SUNOD-SUNOD ang pagtulo ng luha ko pagkauwi ko pa lamang sa bahay. Tila ba ngayon lang ako nagkaroon ng lakas ng loob na ibuhos lahat ng emosyon at sakit na nararamdaman ko dahil sa nangyari kanina.
Siguro nga tama si Inay na dapat hindi na ako nagpursige na pumunta pa sa lugar na iyon at pakiusapan ang walanghiyang iyon. Hindi sana ako makukutya at mapagsasalitaan ng gano'ng kasakit na mga salita. Kung hindi na rin sana ako nagpumilit na pumasok sa kompanya nito at nakinig na lamang kay Manong guard, edi sana hindi ako parang tanga na iyak ng iyak ngayon. Minsan kasi di ko rin makontrol ang katigasan ng ulo ko. 'Yon naman ang nararapat di ba? Ginawa ko lang din naman kung ano ang sa tingin ko ay tama. At iyon ang ipaglaban kung anong dapat naming ipaglaban. Nang marinig kong bumukas ang pinto ay mabilis pa sa alas onse akong napaupo sabay pahid ng mga luha ko. Akala ko pa naman si Inay ang pumasok pero ng makitang si Pio iyon ay napangiti nalang ako. “Pio, anak...” tawag ko sa anak ko at sinenyasan itong lumapit sa akin. Naglakad naman siya palapit sa akin saka umupo sa tabi ko. Kunot na kunot ang noo nito habang nakatingin sa mukha ko. “Bakit ka umiiyak, mama?” takang tanong nito. Nginitian ko lang si Pio at umiling. “Wala, 'nak... Napuwing lang si Mama...” pagdadahilan ko pa. Hindi naman ito nag-usisa pa at niyakap lang ako. Gumanti rin ako ng yakap sa kanya pabalik sabay pikit ng mariin. Nagbabadya na naman kasi ang pagtulo ng mga luha ko. Mas lalo kong hinigpitan ang yakap sa anak ko. Sa mga nangyayari ngayon, hindi ko alam kung dapat ko bang pagsisisihan na ipinanganak akong isang mahirap. Hindi ko alam kung magsisisi ba ako dahil hindi ko kayang ibigay kay Pio ang buhay na pinapangarap ko para sa kanya. At sa mga nangyayari ngayon, mas lalo ko lamang naramdaman kung gaano kami kababa. Siguro nga tama si Inay. Kailan man ay wala kaming kalaban-laban sa mga Montallejo, sa Zionn Montallejo na iyon. Mayaman ito, sobrang yaman. At posibleng mapalayas kami sa tinitirhan namin ngayon. Napabuntong-hininga ako ng malalim. Sa ngayon, ang tangi ko na lamang magagawa ay ang manalangin at ipasa na lamang ang lahat sa Panginoon. ISANG buwan na ang lumipas mula noong nagpunta ako sa MontaVier at ipamukha sa akin ni Zionn Montallejo kung gaano ako kababang tao. Aminin ko man o hindi pero masyado talaga akong naapektuhan at nasaktan ng mga salitang binitawan nito. Pinamukha niya sa akin na ang mga taong kagaya ko ay mukhang pera. Dahil ba sa mahirap lang kami? Ni minsan ay hindi ko pa nagawang magmakaawa sa harapan ng isang tao dahil lamang sa pera. Ni minsan ay hindi ako nanghingi sa ibang tao para buhayin ang pamilya ko. Dahil alam ko sa sarili ko na wala ng libre sa panahon ngayon. Lahat ng pagkakautang ay may kaakibat na kabayaran. Napatigil ako sa pagkusot ng damit ni Inay ng biglang sumagi sa isipan ko ang napakagwapong mukha ng walanghiyang Zionn Montallejo na iyon. Gwapo sana pero masama naman ang ugali. No doubt kung bakit maraming tao ang kinatatakutan ito. Halata naman sa mukha nito. Kahit gwapo ito, hindi pa rin maitatago ang kadelikaduhang nakaukit sa mukha nito. He's so intimidating and looks so dangerous yet so sexy. Sexy? Wala sa sarili na napaingos ako saka nagpatuloy sa pagkusot ng damit. Ang mga katulad nitong tao ay dapat na iniiwasan. Nakakatakot naman talaga ito. Sa sobrang gaspang ng ugali nito ay pwede itong ipatapon sa kaharian ni Hades doon sa underworld. Napailing nalang ako at nagpatuloy sa paglalaba. Kailangan ko ng madaliin ang trabaho. Papaliguan ko pa si Pio at magsasaing pa ako. Wala kasi ngayon ang Inay kasi naglako ito ng isda sa bayan. Ang anak ko namang si Pio ay nasa bahay na naman nina Karolin at nakikipaglaro kay Kiro. Malaki ang pasasalamat ko dahil hindi pa rin umaalis sina Mang Kanor dito sa Sitio Yakal. Kung nagkataon, tanging kami nalang talaga nila Inay ang nasa sitio. Nagsilipat na kasi ang iba matapos bayaran. Pero sa mga sinasabi ni Karolin sa akin, posible raw na lumipat na rin sila sa bayan at umalis na rin sa sitio. Minsan raw kasi naaabutan niyang nagtatalo sina Mang Kanor at Aling Hilda tungkol sa pag-alis nila at paglipat sa bayan. Kung gano'n lang sana kadali ang lahat para sa amin, hindi naman kami magsasayang ng oras at lilipat rin kami. Pero hindi eh. Buong buhay ko ay dito ko iginugol. Nasa sitio na ito rin nakalibing ang Itay at ang mga alaala noong nabubuhay pa ito. Tahimik ko lamang tinapos ang ilang damit saka tumayo na. Naghugas muna ako ng kamay para simulan na rin ang pagbabanlaw. Magsasalin na sana ako ng tubig sa palanggana pero napatigil ako ng marinig ang pagtawag ni Pio sa akin. “Mama! Mama!” malakas na tawag nito. Nagtaka naman ako at nilapitan ito. “Pio?” “Mama, halika dali! Sama ka sa akin, mama!” hinihingal na sabi nito saka ako pilit na hinihila palabas ng bakod namin. Nagpahila na lamang ako sa anak ko hanggang sa dalhin ako nito sa likuran ng lumang barangay hall. “Pio—” “Mama, duguan 'yong guy! Patay na ba siya mama? Di ba po maraming ganyan sa tv? Katulad po ba siya ng mga nandoon?” sunod-sunod na tanong ng anak ko habang tinuturo ang duguang lalaki na nakahandusay sa lupa. Nakadapa ito kaya mahirap makita ang hitsura nito. Napaawang ang bibig ko habang nakatitig sa taong iyon. Duguan ito at walang malay. Mabilis ko itong nilapitan at agad na kinapa ang pulso nito. Pumipintig pa iyon pero sadyang mahina na. Inilibot ko ang tingin sa buong paligid pero wala akong nakita ni isa na maaring tumulong sa amin. Binalingan ko si Pio at sinenyasan itong lumapit sa akin. “Bakit po?” inosenteng tanong nito. “Tulungan mo si Mama na patihayain siya okay? Baka kasi maubusan siya ng blood kapag nakadapa siya...” mahinahong sabi ko kay Pio. Agad naman itong tumango. “Opo, mama...” Dahil sadyang maliit si Pio, ako pa rin ang gumawa ng paraan para mapatihaya ang taong ito. Hinawakan ko ito sa magkabilang braso at buong lakas na pinatihaya ito. At gano'n nalamang ang panlalaki ng mata ko ng makita ang mukha nito. Napatakip pa ako sa bibig ko at sunod-sunod na napailing. This can't be... “Z-Zionn Montallejo...” di makapaniwalang usal ko sa pangalan nito. Mula sa namumutla nitong labi ay bumaba ang tingin ko sa tagiliran nito kung saan naroon ang sugat nito. Anong nangyari? Bakit nandito ang taong ito? Nasaksak ba siya? Nabaril? “Mama, kilala mo po ba siya? Artista ba siya, Mama?” muling tanong ni Pio sa akin. Umiling lang ako habang nakatitig pa rin sa mukha nito. Hindi pa rin ako makapaniwala. “Mama, look oh! Pareho kaming sharp ang nose, mama! At gwapo rin siya gaya ko, mama!” sunod-sunod na sabi pa nito. Agad ko siyang sinuway at inutusang puntahan ang Tito Karolin niya. Alam kong bakla ang isang iyon pero siya lang talaga ang alam kong makakatulong sa akin. Pagkaalis ni Pio ay muli ko na namang pinagmasdan ang napakagwapong mukha nito. Galit ako sa lalaking ito. Pero hindi ko maiwasang mag-alala. Kahit naman masama ang ugali nito, hindi pa rin nito deserve kung ano ang nangyari rito ngayon. Sa ngayon, kakalimutan ko muna ang pagkainis ko sa walanghiyang ito. 'Asan na ba si Pio at Karolin? Sa ikalimang pagkakataon ay muli ko na namang tinitigan ang mukha nito. Hindi ko maiwasang mapaingos. “Hmp! Gwapo sana pero magaspang naman ang ugali...” tanging nasabi ko na lamang sa sarili. “SIGURADO ka ba?” pangungulit pa ni Inay sa akin kaya naman napairap nalang ako. Bwesit naman oh! Kanina pa talaga ito tanong ng tanong kung totoo bang Montallejo ang isang iyon pagkauwi nito mula sa paglalako. Tango naman ako ng tango pero mukhang di pa rin ito naniniwala. Edi 'wag! Di ko naman siya inutusan na paniwalaan niya ako eh! “Kaya pala ang gwapong bata!” Napahagikhik pa ito na mas lalong nagpainis sa akin. Hindi ko rin maiwasang mapaingos sa sinabi nito. Gwapong bata? Aba! Parang noon si Pio lang ang sinasabihan niya ng gano'n ah? Tapos ngayon nakakita lang ng gwapo, parang teenager kung makaasta. Naiinis pa rin ako na napaupo sa upuang papag at pasiring na binalingan ang natutulog na walanghiya. Nagamot na ito at nalinisan na rin ang sugat nito sa tagiliran. Gusto ko mang isipin na karma na yata sa kanya iyon pero di ko magawa. Oo, inis ako sa kanya pero hindi naman aabot sa point na iisipin kong karmahin siya. At ang pagkakasaksak pa ang karma niya. Hindi ako kagaya nito na masama ang ugali. Kahit naman galit ako sa taong ito, may puwang pa naman ang puso ko para makaramdam ng awa. Kapagkuwan ay napapitlag ako ng biglang punasan ni Inay ang gilid ng labi ko. Nagtatakang tiningnan ko ito pero humagikhik lang siya sabay pakita ng towel sa akin. “Laway mo kasi, 'nak, natulo.” Hindi ko alam kung nang-aasar ba si Inay o ano pero hindi ko mapigilang mapangiti. Masaya ako dahil maayos na siya ngayon. Nanumbalik na rin ang lakas niya kaya naman medyo nabawasan na rin ang pag-aalala ko sa kanya. “'Nay, naman eh!” reklamo ko pa saka muling tiningnan ang natutulog na lalaki. Hindi ko rin maiwasang mag-isip ng kung ano-ano. Ano kayang ginagawa niya rito sa sitio? Hindi ba talaga ito titigil hangga't hindi kami napapaalis dito? Mapait akong napangiti saka bumuntong-hininga. Masyado naman yata siyang di patas maglaro. Ginagamitan niya ng kapangyarihan o pera ang mga tao para lamang masunod ang mga gusto niya. “Sino naman kayang gunggong ang mananakit sa kanya at sasaksakin siya? Wala ba siyang bodyguard o ibang kasama man lang nang magpunta siya rito?” Kapagkuwan ay tanong naman ni Inay sa akin. Nakangiwing binalingan ko ng tingin si Inay. “Luh! Eh bakit ako ang tinatanong mo, 'nay? Aba, malay ko ba? Kasama ko ba siya?” naiiritang tanong ko naman pabalik kay Inay. Napasimangot naman ako ng kurutin nito ang tagiliran ko. Amp! “Kahit kailan napaka-reasonable mo talagang bata ka! Oh siya, bantayan mo siya at mamamalengke naman ako. Isasama ko si Pi—” “Huwag na, 'nay! Iwanan mo lang ang anak ko dito. Baka kung saan-saan na naman magpunta iyon... ” agarang sabi ko kay Inay. Last time no'ng isinama niya si Pio ay natagalan siyang makauwi dahil kung saan-saan raw nagsusuot ang anak ko. Nakita nalang niya na nakatayo ito sa labas ng isang restaurant. Tumango naman si Inay saka lumabas na ng silid namin. Binalingan ko naman ang natutulog na poncio pilato sa higaan namin ni Pio saka napangisi. Napansin ko kasi na medyo gumalaw ito dahil sa pagdapo ng lamok sa tuktok ng ilong nito. Mahina naman akong napabungisngis. “Namnamin mo ngayon kung paano mapapak ng mga lamok. Tingnan lang natin kung u-ubra iyang kagaspangan ng ugali mo, Zionn Montallejo.”“MAMA! MAMA!”Nagmamadaling lumabas ako ng silid namin at sinalubong ang nagsisigaw na si Pio. “Bakit? May nangyari ba?”Umiling ito at nagmamadaling pumasok ng silid namin. Napa-pantastikuhang pinagmasdan ko ito hanggang sa lumapit ito sa drawer namin at kinuha ang paborito nitong avengers na maliit na bag. Tsaka nito sinimulang maghalungkat ng damit nito at inilagay sa bag. Doon lamang ako napakilos.“Anak, anong ginagawa mo?! Bakit ka naglalagay ng damit sa bag?” natatarantang tanong ko kay Pio sabay pigil sa ginagawa nito. Inosente naman itong tumingala sa akin. Ngumiti pa ito na para bang isang magandang ideya ang ginagawa. “Eh, kasi mama... Nag-iimpake na rin po si Lola sa kwarto niya. Mama, may pumuntang matanda dito kanina. Sabi niya, bibigyan niya raw tayo ng bagong house! 'Yong malaki at magandang house, mama!” masiglang sabi nito. Hindi ako nagsalita at pilit na pino-proseso sa aking isipan ang sinabi ni Pio.Si Inay? Nag-iimpake? Mabilis akong lumabas ng kwarto at puma
"SERYOSO ka ba?" pang-uusisa pa ni Karolin sa akin mula sa kabilang linya. Naisipan ko kasi siyang tawagan dahil hindi pa rin ako dinadalaw ng antok. Habang si Pio naman ay kanina pa tulog sa tabi ko.Bumuntong-hininga ako bago magsalita. "Seryoso nga sabi, eh!" Umayos ako ng upo sa papag saka isinandal ang likod ko sa dingding. "Bakit ba hindi kami nilulubayan ng mga Montallejo? Nitong nakaraan lang, tatlong Montallejo ang nakasalamuha ko. Tapos kanina, isa na namang Montallejo?!" problemado kong sabi kay Karolin. Narinig ko naman itong natawa sa kabilang linya. "Relax ka lang, girl. Malay mo hindi na masundan pa iyon. Baka ang Minerva Montallejo na ang pinakahuling Montallejo na makakatagpo mo..." natatawang komento nito. Napailing nalang ako saka bahagyang napairap."Sana nga. Kasi sa totoo lang, di pa talaga ako maka-get over sa Zionn Montallejo na iyon. Hindi ko alam baka isang araw, may ipadala na lamang itong tao para paalisin kami dito sa tinitirhan namin. Hanggang ngayon, h
TANGHALI na nang magising ako dahil halos inumaga na akong nakatulog kagabi. Hinintay ko kasing lumakas ang signal at hinintay ko rin kung may update si Karolin. Sabi niya kasi tulungan niya raw akong maghanap ng trabaho. Kahapon rin sila tuluyang umalis dito sa Sitio Yakal at lumipat sa ni-rentahang bahay ni Karolin doon sa Quezon.Sa ngayon, tanging kami nalang ang natitira dito sa Sitio Yakal. Nagsi-alisan na rin kasi ang iba at napilitang lumipat ng bagong tirahan. Binayaran naman sila ng mga Montallejo. And speaking of the devil, hindi ko alam kung nasaan na iyon. Ang huling kita ko rito, nakipaglaro pa ang mokong kay Pio kagabi.Kaya naman agad akong bumangon at nagligpit ng higaan. Inayos ko na rin ang hinigaan ni Inay. Simula kasi no'ng araw na napadpad dito si Zionn Montallejo ay nakikitulog muna kami ng anak ko sa silid ni Inay. Okupado kasi nito ang kwarto namin ni Pio.Pagkatapos kong mag-ayos ay lumabas na ako ng silid. Agad akong nagtungo sa pinaka-sala ng bahay namin a
NANGINGITING lumabas ako ng silid namin at nagtungo sa kusina. Baka kasi magising nalang bigla ang haring nasa loob ng kwarto naming mag-ina. Pag nagkataon, ako na naman ang masesermunan ni Inay. Hay! Ang isang iyon, nakakita lang ng gwapo, tinubuan agad ng pakpak at bilog sa ulo.Nagsaing na muna ako at nag-igib ng tubig para sa pampaligo ni Pio. Mamaya ko na rin ipagpapatuloy ang pagbabanlaw na na-pending kanina dahil kay poncio pilato. Pagkatapos kong maisalang ang bigas sa kalan ay hinintay ko muna hanggang sa maluto. Binuksan ko rin ang maliit na estante na laging pinaglalagyan ng ulam namin subalit wala palang itinabi si Inay. Siguro bibili nalang kami mamaya ng pang-ulam. Nakakaumay na kasi na puro nalang isda ang ulam namin. Naaawa na rin ako sa anak ko dahil minsan kakaunti nalang rin kinakain nito.Natigil ako sa ginagawa ko ng makita ang humahangos na si Pio, papasok sa kusina. Nanlalaki ang mga mata nito pero may kislap ng kasiyahan. Naguluhan naman ako. “Bakit? Anong
SUNOD-SUNOD ang pagtulo ng luha ko pagkauwi ko pa lamang sa bahay. Tila ba ngayon lang ako nagkaroon ng lakas ng loob na ibuhos lahat ng emosyon at sakit na nararamdaman ko dahil sa nangyari kanina. Siguro nga tama si Inay na dapat hindi na ako nagpursige na pumunta pa sa lugar na iyon at pakiusapan ang walanghiyang iyon. Hindi sana ako makukutya at mapagsasalitaan ng gano'ng kasakit na mga salita. Kung hindi na rin sana ako nagpumilit na pumasok sa kompanya nito at nakinig na lamang kay Manong guard, edi sana hindi ako parang tanga na iyak ng iyak ngayon.Minsan kasi di ko rin makontrol ang katigasan ng ulo ko. 'Yon naman ang nararapat di ba? Ginawa ko lang din naman kung ano ang sa tingin ko ay tama. At iyon ang ipaglaban kung anong dapat naming ipaglaban. Nang marinig kong bumukas ang pinto ay mabilis pa sa alas onse akong napaupo sabay pahid ng mga luha ko. Akala ko pa naman si Inay ang pumasok pero ng makitang si Pio iyon ay napangiti nalang ako.“Pio, anak...” tawag ko sa ana
KASABAY ng pagbukas ng elevator ay lumabas ako agad. Pero hindi pa man ako tuluyang nakakalayo ng magsalita ang ginang na nasa likuran ko na pala. “By the way, hija... I think this is yours. You dropped it awhile ago...” malumanay na sabi nito sabay abot ng brown envelope na nakalimutan kong nahulog pala kanina. “S-Salamat po...” nahihiyang tugon ko sa ginang. Kinuha ko mula sa kanya ang envelope at muling nagpasalamat. Tatalikod na ulit sana siya ng muli itong magsalita. “By the way, hija... Saan ka pupunta? Are you an employee here?” tanong pa nito. Mabilis akong umiling. “Hindi po, ma'am. May kailangan lang po akong kausapin...” sagot ko pa. “Sino?” Akmang sasagot na sana ako ng biglang bumukas ang pinto sa may bandang kanan ko. Medyo nagulat pa ako at bahagyang napaatras ng lumabas mula doon ang isang umiiyak na babae. May bitbit itong white folder. Dire-diretso itong lumabas hanggang sa makasakay sa isang elevator. Anong nangyari? Naguguluhan na napatingin ako sa gina