Ang magandang sikat ng araw ay hindi nakatulong para mabigyan ng sigla ang bahay ng mga Santillan. Ang dating masayang pagsasalo-salo sa hapag ay nauwi sa tahimik na tensyon sa pagitan ni Lera at kan'yang mga magulang.
Ilang araw niya nang tinitiis ang hindi pagpansin ng ama at ina sa kan'ya. Naiintindihan niya dahil kasalanan niya.
"Hindi na po ako papasok sa eskwela." Hinintay niyang makaalis ang kapatid upang masabi iyon.
Imbes na sumagot ay tumayo ang ama at walang pasabing iniwanan siya. Napatingin siya sa ina.
"Nasasaktan kami sa ginawa mo'ng ito anak. Pero nand'yan na iyan, wala na tayong magagawa."
Alam niyang hindi siya matitiis ng ina. Tinanggap nito ang kan'yang sitwasyon at sinamahan siya na magpatingin sa pampublikong doktor.
Tatlong buwan na ang nasa sinapupunan niya. Tunay nga'ng mayroong batang mabubuo sa loob niya.
"Nora! Buntis ka?" tanong ng kapitbahay nila nang maabutan sila sa health center at kagaya nito ay kumuk
"Please, Babe, understand me this time. I need to return home to keep my promise to my mom. I need to run our business there for at least a short time." Nag-iisang linya na ang kilay ni Lucas sa pakikiusap kay Maica na payagan siya nitong bumalik ng Pilipinas. Higit tatlong taon na simula nang huli siyang umuwi sa Sta. Ignacia, pero ang huli niyang kita sa ina ay noong graduation niya. Pumunta ito sa America upang dumalo sa kan'yang pagtatapos. Muli ay pinakiusapan siya nitong umuwi na sa Pilipinas upang hawakan ang isa sa mga bagong lupain na nabili nito. Nangako siyang susunod sa ina ngunit mariin ang pagtutol ni Maica, dahilan upang manatili pa siya ng isang taon sa bansa. Nagkaroon ng tampo ang kan'yang ina at ito ang pinakamatagal na panahon na hindi siya nito kinausap kung kaya uuwi siya sa ayaw at gusto ng nobya. "You resigned from your job without my knowledge, and you also booked a flight back to the Philippines, and now you're begging me to let you.
Lukso ng dugo o pagkagiliw sa bata. Ano nga ba ang nararamdaman ni Lucas para kay Arim?Maingat na isinasalangsang ni Lucas ang limang paper bags na naglalaman ng damit pambata at mga laruan sa likod ng kan'yang kotse.Pagkatapos ng kan'yang meeting ay dumiretso siya sa bayan upang bilhin ang mga iyon."Para kanino ang mga iyan?" Usisa ng kan'yang ina. Nag-aagaw na ang liwanag at dilim nang matapos silang mag-usap nito sa mansyon patungkol sa ipapatayo niyang negosyo."Para sa apo ng kasambahay ni Tito Esteban," kaswal niyang sagot sa ina.Mataman siyang tinitigan nito."Kailan ka pa nahilig na bumili ng gamit para sa ibang bata?" Alam ni Ginang Juana na walang hilig ang anak sa mga bata, maliban na lamang kung nagbago na ito simula nang manirahan sa ibang bansa.Sandaling napatigil si Lucas sa ginagawa at marahan na isinara ang likod na pintuan ng kan'yang kotse. Napaisip siya. Bakit nga ba tila napakaespesyal ni Arim para sa kan'ya?
Tunay na mapaglaro ang buhay. Kung kailan tumigil na si Lera sa paghahanap ay saka niya naman ito matatagpuan."Mama!" Kinarga niya ang nasasabik na si Arim. Mahigpit niya itong niyakap at paulit-ulit na hinalikan. Bukod sa na-miss niya ang anak ay nais niya din itago ang kaba na nararamdaman sa lalaking kaharap.Paano siya hindi babalutin ng kaba gayong kitang-kita na sa personal ang pagkakahawig ni Arim sa ama. Walang duda ilang hakbang na lang ang layo niya sa lalaking una't huling umangkin sa kan'ya.Damang-dama niya ang paninitig nito subalit hindi niya magawang salubungin ito. Kinakabahan siya. Bakit kasama nito si Arim? Alam na ba nito na ang bata ay kan'yang anak?"You're probably Arim's mother. Hi! I'm Lucas Valle." Inilahad nito ang kamay sa kan'ya.Umangat siya nang tingin.Mas lalong tumikas ang pangangatawan nito. At hindi niya rin maikakaila na angat ang pagiging magandang lalaki nito sa buong kalalakihan ng Sta. Ignacia. Paano
Paano kung ang katotohanang itinatago mo ay unti-unti nang nalalantad, haharapin mo ba ito o magpapanggap ka'ng maayos pa ang lahat?Pinili ni Lera na kalimutan ang huling tanong ni Lucas sa kan'ya bago natapos ang kanilang pag-uusap.Masuyong hinalikan ni Lera ang natutulog ng anak bago siya lumabas sa kanilang kwarto. Naabutan niya ang inang nagtutupi ng mga damit."Ipinapaalala ko lamang sa'yo Lera, hindi maganda ang mag-away sa harap ng bata."Naabutan ng kan'yang ina na umiiyak ang apo nitong si Arim at nagsumbong pa sa nangyaring pag-aaway nila ni Lucas. Kung hindi pa umiyak ang bata ay hindi pa sila matatauhan sa pagtataas ng boses sa bawat isa."Si Sir Lucas po kasi inay, pinapangunahan ako sa pagdedesisyon sa bata. Nais niya daw ipakonsulta ito sa pedia buwan-buwan.""Nakakahiya nga naman kay Sir Lucas dahil ang dami niya nang naitulong sa bata, pero wala naman yatang masama sa sinabi niya. Mabuti ng iyon nang matingnan ang bata."
Pinangarap ni Lera na magkaroon ng magandang buhay at kompletong pamilya si Arim, subalit hindi niya inaasahan na ang tunay nitong ama ang magtutupad ng kan'yang pangarap.Inilibot niya ang mga mata sa napakalawak na bungad ng mansyon. Hindi lamang mataas na bakod ang kan'yang nakikita kun'di ang mga halamang bago sa kan'yang paningin. Kilala si Ginang Juana sa pangongolekta ng mga halaman, sa wari niya'y nagmula pa ang mga ito sa ibang bansa."Ako na po." Maagap niyang kinuha sa katulong ang isang maleta na naglalaman ng damit nila ni Arim. Subalit hindi ito ibinigay sa kan'ya."Let her, Lera." Napatigil siya sa pakikipag-agawan sa katulong nang magsalita si Lucas. Sumunod siya dito sa pag-akyat sa ilang baitang na hagdan patungo sa malaking pintuan ng mansyon.Napatingin siya sa anak, na nakayakap sa leeg ni Lucas. Hindi inaalis ng bata ang tingin sa kan'ya, animo'y natatakot na iwanan niya ito.Nginitian niya ang anak at masuyong inayos ang pagk
Noon pa man, kapag nagdedesisyon si Lera ay palagi niyang pinipili kung saan ang tama at panatag ang kan'yang loob. Subalit nang dumating si Arim, inuuna niya ang makakabuti at makakapagpasaya sa anak. Ito'y kahit pa labag ang desisyong gagawin sa kagustuhan niya."Mama, gusto ko mag-sleep sa tabi ni papa."Napatigil si Lera sa pagkiliti at paghalik sa anak nang magsalita ito. Kasalukuyan na silang nasa kwarto at handa nang matulog."Tulog na 'yon baby," palusot niya kahit ang totoo'y nakita niya pa itong dumaan sa tapat ng kanilang kwarto."Pero 'di ba dapat nag-good night siya sa akin? Kasi ikaw, si lolo at si lola, tapos si Tito Mikoy gano'n ang ginagawa."Malungkot siyang napangiti nang banggitin ng anak ang kan'yang pamilya. Nami-miss niya na ang mga ito. Alam niyang labag sa kalooban ng kan'yang mga magulang, lalo na ang ama, na sa mansyon sila tumira ng anak, ngunit wala siyang magagawa. Higit pa ngayon na tila labis ang kagalaka
Ang kakaibang galak na nararanasan ni Lucas sa tuwing kasama si Arim ay nagkaroon ng mas malalim na kahulugan nang makompirma niyang anak niya ang bata.Masasabi niyang bukod sa malaking pagkakahawig nila nito, ay hindi rin marunong magtago ng sekreto si Lera. Napakadali niyang mabasa ang nasa isip nito dahil hindi ito magaling magsinungaling."Papa!" Mabilis niyang pinutol ang tawag kay Maica nang bigla ay tinawag siya ng anak, mula sa pamamasyal kasama ang kan'yang ina.Hindi niya pa nasasabi sa nobya ang katotohanang mayroon na siyang anak. Sigurado siyang magagalit ito at kahit ano'ng gawin niyang paliwanag ay hindi siya maiintindihan. Kailan ba siya inunawa ng nobya?Kinarga niya ang anak at masuyong hinalikan sa ulo. Hindi pa rin siya makapaniwalang makakaya ng isang bata na baguhin ang takbo ng kan'yang buhay."Nasaan po si mama?"Lumingon siya sa kan'yang likod at nakita doon ang balisang ina ni Arim. Inaamin niyang nakaramdam siya n
Hindi akalain ni Lera na tototohanin ni Lucas ang sinabi nitong sasama ito sa kanila ng anak sa pagbisita sa kan'yang inay at itay.Nakayuko siyang bumaba ng magara nitong kotse habang hawak ang kamay ng anak. Binilisan niya ang paglalakad upang makaiwas sa usapan ng kan'yang mga kapitbahay.Sigurado siyang anumang araw ay malalaman na din ng mga taga-Sta Ignacia na ang ama ng kan'yang anak ay ang bunso ng mga Valle. Kagaya ng panghuhusgang ginawa ni Ginang Juana sa kan'ya ay inaasahan niya nang ganito rin ang iisipin ng mga tao sa kan'ya. Isa ito sa mga dahilan kung bakit nais niya nang manirahan sa lungsod."Maayos ka lang ba doon anak?" tanong ng kan'yang ama habang tinutulungan niya itong magsiga ng apoy para sa pagluluto ng kanilang hapunan.Iniwan niya ang kan'yang mag-ama sa inay niya at kapatid. Kanina pa niya nararamdaman ang ilangan sa kanilang bahay dahil sa presensya ni Lucas kung kaya't minabuti niyang samahan na lamang ang ama sa pagluluto.