ละครโทรทัศน์ ภารกิจรัก ดัดแปลงมาจากหนังสือเรื่องใด?

แค่ได้ยินคนในวงการเล่าเรื่องพลังว่านี่คือ 'ลมปราณ' หรือ 'ชี่' ก็ทำให้ฉันนึกภาพต่างกันชัดเจนเลย สำหรับฉัน 'ชี่' มันให้ความรู้สึกว่าเป็นพลังที่ไหลเวียนอยู่ทั่วโลก เป็นพลังชีวิตที่เชื่อมโจทย์ทั้งร่างกายและจิตใจ มันเป็นแนวคิดที่ค่อนข้างมีรากลึกทางปรัชญา จึงมักถูกเขียนให้มีมิติทางจิตวิญญาณหรือการไต่สู่ความเป็นเลิศในทางศีลธรรม หลายมังงะชอบใช้ชี่ในฉากที่ตัวละครต้องสัมผัสกับธรรมชาติหรือฝึกทำสมาธิเพื่อรับรู้พลังนั้น ส่วน 'ลมปราณ' สำหรับฉันมักถูกนำเสนอเป็นระบบการฝึก ฝักตัวเป็นขั้นตอน มีเทคนิคการหมุนเวียน การเก็บสะสม และระดับพลังที่เป็นรูปธรรมกว่า การใช้คำนี้ในหลายเรื่องทำให้พลังมีรูปแบบชัดเจนกว่า เช่น มีจุดวัด มีท่าเฉพาะ และมักขับเคลื่อนด้วยลมหายใจหรือการควบคุมเส้นเลือดในร่างกาย ฉากการฝึกขากรรไกร การเปิดท่อพลัง หรือการชาร์จพลังระยะใกล้ มักให้ความรู้สึกเป็นศาสตร์ที่เรียนรู้ได้ พอรวม ๆ กัน ฉันมักชอบเมื่อผู้แต่งผสมทั้งสองอย่างเข้าด้วยกัน: ให้ชี่เป็นรากวิญญาณและลมปราณเป็นเทคนิคที่จับต้องได้ แบบนี้เรื่องราวทั้งอบอุ่นและมีระบบรองรับ ไม่ว่าจะเป็นมังงะที่เน้นดราม่า จิตวิญญาณ หรือแบบต่อสู้เชิงเทคนิค ก็มีมุมให้ชอบทั้งคู่แหละ

บอกตรงๆว่าเมื่อเจอชื่อหนังสือแบบ 'อ่าน เพชร พระ อุ มา ภาค สมบูรณ์ ครบ ทุก ตอน' ผมรู้สึกสงสัยก่อนเลยว่ามันเป็นฉบับที่ถูกลิขสิทธิ์จริงหรือไม่ เพราะคำว่า 'สมบูรณ์' กับ 'ครบทุกตอน' มักถูกใช้ทั้งในฉบับที่ได้รับอนุญาตและฉบับรวบรวมจากแหล่งที่ไม่เป็นทางการ การจะบอกว่าฉบับไทยของงานใดงานหนึ่งถูกลิขสิทธิ์หรือไม่ ต้องมองที่สถานะทางกฎหมายก่อน งานแปลคืองานดัดแปลงที่ปกป้องด้วยลิขสิทธิ์ การแปลต้องได้รับอนุญาตจากผู้ถือลิขสิทธิ์ของต้นฉบับ ยกเว้นกรณีที่ต้นฉบับตกสภาพสาธารณสมบัติ ซึ่งตามกฎหมายไทยระยะเวลาคุ้มครองโดยทั่วไปคือชีวิตผู้สร้างบวก 50 ปี หากผู้แต่งเสียชีวิตมาเกินกว่าระยะนี้ งานนั้นอาจเข้าสู่สาธารณสมบัติและสามารถแปลโดยไม่ขออนุญาตได้ วิธีตรวจสอบที่ฉันใช้คือมองหาโลโก้สำนักพิมพ์ ข้อความแจ้งลิขสิทธิ์ หน้า ISBN หรือข้อมูลการจัดพิมพ์ในปกหรือหน้าคู่มือดิจิทัล ถ้าเป็นอีบุ๊ก ตรวจสอบจากร้านค้าออนไลน์ใหญ่ๆ ที่เชื่อถือได้ เช่นร้านหนังสือออนไลน์ที่มีหน้าร้านอย่างเป็นทางการ หากไม่มีข้อมูลพวกนี้หรือมีลายน้ำ/โลโก้ของกลุ่มแปลเถื่อน กระบวนการมักไม่ถูกต้องตามกฎหมาย ส่วนไฟล์ฟรีที่แจกตามเว็บหรือกลุ่มมักจะเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์และเสี่ยงต่อไวรัสหรือไฟล์เสียหาย สุดท้ายแล้ว การสนับสนุนฉบับที่ถูกลิขสิทธิ์ช่วยสร้างระบบที่ยั่งยืนให้กับนักเขียนและผู้แปล ถาพพจน์ในใจของฉันคือการเลือกซื้อจากแหล่งที่เชื่อถือได้จะให้ความอุ่นใจทั้งในเรื่องคุณภาพและศีลธรรมการสนับสนุนงานสร้างสรรค์

เราเพิ่งได้ส่องคอลเลคชันของ 'ข้าผู้นี้ วาสนาดีเกินใคร' แล้วต้องบอกเลยว่าสินค้าหลากหลายจัดเต็มจนเลือกไม่ถูก\n\nในเช็คลิสต์ที่เห็นบ่อยสุดคือพวงกุญแจกาแล็กซี่ (acrylic keychain) ลายตัวเอกกับมาสค็อต ราคาอยู่ที่ประมาณ 150–250 บาทต่อชิ้น เหมาะแก่การสะสมแบบกระจุ๋มกระจิ๋ม ถัดมาก็มีสแตนด์อะคริลิกขนาดตั้งโต๊ะ ลายฉากฮิต ๆ อย่างฉากตลาดหรือฉากค่ายท่องเที่ยว ขายราคา 250–450 บาท แล้วก็มีอาร์ตบุ๊กรวมภาพประกอบอย่างละเอียดซึ่งเป็นของพรีเมียม ขายอยู่ประมาณ 600–1,200 บาท ใครชอบเพลงประกอบจะมีแผ่น CD แบบปกพิเศษ 450–700 บาท ส่วนตุ๊กตา (plushie) ตัวคาแรกเตอร์ขนาดกลางจะตกที่ราว 500–1,500 บาทขึ้นกับขนาดและจำนวนผลิต\n\nการเลือกซื้อถ้าอยากได้แบบเซ็ตมักจะมีแพ็กเกจรวมที่รวมพวงกุญแจ สแตนด์ และโปสเตอร์ในราคา 900–2,000 บาท มีบางครั้งที่ออกเวอร์ชันลิมิเต็ดบ็อกซ์พร้อมบัตรเซ็นหนังสือ ราคาขยับไปถึง 2,500–5,000 บาท ซึ่งถ้าเป็นแฟนที่อยากได้ครบ ๆ ก็ถือว่าคุ้มค่า ความรู้สึกเวลาแกะกล่องแล้วเห็นงานออกแบบใส่ใจมันฟินแบบบอกไม่ถูก

มีแฟนฟิคหลายเรื่องที่ใช้แอ่งน้ำเป็นจุดเปลี่ยนจนฉากเล็ก ๆ กลายเป็นจุดศูนย์กลางของโครงเรื่อง และผมอยากเล่า 3 เรื่องที่ยังติดตาอยู่เพราะวิธีเขาเล่นกับเงาและการสะท้อน เรื่องแรกที่อยากพูดถึงคือ 'Ripples in Baker Street' แฟนฟิคเชอร์ล็อกที่ฉากแอ่งน้ำบนถนนกลายเป็นประตูสู่ความจริง ฉากนั้นไม่ใช่แค่ภาพสะท้อนของใบหน้าทั้งสองคน แต่เป็นตัวแทนของสิ่งที่ถูกปิดบังมานาน เมื่ออีกฝ่ายจ้องลงไปเห็นเงาของตนเองแตกกระจาย มันพลิกความสัมพันธ์ไปจากมิตรภาพแบบเดิม ๆ เป็นการเผชิญหน้ากับความจริงที่ต้องเลือกพูดหรือเก็บไว้ การใช้แอ่งน้ำเป็นสัญลักษณ์ทำให้บทสนทนาไม่มีน้ำเสียงที่ซับซ้อน แต่หนักแน่นและจริงจังขึ้น — ฉากเล็ก ๆ กลับทำให้ผมรู้สึกว่าตัวละครเติบโตอย่างรวดเร็ว เรื่องที่สองคือ 'Under the Ice' ซึ่งเป็นแฟนฟิคจากโลกการ์ตูนที่มีธาตุน้ำเป็นองค์ประกอบหลัก ฉากแอ่งน้ำแข็งที่แตกไม่ใช่แค่เอฟเฟกต์ภาพ แต่เป็นท่อนเหล็กที่ดึงเอาความสามารถและอดีตกลับมาให้ตัวละครหลัก เมื่อใครสักคนกระโดดลงไปแล้วดึงอีกคนขึ้นมา เหตุการณ์นั้นไม่เพียงเปลี่ยนเส้นทางของเนื้อเรื่อง แต่ยังเปลี่ยนการรับรู้ต่อกันและกันด้วย ความหนาว ความเปียกชื้น และเสียงแตกของน้ำแข็งรวมกันเป็นจังหวะที่ทำให้บทบาทของทั้งคู่พลิกจากผู้ถูกช่วยเป็นผู้ที่พร้อมจะต่อสู้ไปด้วยกัน เรื่องสุดท้ายที่ชอบคือ 'The Mirrorpond' แฟนฟิคแนวนิยายสืบสวนเหนือธรรมชาติ ที่แอ่งน้ำกลางป่าให้ภาพหลอนของอดีตและอนาคต ตัวละครมองลงไปเห็นสิ่งที่เคยสูญหายและต้องเลือกระหว่างยึดติดหรือปล่อยผ่าน ฉากนั้นทำให้อารมณ์ของเรื่องพุ่งขึ้น — ไม่ต้องมีการระเบิดหรือบทต่อสู้ใหญ่โต เพียงความเงียบกับการสะท้อนก็เพียงพอจะบีบหัวใจคนอ่านจนทำให้ทุกการตัดสินใจหลังจากนั้นมีน้ำหนักขึ้นมาก ๆ โดยรวมแล้ว ผมชอบวิธีที่แอ่งน้ำถูกใช้เป็นตัวกระตุ้นอารมณ์มากกว่าตัวกระตุ้นเหตุการณ์ตรง ๆ มันเป็นช่องว่างให้ตัวละครสะท้อนตัวเองและให้ผู้เขียนเล่นกับสัญลักษณ์ง่าย ๆ แต่ทรงพลัง ไม่น่าเชื่อว่าซีนสั้น ๆ ที่มีเพียงหยดน้ำกับเงาจะทิ้งผลสะเทือนยาว ๆ ไว้ได้ขนาดนี้

บอกตรงๆ ว่าวัดความเป็น "ฮิต" ของการดัดแปลงจากการ์ตูนหนึ่งเล่มเป็นอนิเมะไม่ได้วัดแค่ยอดวิวอย่างเดียว แต่ต้องดูว่ามันสัมผัสคนดูยังไงทั้งอารมณ์และความทรงจำ​ ฉันมักจะยก 'Fullmetal Alchemist' เป็นตัวอย่างแรกเสมอ เพราะมันทำให้เห็นภาพการดัดแปลงที่ทั้งซื่อสัตย์ต่อต้นฉบับและกล้าที่จะต่อยอด ในความทรงจำของฉัน ฉากที่เผยความจริงของฮอมังคิวลัสกับอดีตของเอลริคเรียงร้อยกันอย่างแน่นหนา เสียงพากย์และดนตรีช่วยเพิ่มพลังให้ฉากดราม่านั้นหนักแน่นขึ้นกว่าที่อ่านในเล่มเดียวกัน บทบาทของการตัดต่อและการใช้สัญลักษณ์อย่างวงเวทก็ทำให้การเล่าเรื่องในฉากเดียวมีน้ำหนักมากกว่าหน้ากระดาษ มุมที่ฉันชอบเป็นพิเศษคือการปรับเปลี่ยนบางจุดให้เหมาะกับสื่ออนิเมะโดยไม่ทำลายแก่นเรื่อง—อย่างเช่นฉากจังหวะสำคัญที่ถูกยืดหรือกระชับขึ้นเพื่อให้คนดูรับอารมณ์ได้เต็มที่ นอกจากเรื่องราวแล้วตัวละครที่พัฒนาชัดเจนทั้งหลักและรอง ทำให้คนดูผูกพันและสนใจตามไปทุกตอน นี่แหละเหตุผลที่หลายคนยังคุยถึง 'Fullmetal Alchemist' ทั้งในเวอร์ชันดั้งเดิมและ 'Fullmetal Alchemist: Brotherhood' ทั้งมุมของงานภาพและความลึกของธีมมันยังคงค้างในใจฉันจนทุกวันนี้

นี่คือเหตุผลที่ผลงานของแทนไทถึงโดดเด่นในบริบทสังคมไทย: เขาไม่เพียงแค่วาดภาพ แต่สร้างกระจกที่สะท้อนโครงสร้างและความไม่สมดุลของสังคมในรายละเอียดเล็กๆ ที่คนมักมองข้าม เมื่ออ่านงานของเขา ฉันมักชอบหยุดที่ฉากถนนและตลาดในเมือง—รายละเอียดอย่างเสื้อผ้าแบบต่างๆ ป้ายโฆษณาที่บ่งบอกระดับเศรษฐกิจ และการจัดวางคนในพื้นที่สาธารณะ ทำให้เห็นความต่างระหว่างผู้มีอำนาจกับคนธรรมดาได้ชัดขึ้น งานบางชิ้นใช้มุขเสียดสีที่ทำให้หัวเราะก่อนที่จะทำให้อึ้ง ส่วนชิ้นที่เป็นภาพเรียงความกลับเน้นน้ำหนักทางอารมณ์และความเงียบ ทำให้เราตั้งคำถามว่าทำไมบางปัญหาถึงอยู่ต่อไปโดยไม่มีการแก้ไขจริงจัง จากมุมมองส่วนตัว ผมชอบที่เขาไม่ยัดคำตอบ แต่ชวนให้คนอ่านทำงานคิดร่วม เห็นการเมืองแบบเป็นเรื่องของชีวิตประจำวันแทนที่จะเป็นเพียงข่าวพาดหัว ผลลัพธ์คือผลงานที่ทั้งเข้าถึงง่ายและคมคาย ทำให้ฉันอยากชวนคนรอบข้างอ่านและคุยกันถึงประเด็นเหล่านี้แบบจริงจัง

พอได้อ่านบทสัมภาษณ์ของธีรภัทร ผมรู้สึกว่าการพูดถึงมังงะเล่มนั้นทำให้ภาพรวมของงานเขาชัดขึ้นมาก — ว่าความเศร้าแบบเงียบ ๆ และความเป็นวัยรุ่นที่สับสนคือแรงขับเคลื่อนสำคัญที่เขาต้องการสื่อ ในมุมมองของคนที่โตมากับมังงะเล็ก ๆ แต่กระทบลึกอย่าง 'Solanin' ของอินิโอะ อาซาโนะ ฉันมองว่าเจ้าของบทสัมภาษณ์เอาความเรียบง่ายที่เจ็บปวดของเรื่องมาใช้เป็นบรรยากาศให้กับงานของตัวเอง เขาเล่าเกี่ยวกับฉากที่ตัวละครนั่งอยู่กับความว่างเปล่าในชีวิตประจำวัน และวิธีที่มุขตลกร้ายเล็ก ๆ ถูกใช้เป็นการปลอบประโลม ผู้ให้สัมภาษณ์บอกว่าเขาเรียนรู้การทำเพลง/การเขียนบท/การกำกับ (ไม่ระบุอาชีพตรง ๆ) แบบที่ไม่ต้องยิ่งใหญ่ แต่ต้องจริงจังกับความรู้สึกเล็ก ๆ ของตัวละคร ทั้งยังเอ่ยถึงการเลือกใช้โทนสี ดนตรีประกอบ และจังหวะการตัดต่อที่รับอิทธิพลมาจากการร้อยเรียงหน้าเพจของมังงะ เมื่อนึกถึงการนำแรงบันดาลใจแบบนี้มาปรับใช้ เราจะเห็นงานที่ไม่พยายามตะโกนเพื่อเรียกร้องความสนใจ แต่กลับฉวยช่วงเวลาสั้น ๆ ให้คนดูรู้สึกเชื่อมต่อ ความที่เขาพูดถึง 'Solanin' ทำให้ฉันเข้าใจว่าการแสดงออกแบบเงียบ ๆ ก็มีพลังมากเพียงใด — และนั่นแหละที่เป็นเสน่ห์ของงานเขาในสายตาคนดูอย่างฉัน

เคยสงสัยไหมว่าก้าวแรกของนักวาดมังงะคืออะไร สำหรับฉันมันไม่ใช่แค่การฝึกวาดให้เหมือนในหนังสือ แต่มันคือการสร้างนิสัยที่ยั่งยืนและการเรียนรู้พื้นฐานอย่างเป็นระบบ ฉันเริ่มด้วยการฝึกเส้นตรง เส้นโค้ง และการวาดท่าทางเร็วๆ (gesture) เพื่อให้มือคุ้นกับการนำเส้นก่อนตามด้วยการศึกษาสัดส่วนร่างกายและกล้ามเนื้อแบบผ่อนคลาย จากนั้นจึงผสมการฝึกมุมมอง (perspective) แบบง่ายๆ เพื่อให้ฉากไม่แบน เมื่อพื้นฐานสบายขึ้น ฉันก็ย้ายไปที่การเล่าเรื่องผ่านภาพ ฝึกทำ thumbnail หรือสเก็ตช์หน้าเพจสั้นๆ เพื่อฝึกการจัดช่อง (paneling) จังหวะการเปิด-ปิดข้อมูล และการคุมบีทอารมณ์ของฉาก พร้อมกับทดลองเทคนิคขีดเส้นแบบต่างๆ และการลงโทน ไม่ว่าจะเป็นหมึกแท้หรือโทนดิจิทัล สิ่งสำคัญคือการฝึกแบบมีเป้าหมาย: วันละสเก็ตช์ ฝึกมือ วันละบทสั้นๆ ฝึกเล่าเรื่อง นอกจากทักษะเทคนิคแล้ว ฉันยังให้ความสำคัญกับการอ่านมังงะเยอะๆ วิเคราะห์ว่าทำไมหน้าหนึ่งถึงกระตุ้นให้อยากพลิก และไม่กลัวการรับคำวิจารณ์ เอางานไปโพสต์ในกลุ่มเพื่อรับฟีดแบ็ก และเก็บผลงานเป็นพอร์ตไว้ส่งประกวดหรือสมัครงาน สิ่งที่สำคัญที่สุดคือความต่อเนื่อง อย่ารีบร้อน ความก้าวหน้าเกิดจากการลงมือทุกวัน สุดท้ายแล้วการเป็นนักวาดมังงะคือการผสมผสานระหว่างฝีมือ เทคนิค และหัวใจของเรื่องที่อยากเล่า—มันเป็นการเดินทางที่เจ็บปวดแต่สนุกมาก