Chapter 2

ISANG MALAKAS na sampal ang dumapo sa pisngi ni Anna mula sa kanyang ina nang makapasok ito sa kanyang k’warto. Hindi nakaimik ang dalaga dahil sa labis niyang pagkabigla.

“Wala kaming ibang gusto sa ‘yo ng Dad mo kung ‘di ang ikabubuti mo lang tapos ito ang gagawin mo sa amin?” At hinampas sa kanyang mukha ang isang papel.

“Sinabi na namin sa ‘yo na hindi ka papakainin ng pagsusulat mong ‘yan pero ano ang ginawa mo?” tanong ng kanyang ina na galit na galit at tinuturo ang papel na hinampas sa kanyang mukha. “Wala kang utang na loob! Matapos ka naming bihisan, buhayin at ibigay ang lahat ng kailangan mo ganito ang isusukli mo sa amin ng Dad mo? Nang dahil sa lintik na pagsusulat na ‘yan nagawa mo kaming suwayin!”

Napatingin si Anna sa sahig kung saan naroon ang sulat at nakita niya ang selyo ng UP-Diliman, kahit na hindi niya iyon basahin alam niya kung ano ang nilalaman noon. Nang sandaling iyon umalingawngaw sa kanyang alaala ang sinabi ng binata sa kanya noong nasa London ito.

“You should not let anyone dictate your life. The only one responsible for your life is you not anyone nor your family.”

Huminga nang malalim si Anna bago hinarap ang nanggagalaiti sa galit niyang ina.

“Mom, alam ko po ginagawa niyo ang lahat para sa akin ni Dad pero sa pagsusulat lang po ako masaya sana naman maunawaan niyo po ako,” mahinahong pagsusumamo ni Anna sa kanyang ina.

“Alam mo pala na ginagawa namin ang lahat para sa ‘yo kaya bakit mo kami kailangan na suwayin? Bakit kailangan mong ipagpilitan ang pagsusulat na ‘yan na wala namang ginagawang mabuti para sa ‘yo? Panira lang ang pagsusulat na ‘yan sa buhay mo!” saad ng kanyang ina sa mataas na boses.

Hindi matanggap at hindi na kaya ni Anna ang magtimpi. Masyado na siyang nasasaktan sa mga pinagsasabi ng kanyang ina.

“Panira? Talaga ba, Mom?” hindi makapaniwalang tanong ng dalaga sa kanyang ina.

“Oo! Panira talaga ‘yang pagsusulat na ‘yan sa buhay mo! Sa buhay nating lahat! Kung hindi dahil sa lintik at basurang pagsusulat na ‘yan hindi tayo magkakaganito!”

“Mom, hindi basura ang pagsusulat!” mariing tutol ni Anna at kasabay noon ay ang pagkawala ng kanyang mga luha sa kanyang mga mata. “Ito na nga lang po nagpapasaya sa akin pati ba naman ito gusto niyong alisin sa akin tulad ng ginawa mong pag-alis sa akin ng tatay?” garalgal na tanong niya. “Ano pa ba ang gusto mong alisin sa akin, Mom?”

“Hindi pa ba sapat na nandito na ang Daddy Hugo mo at gusto mo pa rin makasama ang wala mong k’wentang ama? Hindi pa ba sapat ang ibinibigay niya sa ‘yo at hindi mo magawang kalimutan ang palamunin mong ama?”

Napakuyom ng kamay si Anna sa masasakit at mapanirang salitang lumalabas sa bibig ng kanyang ina sa sarili at tunay niyang ama.

“Kaya ba nagawa mong iwan si Tatay dahil hindi niya maibigay ang mga bagay na kaya ngayon na ibigay ni Dad sa ‘yo?” tiim-bagang tanong ng dalaga na may mga malalalim na paghinga. “Mahal ka ni Tatay pero nagawa mo siyang ipagpalit para sa sarili mong kaginhawaan.”

“Bakit sa tingin mo mabubuhay ba ako ng pagmamahal? Mabubusog ba ako ng pagmamahal niya? Hindi ‘di ba? Hindi!” mariing sigaw ng kanyang ina. “Kung nagtiyaga tayo sa tatay mong walang k’wenta pare-pareho tayong mamatay sa gutom!”

“Bakit, Mom? Ano ba ang mahalaga sa ‘yo? Pera? Puro ka na lang pera pera! Wala kang ibang gusto kung ‘di pera!” walang pagtitimping sagot ni Anna sa kanyang ina.

Muli, isang malakas na sampal ang dumapo sa pisngi ni Anna dahilan para maibaling ang kanyang mukhang sa kabilang direksyon. “Alam mo ba pinagsasabi mo?” nanggagalaiting tanong ng kanyang ina.

Nabigla man ay mabilis na ikinumpas ni Anna ang kanyang sarili at hinarap ang kanyang ina nang buo at may lakas ng loob.

“Magmamaang-mangan pa ba tayo, Mom? Hindi ba’t inasawa mo lang naman si Dad dahil sa mayaman siya kung hindi siya mayaman tulad ni Tatay sa tingin mo ba aasawahin mo si Dad?” masamang loob na tanong ni Anna sa kanyang ina na siyang ikinabigla nito.

Dahilan para maiangat muli nito ang kamay at akmang sasampalin ang dalaga ngunit mabilis na pinigilan ito ni Anna

“Wala kang hiyang anak!” galit na sigaw ng kanyang ina.

Maingat na binaba ni Anna ang kamay ng kanyang ina. “Kailanman ay hindi po ako naging sakit ng ulo sa inyo pero nang dahil sa pagsusulat ko naging isang masamang anak ako para sa inyo,” nanlulumong saad ng dalaga na sobrang nasasaktan nang sandaling iyon. “Nang dahil sa takot niyo na mawalan ng pera ay kinontrol niyo ako at kayo ang nagdesisyon para sa akin kahit na ayaw ko. Ginawa niyo akong puppet, Mom. Hindi niyo ako itinuring bilang isang anak.”

Tinignan ni Anna ang kanyang ina sa mga mata nito nang diretso. “Pera lang po ba talaga ang mahalaga sainyo? Kahit na sarili kong kalayaan na makapagdesisyon para sa sarili ko ay gusto niyo kontrolin?”

“Oo! Pera na kung pera pero kung wala ang perang sinasabi mo matagal ka na sanang patay! Hindi mo na maaalala ang pagmamahal, maging masaya at mga gusto mo sa sandaling kumalam na ang sikmura mo o ang magkasakit ka! Sa mundong ito walang ibang mahalaga kung ‘di ang pera! Pera lang ang magliligtas, magpapasaya at bubuhay sa ‘yo sa mundong ito kung walang pera walang k’wenta ang buhay mo! Mamamatay kang dilat.”

Hindi makapaniwala si Anna sa mga lumalabas sa bibig ng kanyang ina na siya niyang labis na ikinapanlumo. Naputol ang tensyon na namamagitan sa kanilang dalawa nang biglang bumukas ang pinto.

“What’s happening here?” tanong ni Hugo nang makita niyang namumula ang mukha ni Anna at umiiyak ito.

Hindi sumagot si Anna at kinuha ang kanyang maleta at isa-isang kinuha ang kanyang mga damit at inilagay sa maleta.

“Anna, why are you packing your things?” nagtatakang tanong ng kanyang Dad na hindi naiintindihan ang nangyayari ngunit nagpatuloy sa pag-impake ng gamit si Anna.

Hinablot ng kanyang ina ang braso ng dalaga dahilan para maibaling ang tingin ni Anna rito.

“Ano sa tingin mo ang ginagawa mo?” mariing tanong ng kanyang ina na may kasamang panlalaki ng mga mata nito.

“Nag-iimpake.” Sabay binawi ni Anna ang kanyang kamay sa pagkakahawak ng kanyang ina.

“At sa tingin mo saan ka pupunta?”

“Kung hindi niyo magawang tanggapin ang pagsusulat ko. Aalis na lang ako sa bahay na ito,” desididong saad ni Anna.

Muli, hinatak ng kanyang ina ang kanyang kamay nang pagkalakas-lakas dahilan para mapaharap siya rito at isang malakas na sampal ang dumapong muli sa kanyang mukha.

“Wala kang utang na loob! Ito ba ang isusukli mo sa akin matapos ko gawin ang lahat sa ‘yo? Lahat ginawa ko para maibigay lahat ng pangangailangan mo tapos ito ibabayad mo sa akin?” sigaw ng kanyang ina sa abot ng kanyang makakaya.

Binawi ni Anna ang kanyang kamay at pinunasan ang luhang kumawala sa kanyang mga mata.

“Kung hindi niyo magawang tanggapin o respetuhin ang kagustuhan ko, ako na lang ang aalis nang matahimik na ang buhay nating lahat.” Sabay sara sa maleta at binitbit iyon palabas ng kanyang k’warto ngunit bago siya makalabas ng pinto ng kanyang k’warto ay hinarang siya ni Hugo.

“If you want to leave then leave everything you have. Everything that your Mom and I bought to you, leave it,” seryosong saad ni Hugo na nakikipagtitigan sa mata sa mata kay Anna. “You will not bring any things that came from our money.”

Napahugot nang malalim na paghinga at napatiim-bagang si Anna nang sandaling iyon. Napapikit siya ng kanyang mata ngunit mabilis niya rin iyon idinilat nang maikumpas niya ang kanyang sarili.

“Fine.” At binitawan ni Anna ang maletang hawak niya. Maging ang susi ng kanyang kotse, cellphone, mga alahas at maging ang suot niyang damit tanging bra at panty na lang ang kanyang suot.

“I bought this on my prize that I received through writing,” malamig na saad ni Anna na tinuturo ang kanyang suot na underwear at binuksan ang maleta niya saka kinuha ang puting bestida na binili sa kanya ng kanyang tatay noong ika-labing limang kaarawan niya. “I think I have the rights to get this dress that my father had gifted for me.” Sabay isinuot ang bestida.

Nang matapos ay inalis niya ang kamay ni Hugo na nakaharang sa daan at naglakad papunta ng hagdan ngunit bago pa man siyang magsimula na makababa ay nagsalita si Hugo.

“If you’re going to leave this house, we will never accept you if you came to us. Forget that we are your family.”

Napapikit si Anna sa kanyang narinig mula kay Hugo. Bigla namang umalingawngaw sa kanyang isipan ang mga salitang sinabi sa kanya ng binata sa London.

“You should not let anyone dictate your life. The only one responsible for your life is you not anyone nor your family.”

Napahugot nang malalim na paghinga si Anna at saka idinilat ang kanyang mga mata. “Don’t worry I won’t bother this family anymore,” lakas loob niyang sabi saka ipinagpatuloy niya ang kanyang paglalakad pababa ng hagdan.

“Tandaan mo, Anna, kapag lumayas ka sa pamamahay na ito kalimutan mo na ako bilang ina mo!” sigaw ng kanyang ina.

Hindi sumagot o lumingon si Anna at dire-diretsong naglakad palabas ng pamamahay na iyon ngunit sinundan pa pala siya ng kanyang ina.

“Sinasabi ko sa ‘yo wala ka na talagang babalikan!”

Patuloy siya sa paglalakad hanggang sa isa-isang pumatak ang kanyang mga luha sa kanyang mukha labis siyang dinudurog nang sandaling iyon.

“Anna!”

Hindi niya nilingon ang sumisigaw niyang ina at nagpatuloy sa paglalakad hanggang sa makalayo siya sa lugar na iyon. Hindi niya na napigilan ang kanyang sarili at napahagulgol na habang naglalakad papalayo sa kanyang pamilya. Walang salitang lumabas sa kanyang bibig o isipan nang sandaling iyon, ang tanging alam niya lang ay labis siyang nasasaktan sa mga nangyayari.

***

SUNOD-SUNOD na pag-doorbell ang narinig ni Bien, ang pen buddy ni Anna, dahilan para dali-dali siyang naglakad palabas ng kanyang k’warto.

“Sandali lang!” sigaw ng binata.

Natigil ang pag-doorbell nang buksan niya ang pinto at laking gulat niya ng bumungad sa kanyang harapan si Anna na animo’y wala sa sarili.

“Anna? Anong ginagawa mo rito?” nagtataka niyang tanong sa dalaga.

Inangat ni Anna ang kanyang ulo at tumingin kay Bien.

“Bien…” mahinang tawag ni Anna sa binata na may pagmamakaawa sa kanyang tinig.

Nang sandaling marinig ni Bien ang boses ng dalaga ay alam niyang may mali na rito kung kaya’t hindi na siya nagtanong pa at pinatuloy ang dalaga sa kanilang pamamahay.

“Maupo ka muna. Ikukuha kita ng maiinom,” wika ni Bien na inalalayan si Anna hanggang sa makaupo ito sa sofa.

Hindi naman umimik si Anna at nanatiling parang wala sa sarili. Kumuha si Bien ng coca-cola sa fridge at inaabot iyon sa dalaga.

“Heto, inumin mo nang gumaan ang pakiramdam mo.”

Kinuha naman ng dalaga ang cola na inabot ni Bien ngunit ‘di niya iyon binuksan imbes ay hinawakan niya lang iyon at pinagulong-gulong sa kanyang palad. Nanatiling walang kibo si Anna at patuloy sa paglaro ng lata ng cola sa kanyang palad. Napakunot-noo ang binata sa aksyon ng dalaga kung kaya kinuha nito ang cola sa kamay ng dalaga at saka binuksan at muling ibinalik sa dalaga. Napatingala si Anna at tinignan ang kanyang pen buddy nang walang kabuhay-buhay

Napahugot nang malalim na paghinga si Bien at inilapit ang malamig na lata ng cola sa pisngi ni Anna na namumula. “Wala akong alam kung ano ang nangyari sa ‘yo pero alam ko makakagaan sa pakiramdam kung iinom ka ng matamis. Kaya inumin mo na ‘to habang malamig pa,” wika ng binata at binigyan ng isang maliit na ngiti ang dalaga.

Tinignan ni Anna ang cola na hawak ni Bien nang ilang segundo ngunit ‘di niya pa rin iyon kinukuha sa pagkakahawak ng binata kung kaya kinuha nito ang kamay ng dalaga.

“Inumin mo na.”

Muli, tinignan ni Anna ang kanyang hawak-hawak.

“Sige na, inumin mo na.” Muling sabi ni Bien at doon na napagdesisyunan na rin ng dalaga na sumimsim ng kaunting cola.

Pinagmasdan lang siya ng binata na animo’y binabasa at sinusubukang alamin kung bakit bigla itong pumunta sa kanilang bahay at wala sa sarili.

“Anna,” tawag niya sa dalaga para makuha nito ang pansin. “Bakit ka pala naparito?”

Inangat ni Anna ang kanyang tingin dahilan para magtagpo ang kanilang paningin ni Bien. Hinintay ng binata ang magiging sagot ng dalaga ngunit nanatili pa rin itong tahimik. Naghintay pa ang binata ng ilang saglit ngunit nanatili pa ring walang kibo ang dala at nang akmang magsasalita na siya ay nakita niya na lang na isa-isang bumagsak ang mga luha ni Anna.

Tumakbo ang pag-aalala sa kanyang katawan at mabilis na tumabi sa dalaga at inalo ito. “Anna, ano bang nangyari?” nag-aalala niyang tanong ngunit nanatiling walang kibo si Anna at patuloy pa rin sa pag-iyak.

Naguguluhang pinagmamasdan ni Bien si Anna doon niya rin napagtanto na napakasimple ng itsura nito nang sandaling iyon. Iginala niya pa ang kanyang mga mata at hindi niya nakita ang paborito nitong hikaw at relo na hindi maaaring suot-suot nito sa tuwing aalis. Tinignan niya muli ang mukha ng dalaga kung saan namumula at may bakat ng kamay doon niya na napagtanto ang nangyari dito.

“Nag-away na naman ba kayo ng Mom mo?” tanong ni Bien.

“Lumayas na ako sa amin.”

“Ha? Ano?” gulat na bulalas ni Bien. “Bakit? Ano bang nangyari?”

Humarap si Anna sa binata na may labis na sakit, pait at lungkot sa mga mata nito.

“Bien, bakit? Bakit hindi ako maintindihan ni Mom? Ginawa ko naman lahat ang gusto niya. Sinunod ko lahat ng mga sinasabi niya. Wala akong hiningi sa kanya na kahit na anong kapalit pero bakit ang hirap niyang tanggapin ang pagsusulat ko? Bakit kailan niyang yurakan at tapakan ang tanging bagay na nagpapaligaya sa akin? Bakit?” Sunod-sunod na d***g ni Anna kay Bien.

Hinimas ni Bien ang likod ni Anna para pakalmahin ito ngunit hindi pa rin ito tumitigil sa pag-iyak. Ramdam ng binata ang bigat na dinadala ng kanyang kaibigan kung kaya’t ikinulong niya ito sa kanyang mga bisig at hinaplos ang buhok nito.

“All my life naging sunod-sunuran ako kay Mom. Ibinigay ko ang lahat para mapasaya siya. Nag-aral akong maigi para sa maging proud siya sa akin. Lahat ng achievements ko inalay ko para sa kanya para maging masaya siya pero bakit noong kaligayahan ko na ang hinihingi ko hindi niya magawang tanggapin?”

“Bakit, Bien? Ang simple lang naman ng hinihingi ko kay Mom, iyon ang maging masaya rin siya sa tanging bagay na nagpapasaya sa akin. Sa pagsusulat na nga lang ako nagiging malaya ipinagkakait pa niya sa akin. Bakit andali lang sa kanila na talikuran ako nang dahil lang sa kagustuhan kong magsulat? Bakit?” nasasaktang tanong ni Anna sa pagitan ng kanyang pagsinok.

Nasasaktan ang binata para kay Anna alam niyang wala siya sa posisyon para makialam sa pamilya nito ngunit bilang isang nagmamalasakit sa dalaga ay gusto niyang tulungan ito sa abot ng kanyang makakaya.

“Nauunawaan ko ang nararamdam mo, Anna. Alam ko kung gaano ka nasasaktan ngayon,” saad ni Bien na patuloy pa rin sa paghaplos sa buhok ng dalaga para kumalma ito.

Hindi pa rin tumigil sa pag-iyak si Anna kung kaya inalis ni Bien ang pagkakayakap niya rito at inaangat ang mukha nito na nakayuko at pilit na itinatago sa kanya ang mga luhang patuloy na umaagos sa kanyang mga mata. Pinunasan ng binata ang mga luha ni Anna at ikinulong ang mukha nito sa kanyang mga palad dahilan para magtagpo ang kanilang mga mata.

“Talikuran ka man ng lahat, tandaan mo na nandito lang ako laging nasa tabi mo handa akong tumulong. Hindi kita iiwan pangako.” At isang banayad na halik ang iginawad ni Bien sa mga labi ni Anna.