ต้นฉบับ Pinocchio เขียนโดยใครและมีฉบับแปลภาษาอะไรบ้าง?

สมัยเด็กฉันเห็นหุ่นไม้พูดได้ในภาพยนตร์ก่อนจะได้อ่านต้นฉบับจริงจัง ทำให้อยากรู้ว่าต้นเรื่องมาจากไหนและใครเป็นคนเขียน

ต้นฉบับของเรื่องที่เรารู้จักกันในชื่อภาษาอังกฤษว่า 'The Adventures of pinocchio' เขียนโดย Carlo Collodi ซึ่งเป็นนามปากกาของ Carlo Lorenzini ต้นฉบับออกครั้งแรกเป็นตอน ๆ ในนิตยสารสำหรับเด็กชื่อ 'Giornale per i bambini' ระหว่างปี 1881 และถูกรวบรวมตีพิมพ์เป็นหนังสือในปี 1883 โดยใช้ชื่อเต็มในภาษาอิตาลีว่า 'Le avventure di Pinocchio' (บางฉบับลงชื่อตอนเสริมว่า 'Storia di un burattino') ฉันชอบความจริงที่เรื่องนี้ไม่ได้หวานเจี๊ยบอย่างฉบับดิสนีย์ทั้งหมด แต่มีความโหดในบางตอนซึ่งหลายฉบับแปลและดัดแปลงมักปรับโทนตามกลุ่มผู้อ่าน

ฉบับแปลมีมากมายแทบจะทุกภาษาใหญ่ของโลก ตัวอย่างที่เห็นได้บ่อยคือฉบับภาษาอังกฤษที่ใช้ชื่อ 'The Adventures of Pinocchio' ฉบับฝรั่งเศสชื่อ 'Les aventures de Pinocchio' เยอรมันสวมชื่อเป็น 'Die Abenteuer des Pinocchio' และสเปนเป็น 'Las aventuras de Pinocho' นอกจากนี้ยังมีแปลเป็นจีนทั้งแบบตัวย่อ '匹诺曹' และตัวเต็ม '匹諾曹' ภาษาไทยเองก็มีหลายฉบับ ตั้งแต่ฉบับแปลสำหรับเด็กจนถึงฉบับแปลที่ใกล้เคียงต้นฉบับมากขึ้น ภาษาอื่น ๆ เช่น รัสเซียน โปรตุเกส อาหรับ ดัตช์ และสแกนดิเนเวียก็มีการแปลเช่นกัน

เมื่ออ่านหลายฉบับ ความรู้สึกหนึ่งที่ฉันยืนยันได้คือการแปลไม่ได้เป็นแค่การเปลี่ยนคำ แต่เป็นการตีความที่ทำให้พินอคคิโอของแต่ละภาษามีน้ำเสียงและความหมายต่างกันไป ซึ่งทำให้การตามเก็บอ่านฉบับต่าง ๆ สนุกเหมือนการเดินทางไปหลายประเทศในเล่มเดียว

เรื่องนี้ถูกเขียนโดยนักเขียนชาวอิตาเลียนที่ใช้ชื่อนามปากกาและกลายเป็นเรื่องคลาสสิกระดับโลก ทำให้มีฉบับแปลกระจายไปทุกมุมโลก ไม่ว่าจะเป็นฉบับสำหรับเด็ก ฉบับสำหรับผู้ใหญ่ หรืองานวิชาการที่ใส่โน้ตประกอบ

ฉันมองการแปลเป็นสามประเภทใหญ่ ๆ: แปลฉบับย่อสำหรับเด็กที่มักตัดฉากโหดหรือซับซ้อนออก, แปลฉบับใกล้ต้นฉบับที่พยายามรักษาบทสนทนาและน้ำเสียงดั้งเดิม, และฉบับบรรณาธิการหรือวิชาการที่ใส่คอมเมนต์เกี่ยวกับบริบทสังคม-ประวัติศาสตร์ (ถ้าอยากรู้ความเป็นอิตาลียุคปลายศตวรรษที่ 19 ต้องอ่านฉบับหลัง)

เรื่องแปลเป็นภาษาต่าง ๆ ก็มีเอกลักษณ์ เช่น ฉบับภาษาเกาหลีและญี่ปุ่นมักมีภาพประกอบใหม่ ๆ ให้เข้ากับวัฒนธรรมท้องถิ่น ฉบับภาษาฮีบรูหรือโปแลนด์อาจเลือกคงคำศัพท์เฉพาะไว้มากขึ้น ส่วนภาษาตุรกี ฮังการี อินโดนีเซีย เวียดนาม และกรีกก็มีการแปลที่เติมความหมายเชิงสังคมแตกต่างกัน ฉันชอบสังเกตว่าฉบับที่แปลตรงและใส่โน้ตประกอบช่วยให้เข้าใจเจตนารมณ์ของผู้เขียนดั้งเดิมได้ดีขึ้น แต่ฉบับดัดแปลงเพื่อเด็กก็มีคุณค่าในแง่การเข้าถึงคนรุ่นใหม่

ด้านสื่ออื่น ๆ งานดัดแปลงร่วมสมัยอย่างภาพยนตร์หรือละครเวที—เช่นเวอร์ชันสต็อปโมชั่นที่ตีความใหม่—มักกระตุ้นให้มีฉบับแปลใหม่ ๆ เกิดขึ้นเสมอ ทำให้เรื่องยังคงเคลื่อนไหวและมีชีวิตในภาษาต่าง ๆ ต่อไป

เริ่มจากชื่อเดียวกันที่คนทั่วโลกคุ้นคือ 'Pinocchio' แต่ต้นฉบับจริง ๆ อยู่ในภาษาอิตาลีและเขียนโดย Carlo Collodi ซึ่งเป็นแง่มุมที่ฉันคิดว่าสำคัญเมื่อมองการแปล

ฉันมักสนใจฉบับแปลที่พยายามคงโทนดั้งเดิมไว้ เพราะบางครั้งการแปลเข้าสู่ภาษาหนึ่งอาจทำให้มุขหรือน้ำเสียงสูญหายไป เช่น คำพูดที่แฝงความเหน็บแนมของผู้เขียนหรือการลงโทษทางศีลธรรมที่ Collodi วางไว้ การแปลภาษาจีนรวมถึงฉบับภาษารัสเซียมีความพิเศษตรงที่มักเน้นแง่มุมสังคมและนิทานสอนใจมากขึ้น ในขณะที่ฉบับแปลเป็นภาษาไทยที่ฉันเคยอ่านบางฉบับเลือกปรับถ้อยคำให้ทันสมัยและอ่านง่ายสำหรับเด็กยุคใหม่

โดยรวมแล้ว ต้นฉบับเป็นราก แต่การแปลให้ผลลัพธ์ที่ต่างกันก็เป็นเสน่ห์หนึ่งของงานวรรณกรรมชิ้นนี้ ฉันมักอยากอ่านหลาย ๆ ฉบับสลับกัน เพื่อจับจังหวะความเปลี่ยนแปลงของตัวละครและโทนเรื่อง ซึ่งทำให้พินอคคิโอเป็นหนังสือที่ไม่เคยเก่าไปสำหรับการค้นพบใหม่ ๆ ใด ๆ ทั้งนั้น