Sino Ang Orihinal Na May-Akda Ng Ang Pagong At Ang Matsing?

Nakatuwa talaga kung paano isang simpleng pabula ang kayang mag-iwan ng malalim na tanong sa ulo ko—habang binabasa ko muli ang ‘Ang Matsing at ang Pagong’ napapaisip ako tungkol sa responsibilidad at pagkakaisa. Sa aking pananaw, ang pinakamalaking aral ay ang halaga ng pagtutulungan at pag-iwas sa makasariling pag-iisip. Ang matsing, sa kanyang pagiging tuso at makasarili, ay nagpakita ng isang uri ng pag-uugali na madaling magdulot ng hidwaan kung hindi pinipigilan. Hindi sapat ang talino o galing kung walang malasakit sa kapwa—ito ang lagi kong natatandaan. Ang pagong naman, kahit mabagal at simple, ay nagpapakita ng tiyaga at kabutihang loob na sa huli ay nagbubunga ng paggalang at pagkakaisa. Para sa akin, mas madali ring magustuhan ang karakter ng pagong dahil inosente at tapat siya, na nagpapaalala na ang integridad at pagtitiwala ang pundasyon ng matibay na samahan. Kapag pinagsama-sama, malinaw na ang kuwento ay paalala na ang pagkakaibigan at komunidad ay hindi lang tungkol sa benepisyo ng isa—kundi sa pagbuo ng tiwala at respeto. Ito ang laging naiisip ko tuwing may simpleng alitan: mas magaan ang buhay kapag may malasakit at pagtutulungan.

Sobrang saya ng ideyang gawing puppet show ang 'Matsing at ang Pagong' — agad akong tumalon sa proyekto nang una kong naisip ang mga karakter! Una, magdesenyo ako ng puppets na may malinaw na personalidad: ang matsing na mabilis at malikot ay pwede gawing kamay-puppet na may mahabang mga braso para sa exaggerated na galaw, habang ang pagong naman ay pwedeng shadow puppet o box puppet na mabigat ang pakiramdam at mabagal ang kilos. Gumagawa rin ako ng simpleng script: bawasan ang mahahabang paglalarawan at mag-focus sa mga eksenang puno ng aksyon at moral na aral, katulad ng eksena sa palakaibigan at ang huling aral tungkol sa pagiging patas. Sa production, importante ang pacing at rehearsal. Nag-assign ako ng sound cues — maliit na tambol para sa tension, at tuhog ng gitara para sa magaan na sandali. Nilagay ko rin ang props: maliit na bangko, puno gawa sa karton, at ilang bungkos ng dahon para magbigay ng depth sa entablado. Practice sessions namin kasama ang puppeteers ay tungkol sa timing (sino ang maglalabas ng punchline at kailan sasabay ang puppet movement). Hindi ko pinapalampas ang audience interaction: naglalagay ako ng tanong sa pagitan ng eksena para magpasali ang mga bata, at may simpleng kahon ng 'moral question' pagkatapos ng palabas para pag-usapan nila ang mga natutunan. Ang resulta? Isang nakakaaliw, edukasyonal, at madaling i-reproduce na puppet show na pwedeng itanghal sa paaralan o barangay. Talagang fulfilling kapag nakitang tumatawa at natututo ang mga manonood.

Nakakagaan ng loob na naaalala ko pa ang mga simpleng kuwento noong bata ako, lalo na ang mga pabula tulad ng ‘Ang Matsing at ang Pagong’. Madalas kong hinahanap ang mga lumang bersyon na may mga larawan dahil mas masarap basahin nang may mga ilustrasyon—sa bahay namin lagi kaming nag-aawitan at nagbabalik-tanaw habang binabasa ‘yung moral ng kuwento. Kung naghahanap ka online, unang tinitingnan ko ang mga malalaking archive tulad ng Wikisource (Tagalog) at Internet Archive (archive.org). Madalas may mga naka-scan na aklat ng kuwentong-bayan sa mga koleksyon na iyon, at mabuti pa, libre silang i-download bilang PDF. Pang-search tip: gamitin ang eksaktong pamagat ‘’Ang Matsing at ang Pagong’’ o alternatibong pamagat na ‘Si Pagong at si Matsing’ dahil iba-iba ang isinulat ng mga nag-retell. Minsan umaakyat rin ako sa Google Books kapag gusto kong makita ang publication details at iba pang bersyon; may mga old editions na na-scan doon. At syempre, maraming read-aloud na videos sa YouTube na may illustrated pages—maganda para sa mga batang hindi pa marunong magbasa nang mag-isa. Ang mahalaga, piliin ang kopyang malinaw ang source at hindi naglalabag sa karapatang-ari. Masaya talagang muling basahin at ipasa ang mga ganitong kuwentong bayan, lalo na kapag may bagong ilustrasyon na nakakatuwa.

Nakakatuwang pag-usapan 'yan dahil lumaki ako sa mga kuwentong-bayan na binabasa ng tiyahin ko tuwing gabi. Kung tatanungin mo kung may pelikula ba talaga na base sa ‘Ang Matsing at ang Pagong’, ang pinaka-totoong sagot na masasabi ko ay: may napakaraming adaptasyon nito sa iba’t ibang anyo, pero bihira o halos wala akong alam na full-length commercial feature film na eksaktong nagtatanghal lang ng kuwentong iyon bilang isang pelikulang blockbuster. Madalas na lumalabas ang kwento bilang maiksing animated clips, mga puppet shows, mga pagtatanghal sa entablado para sa mga bata, at mga segment sa educational TV. Sa personal, nanonood ako ng mga maikling animated versions sa paaralan at sa YouTube—mga 3–10 minutong adaptasyon na pinaiikli pero pinananatili ang moral tungkol sa pagkamakasarili at pagkakaibigan. Mahilig akong maghanap ng iba't ibang bersyon dahil nakakatuwang makita kung paano binibigyang-buhay ng iba ang parehong eksena: ang mangkok ng saging, ang sandalan, at ang pinal na aral. Sa kabuuan, kung ang hanap mo ay isang malaking pelikula sa sinehan—medyo hindi ako makakasiguro na may ganoon na kilalang production—pero may napakaraming filmic at theatrical na pagdadala ng kuwentong ito na sulit panoorin at damhin.

Lumipas ang ilang taon mula nang una kong marinig ang kuwentong 'Ang Pagong at ang Matsing'—at hanggang ngayon, may ngiti pa rin akong naiisip tuwing naaalala ko ang eksena ng pinaghalong tawanan at aral. Para sa akin, malinaw na tema rito ang katarungan at ang kapinsalaan ng kasakiman. Ang matsing, na gumamit ng tuso at panlilinlang para makuha ang gusto, ay nagpapakita kung paano ang paghahangad ng mas higit pa kaysa sa nararapat ay nagiging sanhi ng gulo. Samantala, ang pagong ay simbolo ng pagiging tapat at mapagmatiyag: hindi siya nagmadali na kunin ang mga bagay nang hindi maayos ang paraan. Pinapaalala nito sa akin na mahalaga ang proseso—hindi lang ang resulta. Ang kuwento rin ay nagtuturo ng responsibilidad sa komunidad; kapag may nag-ambag para sa kabutihan, nararapat na patas ang hatian. Sa panghuli, natutunan ko na ang pagiging tuso ay panandalian lang, habang ang integridad at pagrespeto sa iba ay nag-iiwan ng mas matibay na relasyon. Iyan ang dahilan kung bakit lagi kong sinisikap maging malinaw sa kung paano ko pinahahalagahan ang patas na trato sa mga simpleng bagay sa araw-araw.

Nakapapangiti isipin kung paano nag-ugat sa bibig-bibig ang kuwentong 'ang pagong at ang matsing'—dahil tradisyunal na kuwentong-bayan ito, walang iisang mapagkukunan ng unang ilustrasyon na mapanindigan ng buong sigla. Sa karanasan ko bilang tagapangalap ng lumang kalendaryo at primer ng pambata, madalas lumalabas ang pinakaunang nakalimbag na larawan sa mga primers at magasin nang pumasok sa modernong imprenta ang Pilipinas noong huling bahagi ng ika-19 na siglo at unang bahagi ng ika-20. Madalas din itong makikita sa mga koleksyon ng mga kuwentong-bayan na inilathala sa Ingles at Filipino ng mga mananaliksik noong panahong iyon. Kung titingnan mo nang mas seryoso, malamang na ang pinakamalapit na makikitang “unang” ilustrasyon ay nasa mga lumang edisyong nasa pambansang aklatan o pribadong koleksyon—mga primers ng paaralan, magasin tulad ng 'Liwayway', o mga koleksyon ng kuwentong-bayan na nirestore at dineposito sa mga university archives. Sa simpleng salita: dahil oral tradition ang pinanggalingan, ang unang ilustrasyon ay hindi laging malinaw kung alin—kundi nagmumula sa unti-unting paglitaw ng kuwentong ito sa iba't ibang nakaimprentang publikasyon sa paglipas ng panahon.

Noong bata pa ako, laging nauuna sa amin ang kuwentong 'Ang Matsing at ang Pagong' tuwing may pagkakataon sa paaralan. Sa paningin ko noon, dalawang simpleng tauhan lang sila — ang matsing na mabilis kumilos at madaling mandaraya, at ang pagong na mabagal pero may tiyaga — pero habang tumatanda, mas nakikita ko ang lalim ng personalidad nila at bakit sila mahalaga sa kwento. Una, malinaw na pangunahing karakter ang matsing: siya ang kumakatawan sa likas na pagiging tuso, pagkamakasarili, at agad na pagnanais ng gantimpala. Ang kilos niya ang nagpapagalaw ng plot, siya ang nagpapaigting ng hidwaan. Pangalawa, ang pagong naman ang moral na sentro — pasensyoso, matiyaga, at matibay ang prinsipyo. Hindi lang siya statiko; ang kanyang paraan ng pagharap sa problema ang nagbibigay-diin sa aral ng pagkakaisa at pagpipigil sa sarili. Sa huli, kahit na limitado ang bilang ng tauhan, mahalaga rin ang mga backing elements: ang bukirin o pananim na naging dahilan ng alitan, at ang komunidad o ibang mga panauhin na siyang sumaksi sa katarungan. Sa personal, gustung-gusto ko kung paano simpleng ipinapakita ng dalawang karakter ang komplikadong tema ng tiwala, pagkakaibigan, at hustisya — mga bagay na palaging relevant, kahit anong edad ka pa.

Sobrang nostalgic ang tunog ng pamagat na 'Ang Matsing at ang Pagong' para sa akin — tuwing naririnig ko ito bumabalik agad ang alaala ng mga kuwentong pambata. Kung titingnan ang pinagmulan, ang orihinal na may-akda ng kuwentong ito ay hindi isang modernong Pilipinong manunulat kundi bahagi ng mas malawak na koleksyon ng mga alamat: ang ‘‘Panchatantra,’’ isang sinaunang koleksyon ng mga pabula mula sa India na tradisyonal na iniuugnay kay Vishnu Sharma. Siya ang karaniwang binabanggit bilang nagsimula ng mga kuwentong iyon sa layuning magturo ng katalinuhan at etika sa mga prinsipe. Bilang isang taong lumaki sa mga lokal na bersyon, mahalaga ding pansinin na ang naging 'Ang Matsing at ang Pagong' sa Pilipinas ay produkto ng mahabang oral tradition at maraming adaptasyon. Ibig sabihin, walang iisang modernong Pilipinong may-akda na orihinal na lumikha ng kuwentong ito; sa halip, ito ay ipinasa at inangkop ng maraming tagapagsalaysay hanggang sa maging pamilyar sa atin ngayon. Gustung-gusto ko ang ganitong klase ng kwento dahil nagpapakita ito kung paano nabubuhay at nagbabago ang mga tradisyon sa paglipas ng panahon.