LOGINHindi ko kailanman inakala na ang pinakamahirap na bahagi ng lahat ay hindi ang pagtakas, hindi ang pagbubuntis, hindi ang panganganak, kundi ang pananatili. Ang araw-araw na paggising na alam mong wala ka nang tinatakbuhan, pero wala ka ring kasiguraduhan kung saan ka patutungo. Ang pagpiling humarap kahit nanginginig ka pa rin sa loob.Ang umagang iyon ay nagsimula tulad ng marami pang nauna—banayad ang liwanag, mahina ang hangin, at tahimik ang mundo na parang walang balak makialam sa buhay ko. Ginising ako ng anak ko sa pamamagitan ng paggalaw niya sa tabi ko, hindi na iyak kundi isang munting ungol, parang paalala na gising na siya at handa na ulit harapin ang araw. Binuhat ko siya, inilapat sa balikat ko, at marahan kong tinapik ang likod niya hanggang sa marinig ko ang mahinang paghinga na senyales ng pagkalma.Habang hawak ko siya, napatingin ako sa bintana. May mga ulap sa langit, hindi mabigat, hindi rin malinaw—sakto lang, parang nagdadalawang-isip. Napangiti ako nang bahag
Hindi ko alam kung kailan eksaktong nagsimulang magbago ang katahimikan sa paligid ko. Dati, ang katahimikan ay parang kanlungan—isang lugar na maaari kong pagtaguan, isang espasyong kontrolado ko. Pero nitong mga huling araw, parang iba na ang tunog nito. Mas mabigat. Mas makapal. Parang bawat segundo ay may hinihintay na mangyari, at ang paghihintay na iyon ang unti-unting kumakain sa akin.Nagising ako sa mahinang ungol ng anak ko, at agad akong bumangon kahit masakit pa ang katawan ko. Hindi na bago ang pagod; parang bahagi na lang ito ng araw-araw kong pagkatao. Binuhat ko siya, marahang inugoy, at habang pinapakalma ko siya, napatingin ako sa maliit na bintana ng kwarto. May liwanag na sumisilip, pero hindi maliwanag—kulay abo ang langit, parang nag-aalinlangan din kung uulan ba o hindi. Pakiramdam ko ganoon din ang buhay ko ngayon, nakabitin sa pagitan ng dalawang desisyong pareho kong kinatatakutan.Habang pinapadede ko siya, tahimik lang ang mundo. Pero sa katahimikang iyon,
Tahimik ang mga umaga sa bagong lugar—ibang klase ng katahimikan kumpara sa dati. Hindi ito ‘yung katahimikang may tensyon, kundi ‘yung uri na parang may pagitan sa’yo at sa mundo, parang may makapal na kurtinang humaharang sa ingay ng labas. Sa unang mga araw, iyon ang hinanap ko. Ngayon, iyon din ang unti-unting nagbibigay sa akin ng kakaibang lungkot.Ginising ako ng mahinang liwanag na sumisilip sa kurtina, kasabay ng paggalaw ng anak ko sa tabi ko. Hindi na siya umiiyak; natutunan na niyang gumalaw muna, mag-ingay ng konti, parang sinusubukan kung gising na ako bago siya tuluyang humingi ng atensyon. Napangiti ako roon—sa maliit na paraan kung paano siya natutong makiramdam sa mundo, kahit bago pa lang siya rito. Kinuha ko siya, inilapit sa dibdib ko, at habang nagpapadede siya, napatingin ako sa bintana, sa mga punong hindi ko pa kabisado ang pangalan, sa kalsadang bihira ang dumaan.Ito na ang buhay ko ngayon. Simple. Tahimik. Pero hindi magaan.Sa gitna ng routine—paglalaba, p
Nagising ako sa tunog ng mahinang pag-iyak, isang tunog na kahit bago pa lang sa pandinig ko ay parang matagal ko nang kilala. Hindi na ako nagulat. Hindi na rin ako natakot. Sa halip, may kung anong awtomatikong gumalaw sa loob ko—ang katawan kong pagod pero handang bumangon, ang mga kamay kong kusa nang umabot sa crib, ang dibdib kong parang kusang nag-alok ng ginhawa bago pa man ako mag-isip. Kinuha ko siya, marahan, inilapit sa dibdib ko, at sa loob lamang ng ilang segundo ay humupa ang iyak niya, napalitan ng mahihinang ungol na parang reklamo sa mundo pero may tiwala na may sasalo. Sa sandaling iyon, doon ko naintindihan ang sinabi ng iba tungkol sa pagiging ina—na may mga desisyong hindi mo na kailangang pag-isipan, dahil ang katawan at puso mo ang gagawa para sa’yo. At kasabay ng realization na iyon ay ang mas mabigat na katotohanan: anumang mangyari mula rito, hindi na lang ito tungkol sa akin. Paglabas ng araw, ramdam ko na ang pagbabago. Hindi sa loob ng kwarto, kundi sa
Hindi agad dumating ang ingay. Iyon ang una kong napansin pagkagising ko kinabukasan—na sa kabila ng lahat ng inaasahan ko, walang camera sa labas ng pinto, walang sunod-sunod na tawag, walang nagmamadaling hakbang sa hallway. Tahimik ang kwarto, malinis, amoy antiseptic at bagong palit na kumot, at sa pagitan ng lahat ng iyon, naroon ang pinakamalinaw na presensya sa buong mundo: ang marahang paghinga ng anak ko sa tabi ko. Nakahiga siya sa maliit na crib na inilapit sa kama ko, balot ng puting kumot, ang mukha’y mapula pa, parang may bakas pa ng pagod mula sa pagdating niya sa mundong ito. Pinagmasdan ko ang bawat galaw niya—ang bahagyang pag-angat ng dibdib, ang maliit na pagkurap ng mga mata kahit tulog, ang munting pag-ungol na parang reklamo sa kung anong panaginip. At sa sandaling iyon, lahat ng sakit, lahat ng pagod, lahat ng takot na inipon ko sa loob ng maraming buwan ay parang nagkaroon ng saysay. Ito pala ang dulo ng paghihintay. Umupo ako nang bahagya, maingat na m
Hindi ako agad nakatulog matapos ang gabing iyon. Kahit pagod ang katawan ko, kahit mabigat ang mga mata ko, may kung anong ayaw tumahimik sa loob ko—isang pakiramdam na parang may paparating, hindi malinaw, hindi rin biglaan, pero sapat para manatiling gising ang buong pagkatao ko. Nakahiga ako sa kama, nakatalikod sa bintana, pinakikinggan ang mahinang tunog ng hangin sa labas at ang paminsan-minsang tahol ng aso sa malayo. Sa pagitan ng mga tunog na iyon, naroon ang sarili kong paghinga—mabagal, maingat, parang takot na takot na masyadong malakas. Inilagay ko ang kamay ko sa tiyan ko, isang galaw na halos naging reflex na sa mga huling linggo. May munting galaw. Hindi malakas, hindi rin masigla—parang marahang paalala lang na naroon pa rin siya, na kahit gaano kabigat ang mga iniisip ko, hindi siya umaalis. “Konti na lang,” bulong ko ulit, mas mahina kaysa kanina. Hindi ko alam kung ilang beses ko na iyong nasabi nitong mga nakaraang araw. Konti na lang ang paghihintay. Kont







