Stockholm Syndrome คือรักษาได้อย่างไรและควรเริ่มด้วยวิธีใด?

ขั้นแรกที่สุดเลยคือจัดการความปลอดภัยให้แน่นก่อนเสมอ เมื่อลำดับความเสี่ยงถูกควบคุมแล้วจึงค่อยเข้าสู่การรักษาเชิงลึก

ในมุมมองของฉัน การให้ความรู้เชิงบาดแผลและการสร้างพันธะความเชื่อมั่นกับผู้ให้การรักษามีความสำคัญมาก การเริ่มต้นอาจดูเรียบง่ายแต่ตรงไปตรงมา เช่น พูดคุยกับที่ปรึกษาที่มีความเข้าใจเรื่องการบังคับควบคุมหรือการครอบงำ (เช่น กรณีของคนที่เคยอยู่ในลัทธิหรือกลุ่มควบคุมจิตใจ) แล้ววางแผนรักษาทีละเล็กทีละน้อย เทคนิคที่ช่วยได้รวมถึงการเรียนรู้ทักษะควบคุมอารมณ์ การประมวลความทรงจำอย่างปลอดภัย และการทำงานเพื่อคืนความเป็นอิสระในการตัดสินใจ

ภาพรวมคือการรักษาต้องทั้งการเยียวยาจิตใจและการฟื้นความสัมพันธ์กับโลกภายนอก ความช่วยเหลือจากกลุ่มเพื่อนผู้รอดชีวิตหรือบริการแนะแนวเฉพาะทางช่วยเติมพลังให้การเดินหน้าต่อไปได้ และในท้ายที่สุดคนที่ผ่านการรักษามักจะบอกว่าการฟังตัวเองอย่างไม่ตัดสินเป็นสิ่งที่ช่วยให้ก้าวไปข้างหน้าได้จริง

การเริ่มต้นรักษา 'Stockholm syndrome' ต้องคำนึงถึงความสัมพันธ์ที่ซับซ้อนระหว่างผู้ถูกกระทำและผู้กระทำมากกว่าจะมองแค่อาการเพียงอย่างเดียว วิธีที่ฉันมักแนะนำให้คนเข้าใจคือแบ่งงานออกเป็นขั้นสั้น ๆ ที่จับต้องได้: ด้านความปลอดภัย ด้านจิตใจ และด้านสังคม

ความปลอดภัยหมายถึงการตรวจสอบว่าคนคนนั้นยังอยู่กับผู้ที่ทำร้ายหรือพ้นจากสภาพแวดล้อมนั้นแล้ว หากยังอยู่ ความช่วยเหลือฉุกเฉิน เช่น บริการแจ้งเหตุฉุกเฉินหรือที่พักชั่วคราวต้องเป็นลำดับแรก ส่วนด้านจิตใจเริ่มจากการให้ความรู้ว่าอาการหลงรักหรือเห็นใจผู้กระทำเป็นกลไกการเอาตัวรอด ไม่ใช่ความบกพร่องของตัวเอง เทคนิคการบำบัดที่มีหลักฐานรองรับ เช่น การบำบัดจิตเวชเชิงบาดแผลและการบำบัดด้วยการเล่าเรื่อง จะช่วยให้เปลี่ยนมุมมองต่อเหตุการณ์ได้

สิ่งสำคัญคือการสร้างความสัมพันธ์เชิงบำบัดที่มั่นคง คนที่มีภาวะนี้มักจะมีความสับสนเรื่องความผูกพันและความไว้วางใจ การทำงานร่วมกันอย่างค่อยเป็นค่อยไปโดยนักบำบัดที่เข้าใจการถูกจับตัวหรือการใช้ความรุนแรงแบบครอบครัว เป็นกุญแจช่วยให้คนค่อย ๆ แยกความรู้สึกกับผู้กระทำออกจากการประเมินเหตุการณ์จริง การให้คำปรึกษาเชิงปฏิบัติ เช่น ทักษะจัดการอารมณ์และการตั้งขอบเขต ช่วยให้คนเริ่มฟื้นฟูชีวิตได้จริงจัง โดยเฉพาะในกรณีผู้รอดชีวิตจากการจับตัวหรือเหตุการณ์การถูกครอบงำชั่วคราว กระบวนการต้องใช้ความอดทนและการสนับสนุนจากหลายภาคส่วน

การรักษา 'Stockholm syndrome' ต้องเริ่มจากการทำให้คนคนนั้นปลอดภัยก่อนเสมอ

การอยู่ภายใต้ความสัมพันธ์ที่มีการคุกคามหรือการจับตัวทำให้สมองปรับตัวเพื่อเอาตัวรอดได้หลายแบบ หนึ่งในนั้นคือการเห็นความเมตตาหรือความใกล้ชิดจากฝ่ายที่ทำร้าย ตัวกลางที่ควรเริ่มคือการจัดการสภาพแวดล้อมให้ปลอดภัยก่อน ไม่ว่าจะเป็นการพาออกจากพื้นที่เสี่ยง การติดต่อสายด่วนช่วยเหลือ หรือการเข้าไปอยู่ในที่พักพิงที่มีการดูแลด้านกฎหมายและการแพทย์ ในประสบการณ์ที่ผมได้คุยกับคนที่ผ่านการถูกกักขังหรือความรุนแรงในบ้าน สิ่งเหล่านี้เป็นจุดเปลี่ยนแรกที่ทำให้คนเริ่มเปิดรับการรักษาแบบจริงจัง

หลังจากความปลอดภัยถูกประกันแล้ว ขั้นต่อมาที่มักได้ผลคือการให้ความรู้เรื่องอาการและปฏิกิริยาตอบสนองของร่างกายต่อความเครียด ร่วมกับการสร้างพันธะความไว้วางใจระหว่างผู้รับการรักษากับผู้ให้การรักษา วิธีการบำบัดที่มักนำมาใช้ได้ผลได้แก่ การบำบัดด้วยการโฟกัสที่บาดแผล เช่น เทคนิคการประมวลบาดแผล (trauma-focused CBT), EMDR และการเยียวยาด้านความสัมพันธ์ การเยียวยาแบบค่อยเป็นค่อยไปที่ให้คนได้ฝึกทักษะควบคุมอารมณ์ สร้างกรอบความคิดใหม่เกี่ยวกับเหตุการณ์ และค่อย ๆ แยกความสัมพันธ์เชิงพึ่งพาออกจากอิทธิพลของผู้กระทำ มียาจัดการอาการร่วม เช่น ยาต้านซึมเศร้าสำหรับภาวะซึมเศร้าหรือวิตกกังวล แต่ต้องใช้ภายใต้การดูแลแพทย์

การกลับสู่สังคมและการเชื่อมสัมพันธ์ที่ปลอดภัยเป็นงานระยะยาว การเข้ากลุ่มผู้รอดชีวิตหรือการได้รับการสนับสนุนจากคนใกล้ชิดช่วยสร้างจุดอ้างอิงใหม่ให้กับตัวตน ในมุมมองส่วนตัวแล้ว การรักษาที่ได้ผลคือการผสมผสานระหว่างการประกันความปลอดภัย การให้ข้อมูลเชิงการรักษา การฟื้นฟูทักษะชีวิตประจำวัน และพื้นที่ที่คนสามารถทบทวนความสัมพันธ์ในอดีตได้อย่างไม่ถูกเร่ง ผลลัพธ์อาจไม่ตรงไปตรงมา แต่มีความหวังเสมอและคนมักกลับมามีชีวิตที่มีความหมายอีกครั้ง