Ang Salita Na Sí Ba Ay Nangangahulugang 'Oo' Sa Mga Kanta?

Sa aking karanasan bilang isang masugid na tagahanga ng anime at komiks, hindi ko maiiwasang ma-excite sa lahat ng merchandise na nagtatampok sa konsepto ng dangkal o ‘chibi’ na istilo. Ang kulturang ito ay nagbibigay daan sa mga karakter na mapanatili ang kanilang cute na anyo, na talagang nakakagawa ng presensya sa anumang koleksyon. Isipin mo ang mga figurine na may malalaking ulo at maliliit na katawan — talagang nakakatuwang tingnan! Isa sa mga paborito kong produkto ay ang mga chibi plushies. Ang mga ito ay hindi lamang nakakaengganyo sa mata kundi napaka cuddly din, kaya’t perfect na companion habang nagluluto ako ng mga marathon ng aking paboritong serye tulad ng 'Attack on Titan' o 'My Hero Academia'. Hindi lang figurin ang talagang patok sa mga chibi na merchandise; pati ang mga keychain at accessories na may tema ng mga chibi characters ay tuloy-tuloy na nagiging bestseller. Mahilig akong mag-collect ng mga keychain mula sa mga iba't ibang series, at nakakatuwa lang na magkaroon ng mga kaibigan sa aking bag o susi na kay cute! Karamihan sa mga ito ay nagdadala ng ngiti sa mukha ko, lalo na kapag nagbabalik sa mga alaala ng mga eksena sa mga anime na iyon. Talagang ang mga detalyeng ito ay nagpapaganda sa aking araw!

Sobrang saya ko pag natatanong tungkol sa mga lumang kuwento dahil parang nagbabalik ang amoy ng lumang papel at inkwell — at oo, marami sa mga kuwentong nakalathala ni Severino Reyes na kilala natin bilang ‘Lola Basyang’ ay umiikot sa public domain o madaling mahanap online, pero may paalala: hindi lahat ng modernong kumpilasyon ay libre. Sa karanasan ko, ang pinakamagandang unang hakbang ay maghanap sa mga digitized archives tulad ng Internet Archive at ang mga koleksyon ng mga pambansang library. Maraming lumang isyu ng magasin na 'Liwayway' (kung saan orihinal na lumabas ang maraming artikulo ni Severino Reyes) ang na-scan at pinamahagi. Kapag makakita ka ng direktang scan ng lumang publikasyon, malaki ang posibilidad na libre at ligal itong ma-download, lalo na kung lumabas ito dekada na ang nakakaraan. Gayunpaman, pag-iingat: ang mga bagong kumpilasyon, annotated editions, o modernong pagsasalin ay maaaring may copyright pa rin. Kaya bago i-download, tingnan kung anong taon nailathala ang edisyon at sino ang nag-publish. Kung gusto mo ng spesipikong link, subukan ang paghahanap sa phrase na 'Severino Reyes Liwayway scan' o 'Mga kuwento ni Lola Basyang PDF site:archive.org' — madalas may resulta doon. Sa huli, masarap magbasa ng libre, pero mas maganda ring suportahan ang mga lehitimong publikasyon kapag posible.

Tinutukso ng isip ko ang mga karakter sa 'Noli Me Tangere' ni Rizal kaysa sa mga nilikha ng ibang kwentista. Ang bawat isa sa kanila ay tila nagbibigay ng mas malalim na mensahe na hindi lamang tungkol sa sarili kundi sa kabuuang kalagayan ng lipunan noon. Halimbawa, si Crisostomo Ibarra ay simbolo ng pag-asa at pagbabago, isang batang Pilipino na bumalik mula sa Europa ngunit natagpuan ang kanyang bayan sa ilalim ng pang-aapi ng mga Kastila. Ang ating mga puso ay nabibighani sa kanyang paglalakbay mula sa pagiging idealist sa isang intrasigent na reyalidad. Sinasalamin niya ang labanan ng mga Pilipino para sa kalayaan. Dito papasok si Maria Clara, bilang kanyang muse, isang simbolo ng kahinhinan at kalinisan, subalit siya rin ay nagiging biktima ng tradisyonal na kaisipan. Siya ang naglalarawan ng matinding epekto ng mga makalumang pananaw sa mga kababaihan sa kanyang panahon. Ikaw nga, napagtanto ko habang binabasa ko ang kanilang mga kwento, na ang bawat tauhan ay may kanya-kanyang paglalakbay na kasing kumplikado ng ating buhay. Itinataas nito ang mga tanong tungkol sa ating sariling pagkakakilanlan at mga prinsipyo. Huwag din nating kalimutan si Elias, na nagiging simbolo ng rebolusyon. Ang kanyang pagnanais ng tunay na reporma at ang kanyang sakripisyo ay nagpapakita ng mga katauhan sa labas na bumabangon mula sa pang-aapi, at palaging nagbibigay inspirasyon. Ang kwento ng 'Noli Me Tangere' ay nakakulong sa mga karakter na ito, at sila ay nagbibigay ng pagkakataon na pag-isipan ang mga suliranin sa lipunan. Ang bawat tauhan ay tila isang salamin na nagiging daan para sa ating pag-unawa sa ating kasaysayan at mga problema na patuloy pa ring umiiral ngayon.]

Tuwing pinapakinggan ko ang OST ng 'Demon Slayer', parang bumabalik ang bawat eksena sa isip ko — malakas, malungkot, at minsan nakakaaliw din. Ang pangunahing kompositor ng TV series ng 'Demon Slayer' ay sina Yuki Kajiura at Go Shiina; nag-collaborate sila para bumuo ng atmospheric at cinematic na tunog na tumutugma sa visual na estilo ng studio. Para naman sa pelikulang 'Mugen Train', mas makikitang si Go Shiina ang may malaking bahagi sa scoring, bagama't marami pa ring tema at motifs mula sa TV soundtrack ang nire-reuse at nire-rearrange. Pagdating sa pagmamay-ari: karamihan ng mga OST masters at commercial releases ay hawak ng production committee at ng record label na nag-release ng CD/streaming—sa kaso ng 'Demon Slayer', ang mga soundtrack ay inilabas at pinamahalaan ng Aniplex, kaya sila ang may kontrol sa distribution ng mga recordings. Ang mga kompositor ay may copyright sa kanilang mga composition (kredito at publishing), pero ang master recordings at distribution rights karaniwang pagmamay-ari ng label o production committee. Sa wakas, kapag iniisip kong pinagsama nila ang emosyonal na scoring ni Shiina at yung textural na approach ni Kajiura, naiintindihan ko kung bakit sobrang tumatak ang musika sa akin.

Tara, usisain natin ang puso ng teoryang wika. Ako, bilang mahilig mag-obserba ng salita sa araw-araw, tinitingnan ko ang teoryang wika bilang pagsisikap na ipaliwanag kung anong bumubuo sa "wika" at bakit ito gumagana. Sa pinakasimple, sinasabi ng mga teorya na ang wika ay sistema ng mga tanda at tuntunin — may tunog, kahulugan, at estruktura — na nagbibigay-daan para makipagkomunikasyon. May mga teorya na nagpo-focus sa estruktura (hal., sintaks at morpolohiya), may iba naman na mas binibigyang-diin ang gamit at konteksto (pragmatika, sosyolinggwistika). Madalas din nating makita ang debate tungkol sa pinagmulan ng kaalaman sa wika: may naniniwala na likas o nakapaloob ito (tulad ng ideya ng universal grammar), at may naniniwala naman na natututuhan ito mula sa interaksyon at kapaligiran. Sa araw-araw kong pakikipagusap, ramdam ko pareho ang sistema at ang paggamit — parang makina at manibela: kailangan ang magkabilang para gumalaw ang sasakyan. Sa huli, ang pangunahing ideya ng teoryang wika ay pagsasama ng istruktura, adquisición, at paggamit para maunawaan kung paano nagiging makahulugan at epektibo ang komunikasyon.

Minsan, ang mga salitang nakasulat sa mga pahina ng isang magandang aklat ay may kakayahang lumampas sa simpleng komunikasyon. Kapag iniisip ko ang tungkol sa pangungusap na 'naging mahalaga ka sa akin,' para bang naglalaman ito ng mas malalim na damdamin na kayang ipahayag ang kabuuang damdamin ng pag-ibig at pagpapahalaga. Gamit ang estilo ng pagsasalita o ang mga paborito mong linya mula sa mga aklat, pakiramdam mo’y kayang bumuo ng koneksiyon sa isang tao sa ibang paraan. Kapag bumabalik ako sa ‘Pride and Prejudice,’ tila ang mga salitang binitiwan ni Mr. Darcy ay nagbibigay ng napaka-romantikong damdamin kapag narinig mula sa isang taong mahalaga sa iyo. Ipinapakita nito na may kapangyarihan ang mga salita na umantig sa puso ng isang tao at makalikha ng kakaibang alaala.

Tila ang mga karakter ni Maya Flores ay punung-puno ng kulay at damdamin, katulad ng paglikha ng isang masterpiece na puro emosyon at dedikasyon. Isang halimbawa ay si Isha, ang pangunahing tauhan sa kanyang nobelang 'Sa Huling Pagtanaw.' Sa kabila ng mga pagsubok na dinaranas niya, ang tapang at determinasyon ni Isha ay tunay na nagbibigay inspirasyon. Talagang nakakaintriga ang kanyang journey na puno ng introspeksyon at mga pagsubok sa pamilya na makikita sa kanyang karakter. Ang kanyang paglalakbay ay maaaring magsilbing salamin ng mga pinagdaraanan ng maraming tao sa buhay, kaya naman hindi siya malilimutan ng mga mambabasa. Pangalawa, mayroong si Luisa mula sa 'Pagsilang sa Makulay na Mundo.' Siya ang simbolo ng pag-asa at pagbabagong-buhay. Karaniwan sa kanyang kawalang-katiyakan ang puso ng maraming mambabasa, dahil siya ay representasyon ng iba't ibang mga kwentong naririnig natin. Mahirap kalimutan ang kanyang mga galaw at desisyon, at sa bawat pagsubok na kanyang hinaharap, sinasabi niya sa ating madla na hindi tayo nag-iisa sa ating mga laban. Sa kanyang mga kwento, parang buhay na buhay ang bawat karakter dahil sa mga detalye na inilalagay ni Maya Flores, kaya't ang bawat tauhan ay may dalang natatanging salin ng karanasan at damdamin. Ang bawat isa sa kanila ay may mga katangian na kumakatawan sa ating mga sariling pinagdaraanan, kung kaya't hindi nakapagtataka na patok na patok ang kanyang mga sinulat sa mga mambabasa na nagnanais makahanap ng sarili sa kanyang mga tauhan.

Kung maghahanap ka ng mga sikat na anime na bumabalot sa kwento ni Patrocinio Villafuerte, isa sa mga unang naisip ko ay ang 'Katipunero: Ang Patrocinio Villafuerte Story.' Ang anime na ito ay isang dramatikong pagsasalaysay ng kanyang buhay at mga pakikibaka, pinapakita ang kanyang papel sa paglikha ng kasaysayan sa bansa. Sa mga karakter na puno ng damdamin at pagkabuhay, makikita ang mga pagsubok na pinagdaanan ni Villafuerte na nag-inspire sa iba. Ang mga eksena sa anime ay talagang nakakaantig, lalo na ang mga sandaling nagkaisa ang mga tao sa likod ng kanyang adhikain. Bukod dito, ang mga detalyeng nakatago sa makulay na animation ay nagdadala sa atin sa isang paglalakbay pabalik sa panahon ng kolonya. Ang kwentong ito ay mas nakaka-engganyo kapag nalalaman mong totoo ito, at nagbibigay inspirasyon sa mga nakababatang henerasyon na magsikap dahil sa mga sakripisyo ng mga nauna sa kanila. Minsan napapansin ko na ang mga kwento tungkol sa mga bayani tulad ni Villafuerte ay hindi lang nakatuon sa kanilang mga tagumpay, kundi pati na rin sa kanilang mga kahinaan at mga pagkukulang. Ang anime na 'Ating Gabayan: Ang Kwento ni Villafuerte' ay tila naglalarawan ng mas malalim na pananaw sa kanyang buhay. Ito ay puno ng mga personal na talaarawan at sulat na isinulat ni Villafuerte, na nagbibigay ng boses sa kanyang mga saloobin at damdamin. Nakaka-relate ako doon, dahil parang pinapakita rin nito na kahit sa kabila ng mga hardships, patuloy pa rin tayong lumalaban at naniniwala sa ating mga pangarap. Ang kwento ay puno ng aral na hindi lang para sa kanya kundi para sa lahat. Dapat din nating banggitin ang 'Tadhana: Ang Alamat ni Patrocinio.' Isang mas matimbang na anime na may karga ng mga fantastical na elemento ngunit idinidikta ang tunay na kwento ng kanyang pagsisikap. Isang mix ng history at magic, ito ay bumabalot sa kanyang mga karanasan sa pakikipaglaban kay mga DIYOS at mga espiritu na nagsusulong ng kanyang mga adhikain. Talagang kahanga-hanga kung paano naisip ng mga creators na ipasok ang mga ganitong elemento sa kwento. Ang bawat laban na pinagdaraanan niya ay tila sumasalamin din sa mga laban na hinaharap ng mga tao sa kasalukuyan, kaya talagang nakaka-engganyo siyang panoorin. Panghuli, mayroong isang anime na tinatawag na 'Bayani: Nakagisnang Mga Laban.' Kahit na medyo makabago ang tema nito, sinasalamin nito ang paglalakbay ni Villafuerte sa pamamagitan ng iba-ibang karakter na na-inspire sa kanya. Kahit na hindi siya ang sentro ng kwento, talagang naaapektuhan ng kanyang mga prinsipyo ang mga buhay ng mga tauhan. Sa mga nakaka-engganyang eksena, marami tayong matututunan tungkol sa halaga ng pagkakaisa at pagmamahal sa sariling bayan na pinalalaganap niya sa kanyang mga ginagawa. Ang mga mensahe mula sa anime na ito ay patunay na ang kanyang kasaysayan ay nananatiling mahalaga at patuloy na nagbibigaydaan sa mga susunod na henerasyon.