, hindi na ito umiiyak dahil sa kanya."Anong problema ko?" bulong niya sa sarili habang mahigpit na hawak ang manibela. Hindi niya maintindihan. Hindi niya dapat ito iniisip. Dapat masaya siya—malaya, walang responsibilidad, walang asawang nagmamahal sa kanya kahit hindi niya ito sinusuklian.Pero bakit may pumipiga sa dibdib niya?Pagdating niya sa bahay, malalim na ang gabi. Tahimik. Ni hindi niya marinig ang kahit anong tunog mula sa loob.Pumasok siya, inaasahang madadatnan si Fortuna sa sala—tulad ng dati, nag-aabang sa kanya kahit dis-oras na ng gabi. Ngunit wala ito roon.Naglakad siya papunta sa kwarto, unti-unting bumibigat ang bawat hakbang. Nang buksan niya ang pinto, nakita niyang mahimbing na natutulog
At sa sandaling iyon, hindi niya rin alam kung bakit parang may tumusok sa dibdib niya.Ang paraan ng pagtitig ni Fortuna sa kanya—walang galit, walang hinanakit. Blangko. Para bang sa wakas… napagod na ito."John, andyan ka pa ba?" malambing na tanong ni Senyora mula sa kabilang linya.Pero hindi na niya ito narinig.Ang buong atensyon niya ay nasa babaeng nakatayo sa pintuan.Hindi umiiyak si Fortuna, pero parang mas masakit iyon. Mas masakit kaysa sa lahat ng beses na nagmakaawa ito, humingi ng kaunting pagmamahal mula sa kanya.Dahan-dahan nitong ibinaba ang bag sa sahig. "Nagpunta ako kina Mama at Papa," mahina nitong sabi. "Akala ko makakahanap ako ng sagot. Pero wala akong nahanap, John."Napakuyom siya ng kamao. Bakit parang ayaw niyang marinig ang mga salitang ito?"John?" tawag muli ni Senyora, bahagyang naiinip na.Dahan-dahang kinuha ni Fortuna ang cellphone niya sa bulsa at may tinipa. Pagkatapos, itinaas niya iyon para ipakita sa kanya.Isang mensahe.Mula kay Senyora."
"Tumaba ka," sa wakas ay sabi nito.Halos mapalunok si Fortuna. "M-Marami po akong nakakain, Lola Irene."Ngumiti si Irene nang bahagya, pero ang titig nito ay nanatiling matalim. "Hindi ba't dapat ikaw ang nagpapapayat para sa apo ko?"Mabilis na bumagsak ang tingin ni Fortuna sa kanyang mga kamay."Ah, hindi na rin pala mahalaga iyon," dagdag ni Irene. "Dahil kahit ano’ng gawin mo, hindi ka naman magugustuhan ng apo ko.""Lola!" mabilis na saway ni John.Ngunit bahagya lang siyang tiningnan ni Irene, saka muling ibinalik ang tingin kay Fortuna."Sinasayang mo lang ang buhay mo, iha," diretsong sabi nito.Hindi sumagot si Fortuna."Bakit ka pa rin nandito? Hindi ba’t ilang beses ka nang tinutulak ng apo ko palayo?"Bumuka ang labi ni Fortuna, tila gustong sumagot.Pero nang makita niya ang titig nito—ang titig na puno ng hinanakit, pero matibay pa rin—hindi niya maiwasang maghintay sa sasabihin nito.At nang sa wakas ay magsalita ito, hindi niya inaasahan ang sagot nito."Alam ko po
Mabilis ang bawat hakbang ni Fortuna palabas ng bahay. Gusto na niyang matapos ito. Gusto na niyang matapos ang paulit-ulit na sakit ng pagmamakaawa at pag-aasa sa isang lalaking hindi kailanman tumingin sa kanya ng may pagmamahal.Humigpit ang hawak niya sa strap ng kanyang bag. Tama na.Sa pagkakataong ito, sarili na niya ang pipiliin niya.Ngunit bago pa siya tuluyang makatawid sa tarangkahan—“Fortuna, sandali!”Nilingon niya ang tumawag. Si Irene Tan.Ang matikas at matapang na lola ni John, na sa kabila ng kanyang malamig na personalidad, ay tila nagpakita ng emosyon sa pagkakataong ito.Hingal si Irene nang abutan siya sa tapat ng gate. Agad nitong hinawakan ang braso niya, mahigpit, parang ayaw siyang pakawalan.“Huwag kang umalis,” sabi nito, ngunit hindi ito nagmamakaawa—bagkus, ito’y isang utos.Nagulat si Fortuna.“Lola Irene…”“Huwag kang susuko. Hindi ka pwedeng sumuko.”Napatigil siya. Bakit? Bakit parang ipinipilit nitong manatili siya, gayong hindi naman siya mahal ng
Mabilis lumapit si Tony. Pagkakita niya kay Fortuna, natigilan siya. Napakapit siya sa dibdib, parang tinamaan ng kung anong emosyon na hindi niya agad masayod.“Diyos ko, Fortuna…” bulong ni Tony habang lumalapit.Pagkatapos ng ilang segundo, niyakap niya ang kapatid. Mahigpit. Mainit. May luhang pumatak sa balikat ni Fortuna.“Kuya…”“Dito ka na. Ligtas ka na. Hindi ka na niya mahahawakan. Nandito kami.”“Maraming salamat, anak,” bulong ni Jinky. “Maraming salamat sa pagtanggap sa amin.”“Dito kayo titira hangga’t gusto ninyo. Dito magsisimula si Fortuna. Sa lugar na ‘to. Sa buhay na hindi na niya kailangang itago ang luha niya.”Hindi nagsalita si Jack. Tahimik lang siyang nakatingin sa anak niya habang pinipigil ang pagpatak ng luha. Sa isip niya, inulit-ulit lang ang iisang pangako. Hindi na siya muling magkukulang.Sa loob ng bahay ni Tony, naroon ang amoy ng mainit na sabaw. Kumot. Katahimikan. At ang bagong simula.“Anak, uminom ka muna ng gatas,” alok ni Jinky habang isinusub
"Walang nagbago?" Halata ang pagpipigil ng luha at hinanakit sa tinig ni Señora. "John, ilang gabi na kitang hinihintay. Pero hindi ka dumadating. Hindi ka na tumatawag. Hindi ka na naglalambing. Dati, ikaw pa ang hindi mapakali pag hindi tayo magkasama. Ngayon, parang ako na lang ang nagmamahal."“Señora…”“At ‘wag mo akong tawaging ‘Señora’ na parang estranghero ako sa’yo!” Napalakas ang boses niya. "Ako ang nobya mo, John! At kung mahal mo na si Fortuna… sabihin mo sa’kin ng direkta.Natahimik si John. Parang binasag ang puso niya sa narinig.Natahimik si John. Parang binasag ang puso niya sa narinig.“Ongoing na ang annulment niyo, hindi ba?” patuloy ni Señora, nanginginig na ang tinig. "Dapat nga mas nagkakaroon tayo ng time ngayon. Dapat tayong dalawa ang gumagawa ng plano sa future natin... pero ikaw, parang may hinahanap kang hindi ko kayang ibigay.Humugot siya ng mahabang buntong-hininga, bago tinanong ng diretso, "Don’t tell me… mahal mo pa rin siya?"Hindi agad nakasagot s
Napayuko siya. Napakuyom sa kanyang palad. Ang bawat salita ng kanyang lola ay parang latigong dumudurog sa natitira niyang dangal.“Minsan, ang sobrang pagmamahal… napapagod din.”“Pero mahal ko siya, La…” Mahina. Umiiyak. “Mahal ko siya…”“Late na ba ako?” tanong ni John. “La, late na ba ako kung ngayon ko lang ‘to naramdaman?”“Hindi ako ang makakasagot niyan, apo. Si Fortuna lang ang may karapatang sumagot niyan.”Tumayo si John. Humakbang siya palapit sa kanyang drawer, binuksan ito at hinugot ang isang maliit na kahon. Sa loob ay naroon ang panyo ni Fortuna, ang huling bagay na naiwan nito. Mahinang halimuyak ng pabango ang tumama sa kanya. Nabalot siya ng alaala. Ng mga gabing magkatabi silang hindi nag-uusap, ng umagang naghain si Fortuna ng almusal pero hindi niya kinain, ng huling beses na lumingon si Fortuna sa kanya bago lumabas ng pinto sa law firm kung saan sila pumirma ng annulment.Doon siya tuluyang bumigay.“Gusto ko siyang hanapin, La. Gusto kong itama ang lahat. Ka
Pero walang sagot.Pilit niyang pinindot muli ang pangalan sa contact list. "Fortuna." Wala pa rin. Palaging out of reach. Palaging tahimik ang kabilang linya.Dahan-dahang pinikit ni John ang mga mata. Umihip ang hangin sa loob ng kwarto, tila ba sinasadya siyang balutin ng lamig ng pagkakabigo. Binuksan niyang muli ang cellphone. Pinindot ang isa pang pangalan. "Lola Irene."Isang ring. Dalawa. Tatlo."Hello?" mahina pero malinaw ang tinig ng matandang babae."Lola..." basag ang boses ni John."Bakit, anak? May nangyari ba?""Si Fortuna..." Napalunok siya. Napakuyom ang palad. "May balita ka ba sa kanya?"Sandaling katahimikan sa linya."Ha? Wala, anak. Matagal ko na ring gustong itanong kung kumusta na siya. Pero simula nang magpirmahan kayo, hindi na rin siya nagparamdam sa akin.""Hindi ko na siya makontak, Lo. Lahat. Wala. Parang... parang nawawala na lang siya.""Ano'ng ibig mong sabihin, John?""Hindi na siya sumipot sa huling pirma. Akala ko darating siya. Akala ko kailangan
Napasinghap si Fortuna. Hindi niya kailangan itanong kung paano nalaman ng kanyang ina—isang ina'y laging nakakaramdam, kahit walang salitang binibitawan.“Ma…” basag ang boses niya, “paano kung hindi ko kayanin?”Hinawakan ni Jinky ang kanyang pisngi, pinunasan ang luha. “Kakayanin mo. Hindi dahil wala kang takot, kundi dahil may dahilan ka na. Hindi na para kay John. Hindi na para sa nakaraan. Kundi para sa anak mo. At para sa sarili mo.”Pagpasok nila sa immigration, isa-isang tinapik ni Jack ang balikat ng anak. “Anak, huwag mong sisihin ang sarili mo kung hindi ka niya pinili. Minsan, hindi tayo pinipili kasi... kailangan muna nating piliin ang sarili natin.”Napangiti si Fortuna kahit nangingilid pa ang luha. “Pa… salamat. Kayo ni Mama lang ang dahilan kung bakit hindi ako tuluyang nawasak.”Sa loob ng gate, habang naghihintay ng boarding, sumulyap si Fortuna sa likod—sa mga glass wall ng airport. Walang kaalam-alam ang pamilya Tan. Walang pamamaalam. Walang paghawak ng kamay ni
Umaga pa lang ay mabigat na ang hangin.Tahimik sa loob ng sasakyan habang binabaybay nina Fortuna, Jinky, at Jack ang daan patungong airport. Sa labas ng bintana, dumaraan ang mga pamilyar na gusali—ang ilang alaala ng kabataan ni Fortuna, ang mga daanang ilang ulit niyang tinakbuhan habang umiiyak, at ang mga kantong minsang saksi sa mga gabing hindi niya alam kung paano pa babangon.“Anak, gusto mo bang huminto muna tayo? May isang oras pa naman bago ang check-in,” tanong ni Jack, nakatingin sa rearview mirror.“Hindi na po, Pa. Diretso na lang tayo,” mahinang sagot ni Fortuna habang yakap ang kanyang sling bag, sinisiksik sa dibdib ang kaba.Tahimik na tumango si Jack. Sa tabi niya, tahimik lang si Jinky, pero panaka-naka’y sinusulyapan si Fortuna. Ang mga mata ng ina—tila gustong magsalita, pero nagpipigil.“Ma,” simula ni Fortuna, “’wag n’yo na pong ipag-alala ‘ko. Alam ko pong mahirap ‘tong desisyon. Pero ito lang po ang paraan para makaalis ako sa lahat ng sakit dito.”“Hindi
Tahimik ang gabi, ngunit hindi matahimik ang loob ni John.Sa terrace ng condo ni Senyora, nakatayo siya, hawak ang baso ng wine. Tumititig sa malalayong ilaw ng siyudad na parang kumikindat sa kaniya—pero walang ningning na dumampi sa puso niya. Sa loob ng unit, maririnig ang malumanay na pagtawa ni Senyora habang nanonood ng TV. Ngunit ang bawat halakhak niya ay tila pumapaimbabaw sa katahimikang sinisikap ni John buuin sa kanyang sarili.“John, dito ka nga,” tawag ni Senyora mula sa loob. “May pinapanood akong comedy, gusto mo ‘to.”Ngunit hindi siya kumilos.Pinikit niya ang mga mata, malalim na huminga. Sa bawat bugso ng hangin na dumadampi sa mukha niya, may mga alaalang pumapait—hindi niya mapigilan. Larawan ni Fortuna habang naka-apron, nakatalikod sa kusina. Ang boses nito habang tinatawag siyang kumain. Ang paalala tuwing nalalasing siya. Ang mga mata nitong punô ng hinanakit—na noon ay binalewala lang niya.“Ang tahimik mo yata, John.” Niyakap siya ni Senyora mula sa likod.
Bumungad ang malamig na hangin ng gabi habang dahan-dahang bumababa si Fortuna sa sasakyan. Sa harap ng ancestral house ng pamilyang Han, isang tila tahimik at matatag na estruktura ang sumasalubong sa kanya—pero sa kabila ng katahimikang iyon, naroon ang mga alaala. Masasakit. Mabibigat. At ngayon, isang lihim na kailangan niyang itago.Si Jack Han ang unang lumapit sa kanya, binuksan ang pinto at marahang hinaplos ang kanyang likod. “Anak, dito ka na muna. Walang makakaabala sa’yo rito. Ligtas ka sa lahat… pati na kay Lola Irene.”Sumunod si Jinky, buhat ang ilang gamit ni Fortuna. Kita sa mga mata nito ang pagkabahala, pero mas nangingibabaw ang determinasyon.Pagpasok sa loob ng bahay, agad na naupo si Fortuna sa sofa. Bumuntong-hininga siya nang malalim. Napahawak sa tiyan—hindi pa halata, pero naroon na ang bigat. Hindi lang sa katawan, kundi sa puso.“Anak,” mahinang bungad ni Jinky, habang nauupo sa tapat niya. “Napag-usapan na namin ng papa mo. Hindi natin puwedeng ipaabot ka
Masiglang tinig ni Senyora sa kabilang linya, punong-puno ng tuwa—tila bang siya ang nagwagi sa isang laban na matagal na niyang kinikimkim.Pero si John, habang pinapakinggan iyon, ay tila nahulog sa isang balon ng katahimikan. Wala siyang masabi, kundi isang mahinang:“Hmm…”Pagkababa niya ng tawag, muling bumalik ang bigat. Ang katahimikan sa silid ay parang sumisigaw. Sumasalungat sa tinig ni Senyora na puno ng selebrasyon. Isang kalayaang hindi niya lubusang masayahan.Tumayo siya. Lumapit sa salamin. Tinitigan ang sarili—maputla, puyat, at walang ningning ang mga mata.“Kalayaan?” mahina niyang bulong sa sarili. “Kung ito ang kalayaan... bakit parang mas lalo akong nakakulong?”Tahimik ang loob ng sasakyan. Tanging tunog ng makina at mahinang hinga ni Fortuna ang maririnig. Nakatingin siya sa bintana habang lumilipas ang mga tanawin sa labas—mga punong tila naglalakad pabalik, mga alaalang pilit na iniiwan.Katabi niya si Jinky, habang si Jack ang nagmamaneho sa harapan. Sa gitn