อาตาชินจิ มีที่มาจากนิยายต้นฉบับอย่างไร?

ลองนึกภาพสมุดพกที่มีกลิ่นคุ้นเคยของโรงเรียนและความลับข้างใน; ถ้าอยากให้มันเหมือนในนิยาย แค่ใช้ใจออกแบบก็ไปได้ไกลกว่าที่คิดมากเลย เราเริ่มจากพื้นฐานก่อน: กระดาษที่มีลายและสัมผัสต่างกันช่วยสร้างอารมณ์ เช่น กระดาษคราฟท์บางแผ่นสำหรับแทรกจดหมายลับ กระดาษโน้ตสีจางสำหรับบันทึกความฝัน แล้วใช้ปากกาที่ลายมือดูเป็นธรรมชาติ ไม่ต้องพยายามให้เรียบร้อยเหมือนพิมพ์ เพราะรอยมือและรอยยับคือสิ่งที่ทำให้สมุดดูมีประวัติศาสตร์ อีกเทคนิคที่ใช้บ่อยคือการใส่ชิ้นส่วนที่ดูเหมือตัดมาจากชีวิตจริง เช่นตั๋วรถเมล์เก่าที่พับแล้ว ป้ายชื่อกิจกรรมสมัยเด็ก หรือภาพถ่ายฉีกมุมเล็กๆ ตกแต่งขอบด้วยหมึกสีน้ำตาลบางๆ เพื่อให้เหมือนถูกเวลาเล่นงาน แล้วเขียนบันทึกด้วยเสียงเล่าเรื่องที่ไม่เป็นทางการ บางหน้าทำเป็นบันทึกเหตุการณ์ บางหน้าเป็นโน้ตสั้นๆ ที่ดูเหมือนเขียนตอนเบื่อเรียน ผลลัพธ์ที่ชอบสุดคือสมุดที่ทำให้คนเปิดแล้วรู้สึกเหมือนเจอชีวิตจริงๆ ไม่ใช่แค่ของตกแต่งแบบสวยฉาบผิว เทคนิคน้อยๆ เหล่านี้ช่วยให้สมุดพกของเรามีกลิ่นอายแบบ 'Kimi no Na wa' ในเชิงอารมณ์โดยไม่ต้องเลียนแบบฉากเป๊ะ ๆ

หลายสิ่งในเรื่องนี้สะท้อนภาพความเป็นพื้นบ้านและการอยู่รอดที่ฉันพบว่าน่าสนใจมาก ฉันมองว่าแกนกลางของ 'เขม จิ รา ต้องรอด' ไม่ได้มาจากแหล่งเดียว แต่มาจากการผสมผสานระหว่างตำนานท้องถิ่นกับปัญหาสังคมร่วมสมัย เรื่องราวเล่นกับธีมพื้นฐานอย่างการถูกทอดทิ้ง ความไม่ไว้วางใจระหว่างมนุษย์ และการปรับตัวในธรรมชาติ ซึ่งทำให้ผมนึกถึงองค์ประกอบแฟนตาซีมืดแบบใน 'Pan's Labyrinth' แต่ในกรอบสังคมไทย ฉันรู้สึกว่าองค์ประกอบซ้ำๆ เช่น สัญลักษณ์ความตาย สถานที่รกร้าง และการทดสอบศีลธรรมของตัวละคร ล้วนถูกใช้เป็นเครื่องมือเล่าเรื่องแทนการอธิบายตรงๆ นั่นทำให้ต้นกำเนิดของเรื่องดูเหมือนเกิดจากความต้องการสื่อสารเรื่องราวทางจิตวิญญาณและสังคมมากกว่าจะเป็นการนำเหตุการณ์จริงมาเล่าโดยตรง มันเป็นการเอาแง่มุมของประวัติศาสตร์ท้องถิ่น ความเชื่อ และความเปราะบางของมนุษย์มาทอรวมกันจนเกิดเรื่องราวที่ท้าทายและกินใจ

อยากเล่าให้ฟังแบบตรงไปตรงมาว่าช่องทางที่เราแนะนำเมื่อมองหา 'อาเรีย โต๊ะข้างๆ' เล่มภาษาไทยมีทั้งร้านใหญ่และตลาดมือสองที่มักมีของกลับมาบ่อย ๆ ในร้านหนังสือสาขาใหญ่ที่มีโซนมังงะหรือการ์ตูนแปลภาษาไทย เช่นแผนกหนังสือนำเข้ของร้านในห้างชื่อดัง ส่วนมากจะมีสต็อกหรือสามารถสั่งพิเศษได้ ถ้าไม่เจอในชั้นจงลองขอดูชั้นสั่งพิเศษหรือสอบถามแคชเชียร์ว่าฉบับแปลไทยเข้ามาหรือยัง เรามักจะเดินไล่ดูคละกับมุมหนังสือแนวเงียบสงบและเจอของที่ไม่คาดคิดบ่อย ๆ ถ้าช่องทางออนไลน์สบายกว่าก็เช็กเว็บของร้านใหญ่ที่มีระบบสั่งจองและแจ้งเตือนสินค้า รวมถึงตลาดออนไลน์ที่ขายทั้งของใหม่และมือสอง บางครั้งเล่มที่หายากจะโผล่มาจากผู้ขายมือสองหรือกลุ่มแลกเปลี่ยนบนโซเชียลมีเดีย การตรวจสอบสภาพปก หน้าเลข ISBN และถามรายละเอียดการจัดส่งช่วยให้ได้ของตรงใจ เราเองเคยรอจนกว่าจะได้ฉบับที่สะสมไว้คู่กับเล่มจากซีรีส์อื่นอย่าง 'Yotsuba&!' แล้วความคุ้มค่าก็ชัดเจน

ฉากหนึ่งจาก 'อาเรีย โต๊ะข้างๆ' ที่ยังติดตาตรึงใจคงเป็นตอนที่แสงจันทร์ลูบไล้ผิวน้ำและเรือค่อยๆ แล่นผ่านเงาอาคารเก่า ๆ ฉันนั่งดูฉากนั้นด้วยใจสงบจนรู้สึกเหมือนลมหายใจช้าลง รายละเอียดเล็ก ๆ อย่างเสียงไม้พายกระทบผิวน้ำ กลิ่นเปียกชื้นของอากาศ และแสงไฟสลัวบนหน้าต่างมันรวมกันเป็นโมเมนต์ที่ไม่ต้องมีบทพูดยาวๆ แต่กลับบอกอะไรได้มากมาย ในมุมมองของคนที่ชอบงานภาพและการใช้เสียงบรรยากาศ ฉากนี้ทำหน้าที่เหมือนบทกวีสั้น ๆ ที่เตือนว่าความงามมักมาในรูปแบบเรียบง่าย สิ่งที่ทำให้ฉากนี้เป็นหนึ่งในที่แฟน ๆ ชอบก็เพราะมันปล่อยให้คนดูได้มีพื้นที่คิดต่อเอง บางคนอาจจะจำการเดินทางร่วมกับตัวละคร บางคนอาจจะนึกถึงคืนที่เคยนั่งมองน้ำเหมือนกัน สำหรับฉัน ฉากนี้เป็นประตูเล็ก ๆ ที่พาเข้าไปในโลกของเรื่องได้อย่างนุ่มนวลและอบอุ่น

เสียงกีตาร์โปร่งจากเพลงประจำท้องถิ่นยังคงดังก้องในหัวเมื่อผมคิดถึงสิ่งที่ผู้เขียนเคยเล่าไว้เกี่ยวกับแรงบันดาลใจของ 'อาเรียโต๊ะข้างๆ' นั่นเป็นความทรงจำที่เขาใช้ถักทอเป็นภาพบ้านใกล้เรือนเคียงและบทสนทนาเล็ก ๆ ระหว่างคนแปลกหน้า เขาพูดถึงการสังเกตคนเดินผ่านไปมา แสงในครัวช่วงเช้า และกลิ่นกาแฟที่อบอวล ซึ่งทั้งหมดถูกยกมาเป็นฉากที่ทำให้เรื่องดูจริงจังและอบอุ่น ความทรงจำเล็กๆ เหล่านั้นไม่ใช่แค่ฉากประกอบ แต่เป็นแรงขับเคลื่อนทางอารมณ์ของตัวละคร ผู้เขียนชี้ว่าบทสนทนาธรรมดาๆ ที่คนมองข้ามได้กลายเป็นตัวตั้งให้เกิดจุดหักมุมบางอย่าง ในหลายตอนเขายังยกตัวอย่างภาพยนตร์ญี่ปุ่นเก่าๆ ที่เน้นบรรยากาศเหมือน 'My Neighbor Totoro' ซึ่งไม่ได้หมายถึงภูตไม้ แต่หมายถึงการให้ความสำคัญกับรายละเอียดประจำวันมากกว่าพล็อตยิ่งใหญ่ พอผมอ่านอีกครั้งก็เห็นเลยว่าทุกองค์ประกอบเล็กๆ ถูกจัดวางด้วยเจตนาเดียวกัน: ทำให้ผู้อ่านรู้สึกว่าใกล้ชิดกับตัวละครได้ทันที

เราเป็นคนที่ติดงานสยองขวัญของจุนจิ อิโต้จนหยุดคิดไม่ได้ เลยมีมุมมองที่ค่อนข้างกว้างเกี่ยวกับแหล่งบทสัมภาษณ์ฉบับภาษาไทยที่หาได้บ้าง ความจริงแล้วแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือมักกระจายอยู่หลายที่ แหล่งแรกคือฉบับแปลภาษาไทยของมังงะเอง — มองที่ท้ายเล่มหรือคำนำหลังปกของหนังสือแปลไทยหลายเล่มมักมีบทสัมภาษณ์สั้น ๆ หรือคำบรรยายจากผู้แปลและบรรณาธิการ ตัวอย่างที่คุ้นตาได้แก่ฉบับแปลของ 'Uzumaki' หรือ 'Tomie' ที่บางครั้งใส่โน้ตพิเศษหรือบทสัมภาษณ์ย่อ ๆ รวมถึงคอลัมน์ในหนังสือรวมเล่มพิเศษ แหล่งที่สองคือนิตยสารหรือเว็บแมกกาซีนสายการ์ตูนและวรรณกรรมที่แปลหรือเรียบเรียงบทสัมภาษณ์มาเป็นภาษาไทย บทความเชิงวิเคราะห์ในเว็บแมกกาซีนบางแห่งมักสอดแทรกคำพูดจากการสัมภาษณ์เดิมไว้ด้วย แหล่งที่สามคือชุมชนออนไลน์และเพจแฟน ๆ — แม้บางครั้งจะเป็นการแปลจากภาษาญี่ปุ่นหรืออังกฤษโดยแฟน ๆ แต่มักมีการรวบรวมและอ้างอิงต้นฉบับ ทำให้เป็นทางเลือกเร็วสำหรับคนที่อยากอ่านในภาษาไทย โดยสรุป หากอยากอ่านบทสัมภาษณ์ฉบับภาษาไทยจริง ๆ ให้ลองไล่ดูท้ายเล่มหนังสือแปล, บทความในแมกกาซีนสายการ์ตูน, และโพสต์จากเพจหรือบล็อกแฟน ๆ — แต่ต้องระวังคุณภาพการแปลและการอ้างอิงต้นฉบับด้วย เสียงของงานและความคิดของผู้เขียนยังคงสะท้อนผ่านคำพูดเหล่านั้นได้เสมอ แล้วก็หวังว่าคนรักงานสยองจะเจอบทสัมภาษณ์ที่อ่านแล้วขนลุกได้บ้างนะ

ฉากสยองของจุนจิ อิโต้มักสะท้อนความกลัวที่ไม่ใช่แค่หวาดผวาชั่วคราว แต่เป็นความรู้สึกว่าตัวตนของเราถูกเคลื่อนย้ายหรือกลืนหายไปทีละน้อย บางครั้งภาพก้นหอยใน 'Uzumaki' ทำให้ฉันหัวใจเต้นไม่เป็นจังหวะเพราะมันไม่ใช่แค่สัญลักษณ์ แต่เป็นกระบวนการที่คืบคลานเข้ามาอย่างช้า ๆ และแน่นอน ชีวิตประจำวันถูกบิดให้ผิดรูปราวกับฟองสบู่ที่จะแตกเสมอ งานของอิโต้ชอบเล่นกับความเป็นไปไม่ได้ที่ค่อย ๆ กลายเป็นความจริง เช่น คนที่หมกมุ่นกับก้นหอยจนรู้สึกว่าหน้าตาและความคิดถูกเปลี่ยน การใช้ภาพใกล้ ๆ ให้เห็นรายละเอียดของผิวหนัง ตา ลายก้นหอย ทำให้ผู้อ่านรู้สึกว่าความเป็นมนุษย์ถูกทำลายลงทีละชิ้น นอกจากมุมมองเชิงกายภาพ ความกลัวที่ฉันได้รับจากงานของเขายังเป็นความกลัวเชิงปรัชญา—ความไร้เหตุผลของจักรวาลหรือความบิดเบี้ยวของโลจิกที่โดดเข้ามาในชีวิตประจำวัน ฉากที่ดูธรรมดาเช่นทางเดินหรือบ้าน กลับถูกเปลี่ยนให้เป็นกับดักทางสายตาและจิตใจ เหมือนมีเสียงกระซิบจากภาพที่บอกว่า 'ไม่มีอะไรปลอดภัย' สิ่งนี้ทำให้ฉากสยองของอิโต้ไม่เคยล้าสมัย เพราะมันไม่ใช่แค่อุปกรณ์หวาดกลัว แต่เป็นการสะท้อนความเปราะบางของการมีอยู่ในโลกที่เราเข้าใจได้ไม่หมด ฉันออกจากหน้าหนังสือด้วยความรู้สึกหนักแน่นและความคิดที่ว่าความปกติของวันพรุ่งนี้อาจจะไม่เหมือนเดิม

สิ่งแรกที่ทำให้ผิวขนลุกเมื่ออ่าน 'Tomie' คือความรู้สึกว่าความงามถูกใช้เป็นกับดักอย่างเย็นชาและต่อเนื่อง ฉันหลงใหลในวิธีที่อิโต้ฉาบความสวยงามของตัวเอกไว้เหนือความเป็นมนุษย์ จนความใคร่และความคลั่งไคล้กลายเป็นแรงกระทำที่ทำร้ายตัวละครรายรอบได้อย่างไร้ปราณี เรื่องสั้นหลายตอนในเล่มนี้เล่นกับการเกิดใหม่ของ 'โทมิเอะ' อย่างไม่หยุดหย่อน — เธอกลับมาหลังการตาย มีชิ้นส่วนร่างกายที่แยกตัวแล้วกลับรวมกัน และผู้คนที่ตกหลุมรักจนพร้อมจะทำสิ่งสยดสยองเพื่อเธอ ฉันรู้สึกขนลุกทุกครั้งที่เห็นภาพรอยยิ้มเยือกเย็นของเธอกับฉากที่คนใกล้ชิดค่อยๆ สูญเสียความเป็นตัวเองไป การเล่าเรื่องในเล่มนี้ไม่ใช่แค่สยองอย่างผิวเผิน แต่มันสะเทือนจิตแบบติดอยู่ในคอ — ความคลุมเครือของสิ่งที่เกิดขึ้นกับตัวละครทำให้ผู้อ่านต้องเติมเต็มช่องว่างเอง บางตอนชวนให้นึกถึงหนังสยองขวัญคลาสสิกที่ใช้บรรยากาศมากกว่าฉากเลือด ฉันอ่านมันตอนค่ำในห้องที่ไฟสลัวแล้วรู้สึกว่าทุกเงาในบ้านมีชีวิต โดยเฉพาะฉากที่โทมิเอะแทรกซึมเข้าไปในชีวิตคนธรรมดาอย่างช้าๆ ไม่โหมประโลม แต่แนบเนียนจนหัวใจเต้นไม่เป็นจังหวะ ปิดเล่มแล้วยังมีภาพติดตาอยู่นาน — ไม่ใช่แค่ภาพเลือดหรือการผ่าตัด แต่เป็นการถูกทำให้หวาดกลัวในระดับจิตใจที่ลึกกว่าเยื่อชั้นผิว นี่แหละเหตุผลที่ฉันมักแนะนำ 'Tomie' ให้คนที่อยากลองสัมผัสงานของจุนจิ อิโต้ ถ้าชอบความสยดสยองที่ทำให้คิดวนไปวนมา แถมภาพสวยงามทว่าร้ายกาจ เล่มนี้ตอบโจทย์ได้ดี