นักจิตวิทยาอธิบายพฤติกรรมของโยฮัน ลีเบิร์ต ว่าอย่างไร?

ในมุมมองเชิงจิตวิเคราะห์ ผมมองโยฮันเป็นภาพของความว่างเปล่าที่แต่งแต้มด้วยความเป็นมิตรปลอม ๆ และความตั้งใจทำลายล้าง การวิเคราะห์แนวนี้จะไม่เน้นแค่การวินิจฉัย แต่พยายามอ่านความหมายภายในของการกระทำ

เขาแสดงอาการของการแยกตัวจากความรู้สึกภายในอย่างรุนแรง — ไม่ได้เป็นแค่การขาด empathy แต่เหมือนกับไม่รู้จักตัวตนที่แท้จริง การสร้างเครือข่ายผู้ติดตามหรือการชักนำให้คนทำสิ่งร้ายแรงจึงเป็นทางเลือกเพื่อเติมเต็มช่องว่างนั้น เป็นการสร้าง 'ตัวตน' ผ่านอิทธิพลเหนือผู้อื่น มากกว่าจะสัมพันธ์อย่างแท้จริง

สิ่งที่ทำให้ผมสะเทือนใจคือความรู้ว่าแง่มุมนั้นสามารถตีความได้ทั้งเป็นโรคและเป็นการตอบสนองต่อบาดแผลเชิงสังคม การมองเขาในเชิงจิตวิทยาจึงให้ทั้งคำอธิบายและคำเตือน—ว่ามนุษย์สามารถถูกผลักไปสู่เส้นทางนั้นได้หากสภาพแวดล้อมและประสบการณ์ร่วมมือกันอย่างผิดปกติ และนั่นก็ทำให้เรื่องราวของโยฮันยังคงก้องอยู่ในใจผมเสมอ

คำอธิบายของนักจิตวิทยาต่อโยฮันมักโฟกัสที่ชุดลักษณะบางอย่างที่ซ้อนกันอยู่ และผมชอบเรียงเป็นข้อ ๆ เพื่อจับภาพให้ชัดขึ้น

1) การขาดความเห็นอกเห็นใจและความรู้สึกผิด: พฤติกรรมของโยฮันแสดงถึงการกระทำที่มุ่งผลลัพธ์โดยไม่รู้สึกเจ็บปวดจากการทำร้ายผู้อื่น ซึ่งเป็นหัวใจของการวินิจฉัยแบบ 'บุคลิกภาพต่อต้านสังคม' หรือ psychopathy

2) การแสดงอารมณ์อย่างแหลมคมเพื่อควบคุม: เขาสามารถเลียนแบบอารมณ์และเชื่อมสัมพันธ์ชั่วคราวกับคนอื่นได้ดี ทำให้คนรอบข้างไว้วางใจแม้เบื้องหลังมีแรงจูงใจมืดมน นี่คือทักษะของผู้ที่มีความเป็น 'Machiavellian'

3) รากของปัญหาเชิงพัฒนาการ: ประวัติความทรมานในวัยเด็กและการถูกทดลองทางสังคมอาจทำให้การผูกพันเสียหายและเกิดช่องว่างทางตัวตน นักจิตวิทยาจะมองว่านั่นคือภาชนะที่ทำให้เขาเลือกเส้นทางทำลายล้าง

ผมรู้สึกว่าการดูจากมุมนี้ทำให้โยฮันกลายเป็นแบบฝึกหัดที่น่ากลัวสำหรับเข้าใจว่าพฤติกรรมสุดโต่งสามารถเกิดขึ้นได้เมื่อปัจจัยทางพันธุกรรม ทักษะสังคม และประสบการณ์บาดแผลมารวมกัน

โยฮัน ลีเบิร์ตเป็นกรณีทางจิตวิทยาที่ทำให้ฉันนั่งไม่ติดเก้าอี้ทุกครั้งที่นึกถึงการเล่าเรื่องใน 'Monster' เพราะเขารวมทั้งความเยือกเย็นและความร้ายกาจเข้าด้วยกันอย่างน่ากลัว

ในบทบาทของคนที่มองพฤติกรรมมนุษย์อย่างละเอียด ผมมักนึกถึงคำอธิบายแบบคลินิกก่อนเป็นอันดับแรก: โยฮันมีลักษณะใกล้เคียงกับสิ่งที่นักจิตวิทยาเรียกว่า 'psychopathy' — ไม่ใช่แค่ความร้ายแรงของการกระทำ แต่เป็นรูปแบบบุคลิกภาพที่ขาดความเห็นอกเห็นใจ มีความสามารถในการเสแสร้งอารมณ์อย่างมืดมน และใช้เสน่ห์ผิวเผินเพื่อควบคุมผู้อื่น ฉากที่เขาพูดจานุ่มนวลกับคนทั้งที่กำลังวางแผนจะทำร้ายพวกเขา แสดงให้เห็นว่าการควบคุมอารมณ์ภายนอกของเขาเป็นเครื่องมือ ไม่ใช่สัญญาณของความรู้สึกจริง

หากขยับมาที่มุมมองพัฒนาการ นักจิตวิทยาจะชี้ว่าเบื้องหลังพฤติกรรมแบบนั้นมักเกี่ยวข้องกับการถูกทำลายจากวัยเด็ก — การขาดการผูกพันที่ปลอดภัย การทารุณกรรม และการทดลองเชิงสังคมที่บั่นทอนตัวตน ทำให้เกิดช่องว่างทางอัตลักษณ์ที่เขาเติมเต็มด้วยการสร้างเกมความเป็นผู้นำและการทำลายล้างคนรอบตัว ในท้ายที่สุด ผมคิดว่าการอ่านเขาในเชิงจิตวิทยาช่วยให้เห็นว่าโยฮันไม่ใช่แค่ตัวร้ายแบบไร้เหตุผล แต่เป็นตัวอย่างสุดโต่งของสิ่งที่เกิดขึ้นเมื่อความเจ็บปวดทางจิตใจถูกผสมกับไหวพริบทางสังคม — น่ากลัวเพราะมันมีเหตุผลอยู่ในตัวมันเอง