สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล มีบัญชีโซเชียลอย่างเป็นทางการที่ติดตามได้ไหม?

มีหลายช่องทางที่แฟนๆ นิยายแปลมักจะเริ่มค้นหาเมื่ออยากอ่าน 'สามีข้าคือ ขุนนาง ใหญ่' ฉบับแปลไทย แต่สิ่งสำคัญคือแยกให้เป็นสองประเภทชัดเจน: แหล่งที่เป็นการแปลอย่างเป็นทางการกับงานแปลที่แฟนๆ ทำกันเอง ฉันมักจะไล่ดูก่อนจากร้านหนังสือออนไลน์และแพลตฟอร์มอีบุ๊กหลัก ๆ ของไทย เพราะถามว่าสำนักพิมพ์ไหนจะเอาเรื่องนี้มาพิมพ์จริง ๆ ส่วนมากจะลงขายบน Meb, Ookbee, หรือร้านหนังสือใหญ่ ๆ อย่าง SE-ED และ Naiin ถ้าเป็นฉบับตีพิมพ์จริง ๆ คุณจะเห็นปกที่มีสัญลักษณ์สำนักพิมพ์ มีรายละเอียด ISBN หรือหน้าเพจขายที่จัดวางแบบเป็นระเบียบ ซึ่งต่างจากบทแปลที่โพสต์ทีละตอนบนบล็อกหรือฟอรัม อีกทางที่ได้ผลคือชุมชนแฟนคลับ—กลุ่มเฟซบุ๊ก เพจแปล หรือกลุ่มใน Discord/Telegram บางครั้งนักแปลอิสระจะประกาศว่าพวกเขากำลังแปลเรื่องไหนอยู่ แต่ตรงนี้ต้องระวังเรื่องลิขสิทธิ์ ถ้าเห็นฉบับที่ขายในร้านใหญ่ ๆ ก็สนับสนุนของแท้เพื่อให้ผู้แปลและผู้เขียนได้รับการชดเชย อย่างเช่นตอนที่ฉันติดตาม 'Re:Zero' ฉบับแปลไทย พอมีการประกาศลิขสิทธิ์ชัดเจนก็รู้สึกสบายใจขึ้นเวลาเสียเงินซื้อ อ่านแล้วภูมิใจเหมือนช่วยให้เรื่องที่เรารักเดินต่อไปได้

ตลอดหลายปีที่ดูหนังไทยมา ผมมักจะนึกถึงงานที่ทำให้หนังผีกลายเป็นโศกนาฏกรรมทางอารมณ์มากกว่าการขวัญผวาทั่วไป—'นางนาก' มักถูกนักวิจารณ์ยกเป็นตัวอย่างที่แสดงดีสุดเพราะมันทำให้บทผีมีน้ำหนักทางดราม่าอย่างไม่ธรรมดา เราเห็นพลังจากการแสดงที่เน้นสายตา ท่าทาง และจังหวะการเว้นวรรคทางอารมณ์ การแสดงของตัวละครหลักไม่ได้พึ่งพาฉากกระโดดหรือเสียงหลอก แต่ใช้เทคนิคการเล่นหน้ากล้องที่ละเอียดอ่อน ซึ่งทำให้ความรัก ความหึงหวง และความเศร้าของเรื่องกลายเป็นสิ่งที่ผู้ชมเชื่อจริงๆ ฉากที่ตัวละครยืนรอหรือเพ่งมองอย่างนิ่งเงียบ มักเป็นฉากที่นักวิจารณ์นำมาอ้างถึงว่าเป็นการแสดงที่ทะลุจอ มุมมองส่วนตัวคือเรื่องการสร้างบรรยากาศร่วมกับการแสดงที่ทำให้ฉากผีไม่ใช่แค่ช็อก แต่กลายเป็นบทพิสูจน์ความเป็นมนุษย์ด้วย การทำให้ผู้ชมรู้สึกร่วมจนแยกไม่ออกระหว่างความกลัวกับความเห็นใจ นั่นแหละที่ทำให้ 'นางนาก' ถูกยกย่องมากกว่าหนังผีแนวไล่ผีปกติ สำหรับใครที่ชอบหนังผีที่เล่นกับความรู้สึกแบบลึกและหนักแน่น เรื่องนี้ยังคงให้บทเรียนเรื่องการแสดงที่ทรงพลังได้ดี

หัวใจของเรื่องนี้คือการเล่นกับอำนาจและการตามหาอิสระ เมื่ออ่านสัมภาษณ์ของนักเขียนเกี่ยวกับแรงบันดาลใจ ฉันมองเห็นภาพของคนที่ชอบพลิกบทบาทของตัวละครจนทำให้ความรักกลายเป็นสมรภูมิรบ การเขียนแนวทรราชตื๊อรักสำหรับฉันไม่ได้หมายความถึงการโรแมนซ์แบบหวานแหววเท่านั้น แต่มันคือการสำรวจว่าทำไมคนหนึ่งถึงอยากยึดครองหัวใจอีกคนหนึ่งโดยที่อีกฝ่ายยังพยายามท้าทาย การอ้างอิงไปยังฉากการวางแผนและกลยุทธ์ในงานอย่าง 'Code Geass' ทำให้ฉันนึกถึงการใช้พลังและเสน่ห์เป็นเครื่องมือ ไม่ใช่แค่ความรุนแรง แต่เป็นการต่อรองเชิงอารมณ์ นอกจากโครงเรื่องทางการเมืองหรือการชิงบัลลังก์แล้ว เพลงประกอบ บทสนทนาสั้น ๆ และฉากที่แคบก็สำคัญมาก ฉันชอบเวลาที่นักเขียนเอาช็อตเล็ก ๆ มาแต่งรสมืด ๆ ให้กลายเป็นความตึงเครียดระหว่างคนสองคน เช่น ฉากที่ตัวละครหลอกล่ออีกฝ่ายด้วยคำหวานแต่จริง ๆ แล้วมีเป้าหมายซ่อนอยู่ นั่นแหละคือแก่นที่ทำให้แนวทรราชตื๊อรักมีเสน่ห์ไม่ซ้ำใคร ท้ายที่สุดแล้ว ความเป็นมนุษย์ของตัวละครสำคัญกว่าบทบาททรราชทั้งหมด ฉันชอบเมื่อผู้เขียนยอมให้ตัวร้ายเห็นความอ่อนแอ บางครั้งการตื๊อรักก็เป็นหน้ากากของความกลัวว่าจะสูญเสีย และเมื่อรายละเอียดพวกนี้ถูกสอดแทรกเข้าไป มันทำให้เรื่องรักแบบนี้ไม่ใช่แค่เกมอำนาจ แต่เป็นบทเพลงที่ฟังแล้วคิดตามได้ทั้งคืน

เมื่อพูดถึงแมวผีที่มีเสน่ห์และครบเครื่องทั้งความฮา ความอบอุ่น และความลึกซึ้ง ชื่อเรื่อง 'Natsume Yuujinchou' มักโดดเด่นในใจเสมอ เพราะวิธีการเล่าเรื่องที่ไม่เรียกร้องความตื่นเต้นแบบจัดหนัก แต่มอบความเศร้าและความอ่อนโยนผ่านความสัมพันธ์ระหว่างคนกับวิญญาณ สาเหตุที่ทำให้ฉันชอบมากคือการที่ตัวละครแมวผีในเรื่องมีมิติมากกว่าแค่บทตลก — บทบาทของเขาเป็นทั้งเพื่อนร่วมทาง ผู้พิทักษ์ และกระตุกอารมณ์ให้คนดูสะท้อนถึงความเหงาของตัวละครหลัก หลายตอนจะปิดท้ายด้วยความรู้สึกว่าความผูกพันระหว่างมนุษย์และยมทูตหรือวิญญาณนั้นไม่จำเป็นต้องสมบูรณ์แบบ หรือชัดเจนแบบนิทานปรัมปรา เหตุผลที่ทำให้เรื่องนี้ต่างจากงานอื่นคือการบาลานซ์โทนได้เนียนมาก: มีมุมน่ารัก ๆ ของแมวผีที่กิน เที่ยว และอวดเก่ง แต่ก็มีช่วงที่แสดงความเจ็บปวดของวิญญาณที่ถูกหลงลืม ฉันจึงมักกลับไปดูซ้ำตอนที่อยากได้ทั้งความฮาแบบเบา ๆ และการปลอบโยนแบบอบอุ่น ช่วงเวลาที่มันยกยิ้มให้กับความเปราะบางของชีวิตมนุษย์ยังทำให้เรื่องนี้ติดหัวใจเสมอ

มีภาพยนตร์สยองขวัญเรื่องหนึ่งที่เมื่อพูดถึงมักจะผุดขึ้นมาในใจของนักวิจารณ์ทั่วโลกเสมอ นั่นคือ 'The Exorcist' ของวิลเลียม ฟรีดกิน ซึ่งไม่ใช่แค่หนังผีธรรมดา แต่มันกลายเป็นปรากฏการณ์ทางวัฒนธรรมที่เปลี่ยนโครงสร้างของหนังสยองขวัญไปอย่างสิ้นเชิง ผมมองว่าเหตุผลที่นักวิจารณ์ยกให้ 'The Exorcist' อยู่ในตำแหน่งสูงสุดไม่ใช่เพียงแค่ว่าเป็นหนังที่น่ากลัว แต่เพราะมันจับเอาองค์ประกอบเชิงภาพ เสียง และการแสดงมาผสานกันจนเกิดพลังทางอารมณ์อย่างแท้จริง ยกตัวอย่างการแสดงของนักแสดงเด็กที่รับบท 'Regan' ซึ่งกลายเป็นภาพจำที่ทลายกรอบความคาดหวังของคนดูในยุคนั้น ฉากการไล่ผีที่ผสมความศรัทธา ความหวาดกลัว และความเป็นจริงทางกายภาพ ทำให้คนวิจารณ์ยกย่องทั้งด้านการกำกับ การตัดต่อ การออกแบบเสียง และการเล่าเรื่องที่กล้าเผชิญหน้ากับหัวข้อหนักๆ ในมุมส่วนตัว ฉันมักจะนึกถึงพลังของหนังเรื่องนี้เวลาอยากอธิบายว่าหนังสยองขวัญที่ยอดเยี่ยมไม่ได้มีไว้เพื่อให้คนตกใจเพียงครู่เดียว แต่มันต้องทิ้งรอยจารึกบางอย่างไว้ในใจผู้ชมและโลกภาพยนตร์ และนั่นแหละคือเหตุผลที่นักวิจารณ์จำนวนมากยังคงให้เกียรติ 'The Exorcist' ในฐานะหนึ่งในหนังผีที่ยิ่งใหญ่ที่สุดตลอดกาล

ชื่อ 'โหดไม่ถามชื่อ' อาจทำให้คนคิดไปไกล แต่งานเล่าเรื่องจริงๆ มุ่งไปที่ตัวละครหลักที่แทบไม่มีชื่อเรียกแน่นอน ตัวละครหลักในเรื่องนี้คือคนไร้ชื่อ—ชายผู้ถูกเรียกด้วยฉายาหรือคำสั้นๆ แทนชื่อจริง เขาเป็นคนเงียบขรึมแต่การกระทำหนักแน่น ใจความของเรื่องไม่ได้อยู่ที่ประวัติครบถ้วน แต่อยู่ที่การเผชิญหน้าของเขากับความโหดร้ายในโลกและผลจากการตัดสินใจนั้น ๆ สไตล์การเขียนมักจะให้ภาพว่าเขาเป็นคนที่ผ่านการสูญเสียมาเยอะ จนไม่ต้องการให้ใครถามชื่อเพราะการมีชื่อเท่ากับการแสดงตัวตน ซึ่งอันตรายสำหรับคนที่ทำงานแบบนี้ ผมชอบการเล่าโทนมืดที่คล้ายกับ 'Berserk' ในบางช่วง เพราะให้ความรู้สึกว่าตัวละครถูกกำหนดด้วยความรุนแรงที่มาก่อนตัวตนเอง

ไม่คาดคิดเลยว่าหนังสือสั้นเล่มหนึ่งจะจับเอาการเสื่อมสลายของความงามและการกดทับทางสังคมมาถ่ายทอดได้ชัดเจนขนาดนี้ — ผู้เขียนคือ Kyoko Okazaki (岡崎京子) และผลงานนั้นคือ 'พิงค์' ซึ่งเป็นงานที่ใช้โทนดิบ ๆ แต่เปี่ยมความเห็นใจในการเล่าเรื่องตัวละครหญิงที่ต้องเผชิญกับแรงกดดันจากอุตสาหกรรมความงามและวัฒนธรรมบริโภค ผมชอบวิธีที่เธอไม่ได้ตีกรอบฮีโร่แบบชัดเจน แต่เลือกให้ภาพตัวละครเป็นชุดของการตัดสินใจเล็ก ๆ ที่สะสมจนกลายเป็นบาดแผล บางฉากอ่านแล้วแทบรู้สึกถึงเสียงจอแจของเมือง โตเกียว และความเหงาอยู่เคียงข้างความสว่างจ้า เรื่องราวสำรวจเรื่องเพศ ภาพลักษณ์ และการเอาตัวรอดทางใจ โดยไม่ต้องยัดบทเรียนชัดเจน แต่ให้ผู้อ่านตีความเอง เทคนิครวมถึงการใช้ภาพและบทสนทนาที่สั้นคม ทำให้การอ่านคล้ายการดูภาพยนตร์อาร์ตพัง ๆ อย่างที่คนที่ชอบงานอย่าง 'Helter Skelter' อาจเข้าใจได้ดี — แต่ 'พิงค์' มีความเป็นเอกเทศในมุมมองของ Okazaki ที่ฉันชื่นชอบอยู่เสมอ

บรรยากาศของ 'ทะเลดาว' ทำให้ฉันรู้สึกเหมือนกำลังลอยอยู่ระหว่างความทรงจำกับความฝัน ไม่ได้เป็นแค่ฉากสวยงาม แต่ทุกองค์ประกอบ—แสงดาวที่สะท้อนบนผืนน้ำ คลื่นที่เข้ามาแล้วถอยไป—ล้วนเป็นตัวแทนของการสลายตัวและการเก็บรักษาช่วงเวลาที่เคยมีอยู่ เมื่อมองเชิงสัญลักษณ์ ดาวในเรื่องทำหน้าที่เป็นตัวแทนของความปรารถนาและคนที่จากไป ส่วนทะเลกลับกลายเป็นพื้นที่ของจิตใต้สำนึก วัตถุที่ลอยขึ้นหรือลงถูกเชื่อมโยงกับความทรงจำที่ยังไม่ละลาย ความสัมพันธ์ระหว่างตัวละครจึงถูกถ่ายทอดด้วยการเคลื่อนไหวของน้ำและแสง ไม่ใช่บทสนทนาตรงๆ ฉันชอบการใช้ภาพซ้ำ เช่นประภาคารที่คอยส่งสัญญาณ ทั้งที่ดูเป็นเครื่องหมายของการนำทาง แต่ก็เป็นเครื่องเตือนใจถึงความเปราะบางของการรอคอย เมื่อเทียบกับงานอย่าง 'Your Name' ซึ่งใช้การสลับเวลาและสถานที่เพื่อสะท้อนความผูกพัน 'ทะเลดาว' เลือกใช้ธรรมชาติและสัญลักษณ์มากกว่า ทำให้ความเงียบและช่องว่างระหว่างคำพูดมีพลังมากขึ้น นี่คือเรื่องที่เตือนฉันว่าบางเรื่องไม่จำเป็นต้องพูดทั้งหมดจึงจะเข้าใจได้