นักแปลควรใช้คำศัพท์อย่างไรเมื่อแปลวายให้สุภาพ

เริ่มจากการอ่านต้นฉบับบ่อย ๆ แล้วลองแปลออกมาเป็นประโยคตรง ๆ ก่อน จากนั้นค่อยมาปรับจังหวะภาษาให้ลื่นไหลในภาษาไทย ฉันชอบวิธีนี้เพราะมันช่วยให้จับโครงสร้างประโยคและน้ำเสียงของผู้เขียนได้ดี โดยจะเริ่มที่ข้อความสั้น ๆ เช่น บทสั้นหรือฉากสนทนา แล้วพยามยามทำสองเวอร์ชัน: เวอร์ชันหนึ่งติดคำศัพท์และไวยากรณ์ต้นฉบับให้มากที่สุด เพื่อดูว่าความหมายแท้จริงคืออะไร เวอร์ชันที่สองจะเน้นความเป็นธรรมชาติของภาษาไทยและโทนของตัวละคร ต่อมาให้ตั้งรายการคำศัพท์คงที่และสำนวนซ้ำ ๆ แล้วทำเป็นไฟล์เก็บไว้ เราจะได้ไม่ต้องตัดสินใจใหม่ทุกครั้ง เช่น ถ้าแปลประโยคสไตล์แฟนตาซีของ 'The Hobbit' ที่ใช้สำนวนเก่า ๆ ก็อาจเลือกสไตล์ภาษาไทยที่ฟังคลาสสิกขึ้นในบางคำ แต่ถ้าเจอบทสนทนาชาวบ้านก็ต้องกะระดับภาษาตามบทบาทของตัวละคร การสังเกตบริบทและบันทึกเทอมเทคนิคช่วยให้โทนการแปลสม่ำเสมอขึ้นมาก ท้ายที่สุดขอแนะนำให้ส่งงานให้คนอื่นอ่านบ้าง ไม่จำเป็นต้องเป็นนักแปลมืออาชีพ แต่อ่านแล้วรู้เรื่องไหม โทนกับอารมณ์ตรงหรือเปล่า การรับคอมเมนต์แบบจริงจังจะเปิดมุมมองใหม่ ๆ ให้เราเห็นว่ารูปประโยคไหนยังแข็งหรือคำไหนทำให้คนอ่านสะดุด วิธีนี้ผนวกกับการอ่านงานแปลอย่างเป็นระบบ ทำให้ทักษะพัฒนาแบบเป็นรูปธรรมและสนุกขึ้นด้วย

ลองนึกภาพโลกพลังวิชาเต็มไปด้วยปริศนา การต่อสู้ และมิตรภาพที่กัดกินหัวใจ—นั่นแหละคือเหตุผลว่าทำไมฉันมักแนะนำ 'Mo Dao Zu Shi' ให้คนที่อยากเริ่มอ่านนิยายวายจีนโบราณดูเป็นอันดับแรก ฉันชอบจังหวะเรื่องที่ผสมทั้งแอ็กชัน พลังวิชา และการคลี่คลายปมในอดีต ทำให้ไม่รู้สึกว่ามันหนักหน่วงเป็นนิยายรักโรแมนติกเพียวๆ แต่กลับมีเลเยอร์และความลับให้ติดตามจนวางไม่ลง พล็อตของเรื่องเดินแบบมีเป้าหมายชัดเจน ตัวละครหลักมีเคมีสูงมากโดยเฉพาะความสัมพันธ์ระหว่างตัวเอกสองคนที่ค่อยๆ พัฒนาและหลอมรวมจากความเข้าใจ ความผิดหวัง และการให้อภัย ฉันเองหลงใหลกับวิธีเล่าเรื่องที่ใช้ฉากแฟลชแบ็กมาเชื่อมอดีตกับปัจจุบัน ทำให้แต่ละประเด็นมีน้ำหนัก ส่วนคนที่กังวลเรื่องภาษา ถ้าชอบเวอร์ชันที่กระชับแนะนำเริ่มจากอนิเมหรือมังงะก่อน แล้วค่อยกลับมาอ่านนิยายฉบับเต็มเพื่อสัมผัสรายละเอียดลึกๆ ท้ายสุดต้องเตือนเรื่องเนื้อหาที่เข้มข้นในบางช่วง ความรุนแรงทางจิตใจและธีมการสูญเสียอาจทำให้บางคนรู้สึกหนัก แต่สำหรับฉันแล้วการผ่านช่วงมืดนั้นเองที่ทำให้ความสัมพันธ์ของตัวละครมีความหมายขึ้นมาก อ่านจบแล้วจะเข้าใจว่าทำไมแฟนๆ ถึงยึดติดกับโลกและตัวละครชุดนี้ได้ยาวนาน

เราเป็นแฟนตัวยงของนิยายจีนโบราณแนววายที่ชอบความอลังการทั้งฉากและอารมณ์ความสัมพันธ์แบบนำพากันไต่เต้า ทางเลือกแรกที่คิดถึงเสมอก็คือผลงานของ '墨香铜臭' — ถ้าอยากได้โลกที่มีทั้งการเมืองลึกซึ้ง ดราม่าเข้มข้น และเคมีตัวละครที่ทำให้ใจสั่น ลองเริ่มจาก '魔道祖师' หรืออีกเล่มที่หลายคนล้อมวงคุยคือ '天官赐福' ทั้งสองเรื่องมีเสน่ห์ต่างแบบ: เล่มแรกเน้นการแก้แค้น การไถ่บาป และมิตรภาพที่พลิกเป็นความรักในบริบทของสำนักและพลังวิทยา ส่วนเล่มหลังเบาสายแฟนตาซีมากขึ้น แต่ยังเต็มไปด้วยจังหวะตลกร้ายและฉากที่เขียนให้คนอ่านน้ำตาซึมได้ง่ายๆ การได้เห็นงานพวกนี้ถูกดัดแปลงเป็นอนิเมะหรือซีรีส์ทำให้คนไทยเข้าถึงได้ไวขึ้น เช่นการที่ตัวละครถูกแสดงออกผ่านภาพเคลื่อนไหวหรือคนแสดง ช่วยให้คนที่ไม่ค่อยอ่านนิยายลองเปิดใจเข้าไปดูโลกของนิยายจีนโบราณวายได้ง่ายกว่าเดิม และเมื่ออ่านต้นฉบับแล้วจะอินกับความละเอียดเล็กๆ น้อยๆ ในบทสนทนา การบรรยายฉากสงครามทางใจ และการปูพื้นความสัมพันธ์ระหว่างตัวละครได้อีกระดับ — นั่นคือเหตุผลที่งานของ '墨香铜臭' ยังคงเป็นขาประจำของชุมชนไทยสำหรับคนที่ชอบแนวนี้

การแปลนิยายจีนโบราณแนวชายรักชายมีหลายทิศทางที่นักแปลสามารถเลือกเดิน: บางคนถนัดรักษาสำนวนแบบโบราณไว้ให้รู้สึกขลัง บางคนชอบทำให้อ่านง่ายและทันสมัยกว่า สายตาของฉันมักจะจับที่การตัดสินใจเล็กๆ น้อยๆ เหล่านี้มากกว่าชื่อเสียงของผู้แปลเพียงอย่างเดียว การแปลฉากบูชาหรือพิธีกรรมใน 'Mo Dao Zu Shi' ต้องการเทคนิคพิเศษ เพราะต้นฉบับชอบเล่นกับศัพท์ลัทธิและคำเรียกขานแบบโบราณ การเลือกใช้คำไทยที่ฟังขรึมแต่ยังไม่ล้าสมัยคือสิ่งที่ทำให้ฉากนั้นยังคงอารมณ์ต้นฉบับไว้ได้ ฉันชอบนักแปลที่ไม่ตัดคำอธิบายสำคัญออก แต่ก็ไม่ยัดเชิงอรรถจนทำให้คนอ่านหลุดจากจังหวะเรื่อง อีกมุมที่ฉันใส่ใจคือความคงเส้นคงวาของตัวละคร ถ้าคำพูดของพระเอกในบทหนึ่งดูเป็นทางการ แต่บทต่อมาดูเด็กและติดสแลงเกินไป ความรู้สึกต่อคาแรกเตอร์จะสั่นคลอนทันที นักแปลที่ทำได้ดีจึงคือคนที่เข้าใจทั้งบริบทประวัติศาสตร์และจังหวะอารมณ์ของคู่พระ-นาย ผลงานที่ฉันชื่นชอบมักแสดงให้เห็นความพยายามเหล่านั้น ไม่ว่าจะเป็นการเลือกคำ การเว้นวรรค หรือการรักษาน้ำเสียงของบทบรรยายให้คงที่ จบด้วยการบอกว่าสำหรับผู้อ่านที่ใส่ใจรายละเอียด ก็อยากให้มองที่การตัดสินใจแปลมากกว่ารับปากคำว่าใครคือที่สุด

นี่คือเล่มที่ฉันมักแนะนำเมื่ออยากได้โรแมนติกแบบหวานปนตลกและอบอุ่นใจ 'Red, White & Royal Blue' เป็นนิยายแนวรักชาย-ชายที่อ่านง่ายและให้ความรู้สึกเหมือนดูฟิล์มคอมเมดี้โรแมนติกดี ๆ สักเรื่อง ฉากที่ทำให้หัวใจฉันละลายไม่ใช่แค่จูบหรือฉากรัก แต่มาจากบทสนทนาที่พวกเขาแกล้งกันและค่อย ๆ เปิดใจให้กัน การพัฒนาความสัมพันธ์จากคู่ศัตรู/คู่กัดกลายเป็นคู่รักที่เข้าใจกันนั้นทำได้ละมุนและมีมุกฮา ๆ คั่นเรื่อย ๆ สำนวนของเรื่องไม่หวานเลี่ยนจนแสบคอ แต่ก็ไม่เย็นชาจนไม่อิน เหมาะสำหรับคนที่อยากอ่านฉากกระแอมกระไอแบบผู้ใหญ่ มีฉากอีโมชันและฉากกุ๊กกิ๊กที่ทำให้ยิ้มตามได้ตลอดเล่ม ถ้าอยากเซฟตัวเองไม่ต้องเตรียมความหนักหน่วงทางจิตใจ แนะนำให้เอนหลังแล้วปล่อยให้มันพาไป จะจบแบบฟีลกู๊ดและมีความอบอุ่นเหลือ ๆ

ก่อนจะกดเข้าไปอ่านนิยายวายที่ติดป้ายว่า 'NC ปรับเนื้อหา' ให้หยุดสักนิดแล้วมองหาสัญลักษณ์และคำเตือนรอบๆ บทความก่อน ความหมายของป้าย NC มักจะครอบคลุมตั้งแต่เนื้อหาที่มีฉากเพศอย่างชัดเจนจนถึงเรื่องที่มีความรุนแรงทางจิตใจหรือกาย ทุกแพลตฟอร์มมีวิธีติดป้ายไม่เหมือนกัน บางที่จะมีระบุเป็นเรตติ้งชัดเจน เช่น 18+ หรือ NC-17 ขณะที่บางที่อาจใส่แท็กหรือคำเตือนสั้นๆ ในส่วนคําโปรยหรือโน้ตของผู้แต่ง การสังเกตบริบทรอบๆ ป้ายเตือนจะช่วยให้เข้าใจระดับความเข้มข้นของเนื้อหาได้ดีขึ้น เช่น มีแท็กเสริมว่า 'non-con' 'age-gap' 'incest' หรือ 'graphic-violence' นั่นคือสัญญาณชัดเจนว่าควรเตรียมตัวหรืออาจหลีกเลี่ยงไปเลยถ้าเป็นสิ่งที่รับไม่ได้ อ่านคำโปรยและโน้ตของผู้แต่งให้ละเอียด เพราะหลายครั้งผู้แต่งจะแจ้งเตือนประเภทของทริกเกอร์ไว้ก่อน เช่น การกล่าวถึงการข่มขืน การใช้ความรุนแรง การทำร้ายตัวเอง หรือการมีตัวละครอายุต่ำกว่ากฎหมาย ซึ่งต่างจากแค่คำว่า NC ตรงที่เตือนรายละเอียดเฉพาะเจาะจงกว่า นอกจากนี้ส่วนคอมเมนต์หรือรีวิวมักมีคนเตือนเหตุการณ์สำคัญที่คนอื่นอาจไม่อยากเจอด้วยคำเตือนสั้นๆ ถ้าเห็นคำเตือนซ้ำๆ ในคอมเมนต์ เช่น 'มีฉากรุกรานทางเพศ' หรือ 'มีเนื้อหาเกี่ยวกับการทำร้ายเด็ก' นั่นคือสัญญาณว่าควรพิจารณาจริงจัง เวลาตัดสินใจว่าจะอ่านต่อหรือไม่ ให้คิดถึงความสามารถของตัวเองในการรับมือกับเนื้อหา ถ้าเป็นคนที่ไวต่อภาพความรุนแรงทางกายหรือจิตใจ ให้หลีกเลี่ยงแท็กอย่าง 'rape' 'forced' 'suicide' 'self-harm' 'incest' หรือ 'bestiality' การมีอุปกรณ์ป้องกันใจ เช่น อ่านเฉพาะบทที่คนอื่นยืนยันว่าไม่มีฉากดังกล่าว หรือลองอ่านตอนต้นก่อนเพื่อสแกนทิศทางเรื่อง ก็เป็นวิธีหนึ่งที่ฉันใช้บ่อย แต่ถ้ารู้สึกไม่สบายใจทันทีเมื่อเจอบรรยาย ก็ปิดไปเลยและกลับมาอ่านงานอื่นที่ให้ความสุขมากกว่า แพลตฟอร์มบางแห่งยังมีฟีเจอร์บล็อกแท็กหรือซ่อนบทความตามเรตติ้ง ซึ่งช่วยลดโอกาสเจอสิ่งที่ไม่ต้องการได้ ท้ายที่สุดแล้ว การเช็กป้ายเตือนคือการเคารพขอบเขตตัวเองและผู้แต่งด้วย ฉันมักจะให้เวลาอ่านโน้ตของผู้แต่งมากกว่าที่เคยคิด เพราะหลายครั้งผู้แต่งจะแบ่งปันแรงจูงใจและขอบเขตของเรื่องไว้ชัดเจน การปฏิบัติตามป้ายเตือนไม่ใช่เรื่องของความกลัว แต่เป็นการเลือกประสบการณ์การอ่านที่ปลอดภัยและสนุกกว่า ซึ่งทำให้การอ่านนิยายวายตอนกลางคืนกลายเป็นช่วงเวลาที่ผ่อนคลายจริงๆ

สารภาพตรงๆว่าฉากหนึ่งที่ยังวนอยู่ในหัวผมเป็นประจำคือฉากสารภาพรักแบบไม่ตั้งตัวใน '2gether' — มันไม่ใช่แค่จูบหรือการสัมผัส แต่มันคือจังหวะที่ตัวละครทั้งสองยอมเปิดหน้ากากของตัวเองให้กันและกันเห็น พลังของซีนนี้อยู่ที่การสะสมอารมณ์ก่อนหน้า: มุกตลกที่กลายเป็นความจริงจัง คำพูดที่เคยเป็นเพียงการแหย่กลับกลายเป็นคำสัญญา เป็นฉากที่ถึงแม้ถ้าจะตัดส่วนรายละเอียด NC ออกไป ความเข้มข้นทางอารมณ์ยังคงทำงานได้ดีและทำให้ผมรู้สึกเหมือนได้ยินหัวใจตัวละครเต้นพร้อมกันกับฉากนั้น อีกซีนที่ตอกย้ำการเติบโตของตัวละครคือโมเมนต์การคืนดีใน 'TharnType' — แม้ว่าต้นทางจะเต็มไปด้วยบาดแผลและความขัดแย้ง แต่ฉากคืนดีกลับละเอียดอ่อนและมุ่งไปที่การยอมรับและการรักษาแผลภายใน มากกว่าการเน้นเรื่องทางกายเพียงอย่างเดียว การอ่านซีนนี้ในเวอร์ชันที่ตัดความร้อนแรงออก ทำให้ผมชื่นชมการเล่าเรื่องที่แสดงให้เห็นว่าความใกล้ชิดทางอารมณ์สามารถมีน้ำหนักเท่ากับหรือมากกว่าความใกล้ชิดทางกาย ยังมีฉากที่ทำให้ผมน้ำตาซึมใน 'Until We Meet Again' ตอนที่ความทรงจำอันกระจัดกระจายเริ่มเชื่อมโยงกันอีกครั้ง ซีนนี้เล่นกับธีมระยะเวลาและชะตา การยอมรับอดีต และคำสัญญาที่ไม่เคยเสื่อมคลาย ถึงแม้บางฉากต้นฉบับจะจัดอยู่ในโทนผู้ใหญ่ หากปรับลดรายละเอียดเชิงกายภาพลงจะได้ผลลัพธ์ที่อิ่มเอมและกินใจมากขึ้นเพราะหัวใจของซีนคือความเข้าใจและการปลดปล่อยความเจ็บปวดมากกว่า สรุปแบบไม่ใช้คำว่า 'สรุปสั้นๆ' — ผมมองว่าซีนเด็ดในนิยายวายที่ยังคงตราตรึงไม่ได้ขึ้นกับความร้อนแรงเพียงอย่างเดียว แต่มักเกิดจากการผสมกันของเคมีระหว่างตัวละคร การเติบโตของความสัมพันธ์ และบริบทที่ทำให้เหตุการณ์นั้นมีความหมาย เมื่อปรับเนื้อหา NC ให้เหมาะสม หลายซีนกลับมีพลังทางอารมณ์มากขึ้นเพราะผู้เขียนต้องยกอำนาจให้บทพูด แววตา และการกระทำที่บ่งบอกแทนคำพูดจางๆ — สิ่งเหล่านี้แหละที่ทำให้ฉากยังคงอยู่ในความทรงจำของผม

มีหลายที่ที่อาจมี 'ไปยาลใหญ่' ฉบับแปลไทย แต่ทางที่ดีที่สุดคือเริ่มจากร้านใหญ่ที่นำเข้าหนังสือต่างประเทศและมีสต็อกเยอะ อย่างที่ฉันชอบเข้าไปดูบ่อย ๆ คือร้านอย่าง 'Kinokuniya' สาขาในห้างใหญ่ ๆ เพราะพวกนี้มักจะมีมุมหนังสือนำเข้าและหนังสือแปลอยู่ครบทั้งนิยายแฟนตาซีและงานแปลเชิงวรรณกรรม ใครที่ตามหนังสือแปลหายากบ่อย ๆ จะเห็นว่าบางครั้งพวกนี้มีหนังสือเวอร์ชั่นพิเศษหรือฉบับพิมพ์ครั้งก่อนเก็บอยู่ ประสบการณ์ส่วนตัวที่ชอบเล่าให้เพื่อนฟังคือการเจอหนังสือแปลหายากขณะเดินเล่นที่มุมหนังสือเอง — บรรยากาศในร้านแบบนี้ทำให้การหา 'ไปยาลใหญ่' กลายเป็นการผจญภัยเล็ก ๆ ถ้าเล่มนั้นเคยได้รับการแปลและจัดจำหน่ายในไทย ร้านใหญ่อย่าง 'Asia Books' ก็เป็นอีกที่ที่ควรไปเช็ก เพราะเขามีระบบนำเข้าและสั่งจองจากต่างประเทศค่อนข้างคล่อง ตัวร้านพวกนี้ยังมีระบบสั่งจองหรือเช็กสต็อกออนไลน์ที่สะดวกสำหรับคนไม่สะดวกเดินทาง ถ้าตามหาจริง ๆ ก็อยากให้เตรียมข้อมูลเช่นชื่อผู้แปลหรือสำนักพิมพ์ไทยไว้ด้วย เพราะมันช่วยให้พนักงานร้านค้นให้ได้ไวขึ้น ส่วนตัวชอบหยิบหนังสือขึ้นมาดูปกกับหน้าสารบัญก่อนตัดสินใจซื้อ — บางทีเวอร์ชั่นแปลเก่า ๆ จะต่างจากเวอร์ชั่นใหม่และนั่นคือเสน่ห์ของการสะสมหนังสือแปลแบบนี้