หนึ่งความคิดนิจนิรันดร์ ฉบับแปลภาษาไทย ต่างจากต้นฉบับอย่างไร?

ปกติการอ่านฉบับแปลทำให้ฉันสังเกตความละเอียดปลีกย่อยที่ต้นฉบับวางไว้แล้วมากขึ้น โดยเฉพาะในกรณีของ 'หนึ่งความคิดนิจนิรันดร์' ฉบับแปลไทยจะเห็นการเลือกคำที่ออกจะกลมกล่อมและเป็นมิตรกับผู้อ่านไทยมากกว่าเวอร์ชั่นต้นฉบับ ซึ่งส่งผลทั้งเชิงอารมณ์และจังหวะการอ่าน

โทนเสียงบางตอนถูกปรับให้อ่อนลงหรือเข้าถึงง่ายขึ้น เช่นถ้อยคำที่ในต้นฉบับอาจเป็นสำนวนที่คมและก้ำกึ่ง แต่ในฉบับแปลกลับเลือกคำที่นุ่มกว่าเพื่อไม่ให้ผู้อ่านรู้สึกห่างเหิน นอกจากนี้ยังมีการใส่หมายเหตุหรือคำอธิบายสั้น ๆ ในตอนที่มีการอ้างอิงวัฒนธรรมหรือคำศัพท์เฉพาะ ซึ่งช่วยให้คนไทยที่ไม่คุ้นเคยยังสามารถเข้าใจบริบทได้ดีขึ้น แต่ในขณะเดียวกันก็อาจลดเสน่ห์ของความคลุมเครือที่ผู้เขียนต้นฉบับตั้งใจไว้

อีกสิ่งที่น่าสนใจคือการจัดหน้าหรือการแบ่งตอนในเล่มแปลมักจะถูกปรับให้เหมาะกับนิสัยการอ่านของตลาดไทย ฉบับแปลจึงอาจมีหัวเรื่องย่อยหรือพาดหัวที่ต่างออกไป ทำให้ประสบการณ์การอ่านของผู้อ่านไทยเป็นอีกแบบหนึ่งไปจากคนที่อ่านต้นฉบับโดยตรง สุดท้ายแล้ว ฉบับแปลทำให้เรื่องใกล้ตัวขึ้นและอ่านได้นุ่มกว่าต้นฉบับ ซึ่งเป็นข้อดีสำหรับคนที่อยากเข้าใจเรื่องได้เร็ว แต่ถ้าอยากสัมผัสโทนดิบ ๆ หรือความหมายแฝงบางอย่าง อาจต้องจับต้นฉบับเทียบดูบ้าง เหมือนกันกับเวลาที่อ่าน 'Norwegian Wood' เวอร์ชันแปลแล้วรู้สึกท่าทีของตัวละครเปลี่ยนไปเล็กน้อย ซึ่งก็ทำให้มีมุมมองใหม่ ๆ เกิดขึ้นเช่นกัน

อ่านเปรียบเทียบแล้วฉันรู้สึกว่าแก่นเรื่องของ 'หนึ่งความคิดนิจนิรันดร์' ยังคงอยู่ แต่องค์ประกอบบางอย่างถูกเบลอหรือเน้นซ้ำเพื่อตอบโจทย์ผู้อ่านไทย จุดที่สังเกตได้ชัดมีดังนี้:

- เลือกคำและระดับภาษาที่ต่างไป: บางประโยคในต้นฉบับใช้ภาษาทางการหรือศิลป์สูง ฉบับแปลมักลดระดับภาษาให้เป็นภาษาพูดมากขึ้นเพื่อให้คนทั่วไปอ่านไหลขึ้น
- อุปมาอุปไมยและสำนวนท้องถิ่น: สำนวนที่เฉพาะเจาะจงถูกแทนที่ด้วยสำนวนที่คนไทยเข้าใจได้ทันที ผลคือสีสันต้นฉบับบางส่วนหายไป
- คำที่มีหลายความหมาย: ในต้นฉบับคำบางคำเล่นสองความหมาย แต่แปลไทยมักเลือกความหมายเดียวชัดเจน ทำให้มิติของความหมายลดลง

ประสบการณ์ตรงคือเคยอ่านฉบับแปลของงานวรรณกรรมญี่ปุ่นเล่มหนึ่งแล้วรู้สึกถึงความเปลี่ยนแปลงนี้ชัดเจน เพราะฉากเงียบ ๆ ที่ต้นฉบับตั้งใจให้ผู้อ่านตีความ กลายเป็นคำอธิบายชัดเจนแทน นั่นทำให้หัวใจของข้อความบางอย่างถูกชี้นำไปทางเดียว แต่ก็ต้องยอมรับว่าการตัดสินใจแบบนี้ช่วยให้ผู้อ่านจำนวนมากเข้าใจโครงเรื่องหลักได้ง่ายขึ้น ในฐานะคนที่อ่านสองเวอร์ชัน ฉันจึงมองว่าฉบับแปลเป็นสะพานเชื่อมมากกว่าการทดแทนต้นฉบับ และบางครั้งการได้อ่านทั้งสองเวอร์ชันช่วยเติมเต็มกันและกันได้ดี

สิ่งที่สะดุดตาคือการจัดการกับชื่อเฉพาะและการเรียกเก็บถ้อยคำใน 'หนึ่งความคิดนิจนิรันดร์' ซึ่งฉบับแปลไทยมักเลือกวิธีคงรูปบางส่วนไว้แต่ปรับการอ่านให้ลื่น คำเรียกตัวละครหรือสถานที่ที่มีสำเนียงเฉพาะต้นฉบับถูกปรับจังหวะการอ่านให้คนไทยพูดตามได้ง่ายขึ้น ผลคือภาพในหัวของผู้อ่านเปลี่ยนไปจากที่ผู้เขียนต้นฉบับอาจตั้งใจไว้

อีกประเด็นคือความระมัดระวังในการแปลวลีที่มีนัยยะทางปรัชญา บางวลีถูกทำให้อธิบายชัดเพื่อลดความกำกวมซึ่งดีสำหรับการเข้าใจตรงกัน แต่ก็ลดความลึกทางความคิดบางประการไป ฉันคิดว่าความต่างนี้เหมือนการปรุงอาหารจานเดียวกันให้เข้ากับคนละวัฒนธรรม ทั้งสองเวอร์ชันจึงมีคุณค่าในแบบของตัวเอง และการเลือกอ่านขึ้นกับว่าอยากได้รสหวานแบบเข้าถึงง่ายหรือรสเข้มที่ทิ้งร่องรอยให้คิดต่อ