นักแต่งเพลงควรใช้หลักภาษาไทยด้านสัมผัสคำอย่างไรให้ลงตัว?

ในฐานะคนแต่งเพลงที่ชอบลองคำและเมโลดี้ไปพร้อมกัน บทแรกที่อยากบอกคือเรื่องสัมผัสคำไม่ควรถูกมองเป็นกฎตายตัวแต่เป็นเครื่องมือที่ช่วยส่งความหมายและจังหวะให้ชัดเจนขึ้น สัมผัสสามารถแบ่งคร่าวๆ ได้เป็นสัมผัสท้ายบรรทัด (rhyme) สัมผัสภายในบรรทัด (internal rhyme) และสัมผัสแบบพยัญชนะหรือสระซ้ำ (alliteration/assonance) การเลือกใช้แต่ละแบบขึ้นกับอารมณ์ที่ต้องการ: สัมผัสท้ายบรรทัดให้ความรู้สึกเรียบและคงที่ เหมาะกับท่อนฮุคที่ต้องติดหู ส่วนสัมผัสภายในบรรทัดหรือพยัญชนะต้นซ้ำช่วยเพิ่มจังหวะและความพุ่งของคำเหมาะกับท่อนแรปหรือท่อนบอกเล่าเร็วๆ ฉันมักคิดภาพเมโลดี้ก่อนแล้วค่อยนำสัมผัสมาใส่เพื่อไม่ให้คำดูฝืนหรือทำลายจังหวะของโน้ต

การใช้สัมผัสอย่างชาญฉลาดต้องคำนึงถึงลักษณะของภาษาไทยด้วย เช่น ความต่างของวรรณยุกต์และความยาวสระมีผลต่อความไพเราะเมื่อนำมาร้อง คำที่มีสระยาวมักถูกส่งเสียงได้นาน เหมาะกับโน้ตที่ลากยาว ขณะที่คำสั้น-พยางค์เดียวเหมาะกับจังหวะเร็ว การจับคู่สัมผัสไม่จำเป็นต้องให้ตรงเป๊ะเสมอไป การใช้สัมผัสใกล้เคียง (near rhyme) หรือเห็นพยัญชนะต้นซ้ำแต่สระต่างกันสามารถให้ความเป็นธรรมชาติและไม่บีบคั้นผู้ฟังให้รู้สึกว่าคำถูกยัดเข้ามา ตัวอย่างการประยุกต์คือการทำให้ท่อนคอรัสมีสัมผัสท้ายประโยคที่คล้องจองกัน ส่วนท่อนเวิร์สใช้สัมผัสภายในเพื่อสร้างภาพและเล่าเรื่องโดยไม่เสียจังหวะ

ท้ายที่สุด เทคนิคที่ได้ผลในการเขียนคือการทดสอบด้วยการร้องบ่อยๆ และตัดคำที่รู้สึกว่าเป็นส่วนเกิน เน้นคำที่มีภาพชัดแทนการพยายามหาเสียงสัมผัสที่ซับซ้อนจนทำให้ความหมายจางลง การใช้คำซ้ำในตำแหน่งที่ตั้งใจจะทำให้เกิดจุดเด่น เช่น ซ้ำคำหนึ่งคำที่ฮุค หรือเล่นกับสระและวรรณยุกต์เพื่อเน้นอารมณ์ อีกแนวทางคือกำหนดจำนวนพยางค์ในแต่ละวรรคให้สอดคล้องกับเมโลดี้ เพื่อให้สัมผัสคำและจังหวะเดินไปด้วยกันอย่างลงตัว ในฐานะคนเขียนเพลง สิ่งที่สนุกที่สุดคือการเห็นคำที่เคยดูธรรมดาทำงานร่วมกับเมโลดี้และกลายเป็นท่อนที่คนฮัมตามได้ — มันให้ความรู้สึกอบอุ่นและตื่นเต้นทุกครั้ง