เพลงผีบอก เนื้อเพลงมีความหมายอย่างไร

เรื่องเพลงของ 'Arlecchino' เป็นหัวข้อที่ฉันมักจะย้อนกลับมาฟังบ่อยๆ เพราะถือเป็นหนึ่งในตัวละครที่เสียงและดนตรีรอบตัวเธอให้ความรู้สึกไม่ปะติดปะต่อแต่ชวนสะดุ้งไปพร้อมกัน เท่าที่สังเกตจะมีเพลงธีมเฉพาะที่ใช้ในตัวอย่างตัวละครและฉากพิเศษของเธอ ซึ่งมักไม่ถูกใส่เป็นแทร็กยาวๆ ในอัลบั้ม OST หลัก แต่เมโลดี้และโมทีฟของเธอมักปรากฏในฉากคัทซีนและมิวสิกสแตนด์บายที่เปิดตอนมีการพูดคุยหรือเหตุการณ์สำคัญของกลุ่ม Fatui โดยเฉพาะท่วงทำนองที่ผสมระหว่างเพอร์คัชชันหนักๆ กับเครื่องสายที่สั้นและคม ทำให้ได้อารมณ์เหมือนละครหน้ากากผสมกับความเหี้ยม ฉันชอบเปรียบเทียบความรู้สึกของธีมเธอกับเพลงของ 'La Signora' เพราะทั้งคู่มีโทนดาร์กและอีลีแกนซ์แบบคนละมุม แต่ 'Arlecchino' จะเน้นความวาบหวิวและท้าทายมากกว่า ซึ่งทำให้เวลาฟังตัวอย่างของเธอครั้งแรกรู้สึกว่ามีทั้งความร้ายกาจและความเยือกเย็นปะปนกัน ถ้าอยากสัมผัสตรงๆ แนะนำให้กดดูตัวอย่างตัวละครบนช่องทางอย่างเป็นทางการหรือสังเกต BGM ในฉากเนื้อเรื่องที่เธอปรากฏ — มันให้ความรู้สึกแบบละครหน้ากากที่ยังไม่จบ อารมณ์ติดค้างอยู่ดีๆ

บทกวีในเพลงประกอบบางเพลงมีความหมายชั้นลึกที่ซ่อนอยู่ระหว่างบรรทัดและเมโลดี้ ทำให้การแปลไม่ใช่แค่การถอดคำ แต่เป็นการถอดอารมณ์ด้วย เมื่อฟัง 'Unravel' ฉันมักคิดถึงวิธีถ่ายทอดความขมปนโหยหาที่ซ่อนอยู่ในโครงสร้างประโยคของต้นฉบับ: คำบางคำต้องแปลตรง ๆ เพื่อรักษาจังหวะและน้ำเสียง ในขณะที่อีกหลายวลีต้องขยับรูปประโยคในภาษาไทยเพื่อให้ฟังเป็นธรรมชาติและยังคงสะเทือนใจเมื่อร้องตามได้ การตัดสินใจระหว่างความหมายตามตัวและความหมายเชิงภาพยนตร์เป็นสิ่งที่ฉันต่อสู้ด้วยเสมอ เพราะถ้าเลือกแปลแบบ literal อาจสูญเสียสัมผัส แต่ถ้าแปลแบบ free จะเสี่ยงค่าวรรณกรรมนั้นเปลี่ยนไป ฉันจบการแปลด้วยการเลือกคำที่ให้ความหมายใกล้เคียงที่สุดและยังรักษาจังหวะให้ร้องได้ ซึ่งสำหรับฉันคือหัวใจของการทำให้บทกวีในเพลงประกอบยังคงชีวิตเมื่อย้ายมาเป็นภาษาไทย

เพลงหนึ่งที่ยากจะลืมจาก 'เชอรี่ดอย' คือ 'สายลมเชอรี่' ซึ่งเปิดฉากด้วยคอร์ดกีตาร์โปร่งบาง ๆ แล้วค่อยๆ ขยายเป็นสตริงนุ่ม ๆ จนเต็มอารมณ์ ส่วนตัวแล้วผมรู้สึกว่าท่อนเมโลดีของเพลงนี้ทำหน้าที่เป็นธีมประจำเรื่องอย่างชัดเจน มันไม่ได้หวือหวาแต่กลับสื่อความอบอุ่นและความอาลัยในเวลาเดียวกัน ทุกครั้งที่ทำนองนี้กลับมา ผมเหมือนถูกดึงกลับไปสู่ภาพของตัวละครที่เดินขึ้นเขา ท่ามกลางหมอกและแสงแดดเลือนราง การเรียบเรียงเสียงประสานของไวโอลินและแซ็กโซโฟนให้ความรู้สึกเป็นผู้ใหญ่ แต่ยังรักษาความละมุนของความทรงจำเอาไว้ได้ดี ในมุมมองทางดนตรี ผมชอบวิธีที่นักประพันธ์ใส่ลูกเล่นเล็ก ๆ เช่นการใช้เปียโนซ้ำโน้ตเป็นแผงพื้นหลัง และการใส่เสียงเป่าไม้ไผ่เข้ามาในบางจังหวะ มันทำให้เพลงมีชั้นเชิงแบบชนบทแต่ไม่ตกยุค อารมณ์โดยรวมจึงสมดุล ระหว่างความเงียบสงบกับความเข้มข้นของความรู้สึก คล้ายกับงานเพลงประกอบภาพยนตร์อย่าง 'Kikujiro' ที่ใช้ทำนองเรียบง่ายแต่ทรงพลัง ซึ่งสำหรับผมแล้ว 'สายลมเชอรี่' คือเพลงที่ยึดโครงเรื่องให้เข้าที่ และเป็นเพลงที่ฟังได้ทุกฤดูโดยไม่รู้สึกเบื่อ

เพลงธีมแรกของ 'สื่อกระต่ายหมายจันทร์' ทำให้ฉันเหมือนถูกดึงเข้าไปในความคิดถึงที่ละเอียดอ่อน — ไม่ใช่ความคิดถึงแบบหวานจัดแต่เป็นความอ้างว้างที่มีแสงไฟวูบไหวอยู่ไกล ๆ ฉากเปิดที่มีเปียโนลอยเบา ๆ ผสมกับฮาร์ปและเสียงซินธ์บาง ๆ มอบสัมผัสของความทรงจำ ส่วนตัวสำหรับฉันโน้ตที่ลงท้ายไม่เคยครบถ้วนเหมือนประโยคที่ยังไม่ถูกพูด นั่นทำให้อารมณ์เป็นความหวานปนเศร้า เมื่อเข้าสู่ฉากความขัดแย้ง ดนตรีจะเปลี่ยนเป็นสตริงที่ลากยาวขึ้น เพิ่มความตึงเครียดโดยไม่ต้องเพิ่มจังหวะให้วุ่นวาย ฉากสารภาพความในใจบนดาดฟ้าถูกซัพพอร์ตด้วยเมโลดี้เล็ก ๆ ที่ซ่อนความเปราะบางเอาไว้จนทำให้เสียงเงียบหลังเพลงจบยิ่งหนักขึ้น บางท่อนของธีมฉากแอ็กชันใช้ไลน์เบสต่ำกับจังหวะซินโธที่เหมือนหัวใจเต้นเร็ว ซึ่งอ่านเป็นความกลัวผสมความมุ่งมั่น ทำให้เพลงของ 'สื่อกระต่ายหมายจันทร์' ไม่ได้แค่บอกอารมณ์ แต่เป็นส่วนหนึ่งของการเล่าเรื่อง — ฉันรู้สึกเหมือนดนตรีกำลังพยุงตัวละครให้เดินต่อไป มากกว่าจะเป็นแค่พื้นหลังที่สวยงามเฉย ๆ

รายการเพลงที่ได้ยินใน 'เหนือสมรภูมิ' พากย์ไทยตอนแรกมีองค์ประกอบหลักๆ ที่แฟนๆ น่าจะคุ้นเคย ทั้งเพลงเปิด เพลงปิด และเพลงประกอบฉาก (BGM) ที่คอยเน้นอารมณ์ในแต่ละซีน ซึ่งถ้านับตามสิ่งที่ออกมาใน EP1 จะพบว่าเพลงที่ได้ยินบ่อยที่สุดมี 4 ชิ้นหลัก: เพลงเปิด เพลงปิด เพลงประกอบระหว่างฉากต่อสู้ และเพลงประกอบฉากซีนซึ้ง/ดราม่า ผมจะเล่าให้ละเอียดขึ้นว่าชิ้นไหนเล่นตรงช่วงไหนและมีลักษณะอย่างไร จังหวะเปิดตอนแรกจะเป็นเพลงที่ให้ความรู้สึกฮึกเหิมและมีเมโลดีเด่นๆ ที่ใช้เป็นธีมหลักของซีรีส์ ทำหน้าที่ปูโทนของเรื่องและมักถูกยกมาใช้ในรูปแบบสั้นๆ เป็นสัญลักษณ์ของตัวละครหรือสถานการณ์ในภายหลัง ส่วนเพลงปิดจะเน้นโทนช้า มีเสียงร้องเรียบง่ายและคอร์ดที่ถ่ายทอดความเหงาเล็กๆ หลังจบเหตุการณ์ในตอน เพลงประกอบระหว่างฉากต่อสู้มักเป็นบีทที่หนักและใช้เครื่องสายร่วมกับซินธ์เพื่อเพิ่มความตึงเครียด ขณะที่เพลงประกอบฉากซึ้งมักเป็นเปียโนหรือไวโอลินซ้ำทำนองสั้นๆ เพื่อกระตุ้นความรู้สึกให้คนดูผูกพันกับตัวละครในช่วงเปิดเผยบทหรือความทรงจำ นอกจากชิ้นหลักทั้งสี่ ยังมีสัญลักษณ์ดนตรีสั้นๆ หลายจังหวะที่เรียกว่า motifs ซึ่งจะถูกใช้ซ้ำเมื่อมีการพูดถึงประเด็นสำคัญ เช่น เสียงโน้ตต่ำสั้นๆ ก่อนมีการเปิดเผยแผนการ หรือเสียงเบสสลับในฉากผลักดันการไล่ล่า ฉากบรรยายพื้นหลังในตลาดหรือบ้านเมืองจะถูกเติมด้วย BGM เบาๆ ที่ผสมผสานเครื่องไม้เครื่องมือแบบท้องถิ่น ทำให้บรรยากาศมีมิติ ไม่ใช่แค่เพลงเด่นสองชิ้นแล้วจบ สิ่งนี้ทำให้ EP1 รู้สึกแน่นและเรียงร้อยทั้งเรื่องภาพและเสียงได้ดี ถ้ารู้สึกอยากเก็บชื่อเพลงจริงๆ ไว้ฟังซ้ำ ชื่อเพลงมักจะมีทั้งเวอร์ชันร้องเต็มสำหรับ OP/ED และเวอร์ชันอินสตรูเมนทอลสำหรับ BGM ที่รวมอยู่ในอัลบั้ม OST อย่างเป็นทางการของซีรีส์ การได้ฟังเพลงแยกชิ้นจะเห็นรายละเอียดการเรียบเรียง เช่น ลายกลองที่เปลี่ยนระหว่างฉากต่อสู้กับฉากลอบสังเกต ซึ่งช่วยให้เข้าใจการใช้ดนตรีประกอบฉากมากขึ้น สรุปแล้ว EP1 ของ 'เหนือสมรภูมิ' พากย์ไทยมีทั้งเพลงเปิด เพลงปิด และ BGM หลายชิ้นที่ทำหน้าที่ชัดเจนในการสร้างโทนและอารมณ์ และสำหรับคนที่ชอบโฟกัสเสียงเหมือนกัน รู้สึกว่าเพลงประกอบในตอนแรกทำหน้าที่ได้มากกว่าการเป็นแค่พื้นหลัง — มันเป็นตัวเล่าเรื่องอีกชั้นหนึ่งที่ทำให้ฉากบางฉากยังคงติดหูแม้จะดูจบไปแล้ว

ส่วนตัวแล้วเพลงที่เลือกมักทำหน้าที่เป็นตัวเร่งอารมณ์ให้ฉากพีคในเธรดเศร้ากลายเป็นประสบการณ์ที่กินลึกขึ้นมากกว่าแค่คำพูด ฉันมักคิดถึงเวลาที่อ่านข้อความยาวๆ มีรูปโปรไฟล์ไร้แสง และบรรยายความเจ็บปวดแบบเรียบๆ เพลงจะกลายเป็นสิ่งที่เติมช่องว่างระหว่างประโยค ช่วยขยายจังหวะหายใจของคนอ่านให้รู้สึกหนักหรือโล่งขึ้นตามที่เรื่องต้องการ ถ้าต้องแนะนำจริงจังสำหรับฉากพีคที่เศร้าสุดใจ ฉันมักจับคู่แบบนี้: ถ้าเป็นมอนโรโมชั่นหรือมอนทาจที่เน้นภาพซ้อนข้อความสั้น ๆ ‘On the Nature of Daylight’ ของ Max Richter คือครีมและกาวที่จับทุกเฟรมให้กลายเป็นความคล้อยตาม มันไม่โจ่งแจ้ง แต่ใช้เสียงสายไวโอลินที่ยาวและคอร์ดซ้ำ ๆ ทำให้ช่วงจังหวะค้างแล้วซึมเข้ากระดูก สำหรับซีนหายนะส่วนตัวหรือการสูญเสียที่ต้องการความกว้างและความบีบคั้นมากขึ้น ‘Lux Aeterna’ ของ Clint Mansell ให้พลังแบบชนิดที่ทำให้คนอ่านสะดุดกับประโยคสุดท้าย มันเหมาะกับการปิดเธรดที่อยากให้คนหยุดคิดต่อทันที แต่ถ้าฉากพีคเป็นความเศร้าเล็กๆ ใกล้ตัว ไม่ใช่หายนะระดับมหากาพย์ ฉันชอบหยิบ ‘Comptine d'un autre été’ ของ Yann Tiersen มาใช้ เพราะเปียโนเดี่ยวทำหน้าที่เหมือนเสียงภายในของตัวละคร เสียงเรียบๆ นุ่มๆ จะทำให้คนอ่านคล้อยตามได้กับรายละเอียดเล็ก ๆ เช่นรูปเก่า หัวเราะที่หายไป ทุกร่องเสียงของเพลงแบบนี้จะทำให้เธรดดูเป็นเรื่องส่วนตัวมากขึ้น สุดท้ายแล้วการเลือกเพลงไม่ใช่แค่เรื่องของความเศร้า แต่มันคือการเลือกว่าคุณอยากให้ผู้อ่าน 'อยู่' กับอารมณ์นานแค่ไหนและแบบไหน — นิ่งเหงา ดราม่า หรืออบอุ่นเจ็บปวด — และนั่นแหละคือเหตุผลว่าทำไมฉันถึงชอบจับคู่เพลงต่างแนวเข้ากับฉากพีคที่ต่างกัน

เซ็ตแรกที่ชอบคือเพลงฮึกเหิมแบบที่ยกบรรยากาศงานคอนขึ้นมาได้ทันที เวลาอยากให้เพลย์ลิสต์พุ่งทะยาน ผมมักเริ่มด้วยจังหวะคลาสสิกอย่าง 'Gee' ที่ชวนให้ยิ้มและร้องตามง่าย ๆ แล้วค่อยต่อด้วยความหนักแน่นของ 'Growl' ที่โทนดิบ ๆ มันช่วยบาลานซ์ความหวานได้ดีมาก จากนั้นจะสลับมาใส่บีททันสมัยอย่าง 'DDU-DU DDU-DU' เพื่อเพิ่มแอ็กเซนต์ให้เพลย์ลิสต์ตื่นเต้น แล้วถ้าต้องการโมเมนต์อบอุ่น ๆ ก็หยิบ 'Boy with Luv' มาปิดช่วงกลาง เพียงแค่สองสามท่อนก็ทำให้บรรยากาศเปลี่ยนทันที ก่อนจะจบด้วย 'Love Scenario' ที่คุยง่ายและแฝงเมโลดี้ติดหู เหมาะสำหรับช่วงขับรถหรือเดินเล่น เซ็ตนี้ออกแบบให้มีจังหวะขึ้น-ลงชัดเจน ฟังแล้วไม่รู้สึกเบื่อ เพราะมีทั้งสายป๊อป สายแร็ป และเพลงที่เน้นเมโลดี้ ฉันมักใช้เซ็ตแบบนี้เมื่ออยากให้เพลย์ลิสต์ทั้งวันมีมู้ดหลากหลายโดยไม่กระโดดจนรู้สึกแปลก สรุปคือเลือกเพลงที่รู้สึกเชื่อมกันทางอารมณ์ แม้จะมาจากยุคต่างกันก็ตาม

เราเห็นชื่อ 'ฝันดีนะปุนปุน' จริงๆ แล้วเป็นการแปลของชื่อมังงะญี่ปุ่น 'おやすみプンプン' ซึ่งเป็นผลงานของ Inio Asano ไม่ได้มาจากเพลงหรือท่อนร้องไหนโดยตรง แต่คำว่า 'おやすみ' แปลตรงตัวว่า 'ราตรีสวัสดิ์' หรือ 'ฝันดี' นั่นเอง ในมังงะคำนั้นปรากฏขึ้นเป็นคำพูดที่ตัวละครใช้บอกลา/บอกฝันดีกับปุนปุนเป็นครั้งคราว ทำให้ชื่อเรื่องกลายเป็นเหมือนเสียงทำนองอ่อนโยนที่ขัดแย้งกับเนื้อหาโศกชังและมืดมนของเรื่อง ยิ่งมองย้อนไปยิ่งรู้สึกว่าชื่อเรื่องตั้งใจใช้ความคุ้นเคยของคำอำลาพื้นบ้านมาเป็นม่านบังหน้า ทั้งที่ใต้ผิวกลับเต็มไปด้วยความซับซ้อนและความเจ็บปวด นี่จึงไม่ใช่การยืมท่อนเพลง แต่เป็นการเลือกคำสั้นๆ ที่ฉุดอารมณ์ได้ดี เมื่อแปลเป็นไทยเป็น 'ฝันดีนะ ปุนปุน' ก็พยายามคงความไว้ใจได้ของประโยคสั้นๆ นั้นไว้ ล้วนเป็นการตัดสินใจเชิงวาทศิลป์ของผู้แต่งและผู้แปลมากกว่าจะเป็นการอ้างอิงจากเพลงใดเพลงหนึ่ง