Pagkatapos ng games, umupo sila sa lilim ng puno, pagod pero masaya. Nakaupo si Bella sa bench, nakasandal kay Rafael. Ang bata ay natutulog sa gilid nila, marahil sa sobrang pagod sa kasiyahan.Tahimik. Pero hindi awkward. Tahimik na masarap.“Kaya mo pa ba?” tanong ni Rafael.“Tungkol saan?” balik ni Bella.“Sa lahat.”Napangiti si Bella. “Ngayong araw... oo. Kasi parang ngayon lang ako nakalimot.”Tumango si Rafael. “Ako rin.”At doon, sa gitna ng katahimikan, naramdaman nilang pareho—hindi lang sila basta dumalo sa party. Dumalo rin sila sa bagong alaala, bagong damdamin na unti-unting umusbong, at sa bagong simula na hindi nila inaasahan.“Okay! At dahil tapos na ang lahat ng games, may announcement tayo!” sigaw ng host habang hawak ang mic. “Ang pinaka-energetic at best team ngayong araw ay...”Tumigil muna siya. Pa-drama. Pa-thrill. Pinakilig ang mga bata’t matatanda.“Team Kuya Rafael, Ate Bella, at Mikaaaay!” Dagdag na sigaw ng host. “Hala! Tayo ‘yon!” sigaw ng bata, sabay t
Pagdating nila sa bahay, tahimik lang ang paligid. Walang nagbago. Ang ilaw sa sala ay mahina, malamlam na parang inaantok na rin. Tila ba ang bahay ay nakikisama sa katahimikan ng gabi. Walang kasambahay. Walang ingay. Pero may hangin. Yung klaseng hangin na malamig pero may dalang aliwalas.Nang makapasok na sila, binuksan ni Rafael ang ilaw sa hallway. Umangat ng bahagya ang mukha ni Bella habang nag-aayos ng tsinelas sa may pinto.“Salamat ulit,” bulong niya habang nakatingin sa kanya, may maliit na ngiti sa labi, ‘yung tipong pagod na masaya.Saglit lang na tumingin si Rafael. Tumango. “Hmm.” Pero may kaunting ngiti rin sa sulok ng labi. Yung ngiting ayaw ipahalata pero hindi rin maitago.Papaliko na si Bella patungo sa kanyang kwarto nang biglang marinig niya ang boses ni Rafael mula sa likod.“Bella.” Tawag nito sa kanya. Huminto siya at napalingon sa lalaki. “Good night,” maikling sabi nito, pero may lambing kahit sa simpleng tono.Nagulat siya, pero ngumiti. “Good night. Slee
Sumikat ang araw ng linggo sa dahan-dahang pagpasok ng liwanag sa loob ng bahay. Humaplos ito sa kurtina, dumaan sa kisame, at saka humalik sa pisngi ni Bella habang siya'y nakahiga pa sa kama. Bahagya siyang gumalaw, idinikit ang unan sa mukha at napabuntong hininga bago idinilat ang isang mata. Tahimik ang paligid. ‘Yung klase ng katahimikan na hindi nakakabingi kundi nakaaaliwalas—parang ang buong bahay ay nagpapahinga rin. Nag-inat si Bella sa kama. May kaunting ngiti pa rin sa labi mula sa mga huling mensahe kagabi. Kinuha niya ang cellphone, chineck kung may bagong message ngunit wala naman. Pero kahit ganun, hindi nabawasan ang init sa dibdib niya. Hindi niya maipaliwanag kung bakit, pero mas magaan ang pakiramdam niya sa araw na ito. Pagkababa niya sa hagdan, naamoy na niya agad ang aroma ng bagong lutong pandesal at kapeng barako. Ang mga kasambahay ay nag sidatingan na ang kanilang mga kasambahay pati si kuya Dodong na driver at hardinero nila. “Good morning po, Ma’am
Masarap ang amoy ng sinigang na baboy sa buong bahay. Mainit pa ang sabaw habang inilalapag ni Aling Minda ang huling plato sa hapag. May pritong lumpia sa gilid, inihaw na bangus na may kamatis, at isang mangkok ng ginataang mais para sa panghimagas. Kumpleto. Tuwing Linggo talaga, parang piyesta sa bahay nina Rafael. Nakahain na ang lahat, at ang ambiance sa loob ng dining area ay relaxed at homey. Nakaupo si Bella sa dulo ng mesa, naka-pastel blue na shirt at simpleng pajama. Nakapusod ang buhok at bagong ligo, pero ang pinakaagaw-pansin ay ang liwanag sa kanyang mga mata. Pumasok si Rafael mula sa may hallway, naka-gray shirt at shorts. Simple lang ang ayos niya, pero parang modelo pa rin kahit naka-tsinelas lang. “Uy, bango ah,” ani Rafael habang papalapit sa mesa. “Ready na ba tayo?” “Matagal na,” sagot ni Bella habang naglalagay ng kanin sa kanyang plato. “Kanina pa ako excited.” “Excited sa pagkain? Hindi sa akin?” biro ni Rafael, sabay upo sa tapat ni Bella. Napasinghap
“Sasamahan kita kung gusto mo,” alok ni Rafael, bahagyang nagbago ang tono—hindi na kasing tigas. “Pero kung ayaw mo ng bodyguard... at gusto mong maging ‘normal’ kahit saglit, puwede rin. Pero kailangan mo akong i-text every hour, Bella. Wala akong pakialam kung OA ako. Gusto ko lang sigurado.” Napangiti si Bella, hindi dahil pinayagan siya—kundi sa paraan ng pagkabahala ni Rafael. Hindi niya sanay na makita ito sa ganoong mode—protective, alisto, at tila... may care? “Okay,” sagot niya, abot ang ngiti. “Text. Call. Video call. Picture. GPS. Lahat. Basta lang makalabas ako bukas kahit sandali.” “Ganon ha?” sinabayan ni Rafael ng tawa at saka tumango. “Sige. Pero sa oras na tumakas ka at mahuli ka ni Nanay mo, wala akong kinalaman ha.” Nagkatawanan sila pareho, pero hindi rin nawala ang bahagyang tension sa dibdib ni Rafael. Ramdam niyang may binabalik-balikan si Bella sa labas ng tahanan nila—at hindi lang si Erica iyon. Habang tinutuloy nila ang pagkain, hindi na muling binangg
Paglapit ni Bella kay Erica, agad siyang niyakap nito na parang ilang taon silang hindi nagkita. “Hoy! Finally! Ang bagal mo, noh!” biro ni Erica habang yakap-yakap si Bella.Ngumiti si Bella at sinuklian ng mahigpit na yakap. “Namiss kita, girl. Grabe ka. Akala ko di mo na ako papakitaan bago ka lumipad sa bundok.”“Tarantado ka,” sabay tawa ni Erica. “Ay teka... ayan, oh.” Tumango ito kay Noah na ngayon ay nakangiting nakatayo sa tabi, tila nahihiya rin.“Hi, Bella,” sabi ni Noah. Walang halong biro, walang halong sarcasm. Isa lang iyong simpleng bati, pero sapat na para magdala ng kakaibang kabog sa dibdib ni Bella.Ngumiti siya, pilit pero hindi plastik. “Hi, Noah. Buti sumama ka.”“Alam mo naman, sinama ako ni Erica sa plano ninyo. Natuwa ako, sabik din akong makita kayong dalawa. Tagal na rin, ‘di ba?” Wika nito.Tumango lang si Bella, at si Erica naman ang biglang humawak sa magkabilang braso nila.“Okay, okay, tigilan na ang drama. Let’s eat first! Gutom na ‘ko. May bago daw
Habang kumakanta ang dalawa, si Noah ay tahimik lang, nakangiti, pinapanood silang dalawa. May mga sandaling tumatawa siya kapag pumipiyok si Erica, o kaya'y napapikit si Bella habang kumakanta, na para bang dama niya ang bawat salita. Pagkatapos ng kanta, pumalakpak silang tatlo.“Okay, okay. Time for the prince to sing,” sabi ni Erica, sabay abot ng mic kay Noah.“Ay,” sabi ni Bella, “Kaya mo pa ba? Baka mawalan kami ng kuryente—charot!”Ngumisi lang si Noah, pero may kakaibang ningning sa mga mata niya. Hindi na siya tumingin sa songbook. Imbis ay nag-search siya direkta sa search bar.“Teka…” sabi ni Noah. “May isa akong gustong kantahin.”Nang lumabas ang kanta sa screen, napatingin si Bella. “It’s You…?”Tumango si Noah. “Yeah. Ali Gatie. Medyo luma na, pero may dating pa rin, ‘di ba?”Tumahimik ang kwarto. Umangat ang volume. At nagsimula nang mag-play ang kanta. Tahimik muna si Noah. Tapos dahan-dahang kumanta, ang boses niya ay malalim, malamig, pero puno ng damdamin.“It’s y
Tapos binalik niya sa bulsa ang cellphone, lumanghap ng hangin, at saka ngumiti pabalik sa dalawa.“Si Sir Rafael?” tanong agad ni Erica.“Uh-huh. Wala lang. Paalala lang na mag-ingat,” sagot ni Bella, pilit ang kaswal na tono. “Saka gusto niyang malaman kung okay lang ako.”Ngumiti si Noah, pero hindi nagsalita. Sa mga mata niya, parang may iniisip siyang malalim.Habang lumalim na ang gabi at unti-unti nang nagsasara ang ibang tindahan, napagpasyahan na nilang umuwi.“Hays,” sabay-sabay silang napabuntong-hininga habang pauwi na.“Vincent is on his way,” biglang sabi ni Erica habang may katinginan ang cellphone.“Oh, kukunin ka na niya?” tanong ni Bella, kunwaring kalmado.“Yeah. Saglit na lang ‘yon, sa may entrance lang tayo dadaan.”Pagdating nila sa may gate ng mall, mabilis nilang nakita ang isang pamilyar na sasakyan. Si Vincent. Bumaba ito para salubungin si Erica.Bella’s heart tightened a little. Gusto niyang lumapit, gusto niyang magpakita. Pero hindi pwede. Hindi pwede lal
Habang nasa parking area na sila, tahimik lang si Bella. Saktong binubuksan na ni Erica ang pinto ng sasakyan nang may marinig silang pamilyar na tinig mula sa likuran.“Isabella.”Napalingon agad si Bella. At nang makita kung sino, saglit siyang hindi nakakapagsalita.“Sir Grafton,” tugon niya, pormal at may ngiting walang damdamin. “Magandang gabi po.”“Pwede ba tayong mag-usap?” tanong ni Rafael, malamig ang boses pero halatang may tinatagong init sa dibdib.Tahimik lang si Erica, pero halata sa kanyang postura na hindi siya aalis hangga’t walang kasiguruhan. Ngunit ng magtagpo ang mata nila ni Rafael, nakabasa agad siya ng senyales—isang tahimik na pakiusap. Tumango si Erica at lumakad palayo, pero lumingon-lingon pa rin, sinisigurong okay si Bella.Nang makalayo na si Erica, muling nagsalita si Rafael.“Tungkol sa atin, Isabella.”Biglang napawi ang ngiti ni Bella. Hindi niya alam kung anong mas masakit—ang tawagin siyang Isabella o ang marinig muli ang salitang atin.“Wala na ta
Naglakad ang lalaking nakasuot ng puting long sleeves paakyat sa maliit na entablado. May tikas ang bawat hakbang. Maka tindig-balahibo. Para bang alam niyang lahat ng mata ay nakatutok sa kanya, pero hindi siya nagpaapekto. Sa halip, ang kanyang ngiti ay kalmado—mapagkumbaba pero may halong kumpiyansa. Isang ngiting alam mong may karanasan at lalim.Si Bella, kahit pa kasabay ng mga palakpak, ay tila nabingi sa lahat. Parang bumagal ang paligid. Parang may humigop sa hangin sa paligid niya. Napako siya sa kinauupuan. Hindi siya makapaniwala sa kung sino ang nakikita niya.“Magandang gabi po sa inyong lahat,” saad ng lalaki mula sa mikropono, magalang at banayad ang boses. “Ako po ang inyong magiging bagong principal dito sa Sampaguita Elementary School. Rafael Luis Grafton. Masaya po akong maging parte ng inyong paaralan.”Parang gumuho ang katahimikan sa dibdib ni Bella. Si Erica naman na kanina pa kinikilig sa mga palipad-hangin, biglang napalingon kay Bella."Uy... Bella? Okay ka
Pagkapasok nila sa venue, agad silang tinuro ng isang usher patungo sa isang mesa na malapit sa harapan. Hindi niya inaasahan na sa dami ng guro sa eskwelahan, ay sa pinakaharap sila mailalagay—na para bang nakatakda silang makita ang lahat ng mangyayari sa gabing iyon, walang lusot."Good evening Ma’am Bella and Ma’am Erica!" bati ng isa sa kanilang co-teacher—si Ma'am May, ang masayahing adviser ng Grade 4."Good evening din po, Ma’am May," sagot ni Bella sabay ngiti, pilit na inaayos ang suot niyang blouse. Si Erica naman ay kumaway din sabay sabing, "Ay buti nalang umabot tayo.""Oo nga! Buti hindi pa nagsisimula. Akala ko nga late na kayo, e.""Anong oras daw magsisimula?" tanong ni Bella habang binubuksan ang maliit niyang pouch bag, kunwari’y busy para mapawi ang kaba."Eight daw, sabi sa group chat, pero hinihintay pa yata ‘yung bagong principal. First appearance niya daw ‘to.""Ah, ganun ba… sige, salamat Ma’am May," tipid na sagot ni Bella habang tinapik ang mesa nang maraha
Dumating na ang araw ng pa-farewell party ni Ma’am Risa. Parang kailan lang, pero ang bilis talaga ng takbo ng panahon sa buhay ni Bella. Akala niya tahimik lang ang buhay sa probinsya, pero ngayon ay tila may paparating na panibagong yugto, at hindi pa niya alam kung anong klaseng pagbabago ang dala nito.Sabado ng hapon. Ang sikat ng araw ay tila humihikab na sa likod ng mga ulap. Sa loob ng bahay ni Bella, abala siya sa harap ng salamin habang inaayos ang kanyang buhok—simple lang ang ayos niya, pero may konting lipstick at konting pulbos, sapat lang para magmukhang presentable sa gabing iyon.Sa dining table, nakalatag ang mga pagkaing ilalagay niya sa food tray—pansit, lumpia, at konting dessert. Mahilig talaga si Bella sa ganitong simpleng handa, pero classy pa rin sa dating.“Erica, pakitignan nga kung okay na ‘yung pinadala ko sa tray?” sigaw niya mula sa kwarto.“On it, madam!” sagot ni Erica habang nag-aayos din ng kanyang long blouse na bagay sa kanyang maong na jeans.Pagl
Mabilis ang pagtakbo ng mga buwan sa Sampaguita Elementary School. Mag-iisang taon na rin si Bella bilang guro sa kindergarten at masasabi niyang medyo nasasanay na rin siya sa agos ng buhay—sa lesson plans, sa kantahan tuwing circle time, at sa likot ng mga batang palaging may tanong at kwento.“Teacher Bella! Teacher Bella!” sigaw ng isang batang lumapit habang hawak-hawak ang kanyang gawaing papel.Ngumiti si Bella at tinanggap ito. “Wow, ang galing mo naman. Very good ka dito ha.”Nagpatuloy ang klase ng buong umaga na puno ng sayawan, tawa, at konting iyakan. Pero kahit may pagod, hindi na siya tulad noon—sanay na siya sa pagdadala ng mga bata, at alam na rin niya kung kailan tatahimik at kailan magpapalipad ng papel na eroplano.Nang tumunog na ang bell ng dismissal, isa-isa nang nagsilabasan ang mga bata, sumasabay sa hiyawan ng bell na parang musika sa hapon. Si Natnat, na half-day lang ang klase, ay kanina pa naglalaro sa playground—tumatawa habang nagpapaikot sa maliit na sl
Matapos ang tanghalian, inayos ni Bella ang mga pinggan habang si Erica naman ay nagpaalam na babalik na sa kanyang klase. Ngunit si Natnat ay hindi na sumunod, dahil halfday lang ang pasok niya. Tulad ng mga nakaraang taon, dito na siya sa silid ni Bella tumatambay tuwing hapon. At kahit hindi siya opisyal na estudyante ng kanyang mama, si Natnat ay palaging nakikihalubilo sa mga bata. Tumutulong magbura ng pisara, sumasagot sa mga tanong, at minsan pa nga ay siya ang tagapagpakilala ng "word of the day." Parang isa na rin siyang batang guro sa murang edad. Habang muling humarap si Bella sa klase niya, naroon si Natnat sa isang sulok, tahimik na nagsusulat sa kanyang notebook habang pinapanood si Bella magsimula muli ng lesson. Tila ba bawat kilos ng kanyang ina ay nagsisilbing inspirasyon sa kanya—sa isip ni Natnat, ang pagiging guro ay hindi lang trabaho, ito ay isang pangarap na sinusuot araw-araw, gaya ng kanyang maliit na uniporme. Sige, Kai! Heto na ang kasunod na eksena sa
Maliwanag ang classroom, sinalubong ng liwanag ng araw mula sa mga bintana na binuksan niya kanina. Sumayaw sa hangin ang mga makukulay na banderitas na siya mismo ang naggupit at nagdikit isang linggo bago magsimula ang pasukan. Isa-isang pumasok ang mga bata, may ilan ay may bitbit na bagong bag, ang iba’y parang ayaw bitawan ang kamay ng kanilang mga magulang. Mayroong tahimik na umuupo, may ilang umiiyak, at meron ding masiglang nagkukuwento na para bang hindi ngayon lang muling nakakita ng kalaro. Mula sa gilid ng silid, nakatayo si Bella, pinagmamasdan ang bawat bata na tila ba kilala na agad niya kahit wala pang pormal na pagpapakilala.“Mabuhay, mga bata! Ako si Teacher Bella,” ngumiti siya habang pinupunasan ang pisara. “Excited na ba kayong mag-aral?”May ilang sumagot ng “Opo!” habang ang iba ay tumango lang. Ngunit kahit pa hindi sabay-sabay ang kanilang sigla, ramdam ni Bella na ito ang tahanan niya—ito ang silid kung saan siya may misyon.“Alam niyo ba,” panimula ni Be
years Later. "Nat-nat! Anak! Bilisan mo na diyan, ha? Naghihintay na si Ninang Erica mo sa baba, baka maiwanan pa tayo—sige ka, magta-tricycle tayo papuntang school!" malambing ngunit may halong pagmamadali ang sigaw ni Bella mula sa sala habang inaayos ang huling gamit sa kanyang malaking tote bag.Ika-5 ng Hunyo. Unang araw ng klase. Ngunit higit pa sa unang araw ng pasukan ang pakiramdam ni Bella ngayon—ito rin ang unang araw na sabay na silang papasok ng anak niyang si Nathalie Addison sa iisang paaralan.Hindi pa rin siya makapaniwala kung paano lumipas ang anim na taon. Parang kahapon lang na nasa sinapupunan pa niya ang kanyang anak.Ngayon, heto na si Nathalie, anim na taong gulang na, matalino, makulit, at higit sa lahat, sobrang bait. Isang batang punong-puno ng enerhiya, ngiti, at kabighanian—parang sinag ng araw sa gitna ng lahat ng pinagdaanan niya."Yes po, Mama! Coming na po! Naglalagay pa ako ng notebook ko sa bag ko!" sigaw pabalik ng bata mula sa itaas, habang patak
Sa isang maluwag at pribadong opisina sa ikalawang palapag ng kanilang bahay, tahimik na naglalaro ang liwanag ng lampshade sa ibabaw ng mamahaling desk ni Albert Grafton. Nasa harap niya ang brown envelope na naglalaman ng mga larawan—larawan ng isang sanggol, maputla, tila natulog at hindi na magigising, isang mukha ng pagkawala, isang simbolo ng kasinungalingan na kanyang pinlano ng maingat. Naglagay siya ng brandy sa kristal na baso at naupo sa upuan na tila trono, habang tinitigan ang larawan sa ibabaw ng mesa na para bang isang tropeyo ng matagumpay na panlilinlang. Pumasok si Kian, suot ang karaniwang polo ngunit bakas sa anyo nito ang hindi maipinta ang kabiguan—hindi dahil sa ginawa nila, kundi dahil sa tila lalong lumulubog ang kapatid nilang si Rafael sa sarili nitong bangungot. “Magaling ang mga nakuha mong larawan,” sambit ni Albert, malamig ang boses habang pinipihit ang baso ng brandy sa kanyang kamay. “Parang totoo talaga. Kahit ako, napaniwala.” Ngumiti si Kian,