Tatlong magkakasunod na putok ng baril ang nag-udyok sa batang si Alea upang sundin ang senyal ng ama na magkubli sa likod ng malaking bato. Tinakpan niya ang bibig gamit ang nanginginig na kamay upang hindi makalikha ng malakas na ingay ang kan'yang paghikbi.
"Alea! Alea!"Iminulat ni Alea ang mga mata kasabay nang paghabol sa hininga dulot nang masamang alaala na pumasok sa kan'yang panaginip.Mabilis siyang bumangon at pinalis ang luha nang makitang si Aling Lolit ang nakatayo sa tabi ng kama at gumising sa kan'ya.Aalma sana siya sa walang paalam nitong pagpasok sa kwarto subalit naudlot iyon nang mapansin niyang bakante ang higaan sa kan'yang tabi. Wala doon si Mayumi. Binalot siya nang kaba sapagkat masyado pa'ng maaga para mauna itong bumangon sa kan'ya."Si Mayumi nasa gitna ng dagat!" Doon niya lamang napansin ang nag-aalalang mukha ni Aling Lolit.Hindi niya na alam kung paano siya nakaabot sa pangpang. Papasikat pa lamang ang araw ngunit maliwanag niya nang nakita si Mayumi lulan ng maliit na bangka sa malalim na parte ng karagatan.Hindi niya alintana ang lamig ng tubig alat sa kan'yang hubad na mga paa nang maglakad siya patungo doon. Hindi siya marunong lumangoy ngunit nagpatuloy siya sa paglalakad hanggang umabot ang tubig sa kan'yang baywang. Abot hanggang langit ang kabang nadarama niya, na kahit papaano'y nabawasan nang makita niya si Pio na umakyat sa bangka kung nasaan si Mayumi.Niyakap niya nang napakahigpit ang kapatid nang makabalik sila sa pangpang. Umiiyak ito nang walang humpay at halos hindi na makapagsalita. Inalo niya ito at iniuwi upang makapagpalit."Mayumi, bakit mo ginawa iyon?" tanong niya nang maging maayos na ang batang kapatid."Ate, susunduin ko lang naman si papa. Babalik din naman ako kasama siya."Hindi niya napigilan ang pag-irap at marahas na pagbuga ng hangin sa sagot nito, subalit kaagad niya din binawi nang mapansin ang pagyuko ni Mayumi."Mag-iipon lang si ate ng pera para kapag umuwi na tayo doon ay hindi na tayo gagambalain ng mga tauhan ni Mr. Lee."Ang totoo'y hindi niya nga alam kung ano'ng trabaho ang maaari niyang gawin sa isla. Halos lahat ay masisipag, kaya hindi niya alam kung nangangailangan ba kahit labandera ang mga taga-doon. Matagal nang ubos ang kakarampot na perang dala niya kaya umaasa na lamang sila kay Pio na kahit papaano'y hindi naman nagrereklamo sa libreng pagtira at pakikain nila.Gayunpaman, aaralin niya na lang siguro ang pangingisda para mabuhay sila.Lumipas ang magdamag na itinuon niya ang buong atensyon sa kapatid. 'Ni malingat ay hindi niya magawa sa takot na muli nitong subukang maglayas, ito'y kahit pa ipinangako na ni Mayumi na hindi niya na iyon uulitin.Nang hapon na ay nakatulog ito kaya nagkaroon si Alea nang pagkakataon para lapitan si Pio at pasalamatan.Naabutan niya ang binata na nakaupo sa upuang gawa sa kawayan sa lilim ng malaking punong mangga sa likod-bahay.Kunot na kunot ang noo nito at malayo ang tingin, animo'y napakalalim nang iniisip.Umupo siya sa tabi nito at tumikhim, pero tila wala itong narinig.Sumandal ito at mariin na ipinikit ang mga mata. Hinilot nito ang sintido habang nakakunot pa din ang noo."Maalon na dagat. Maraming bato. Putok ng baril."Nagsalubong ang kilay ni Alea nang bigla ay magsalita ni Pio."Pio?" Nagtataka niyang tanong dito.Mas dumiin ang pagkakakunot ng noo ng lalaki. Umiling pa ito na tila ba may pilit na inaalala.Maya-maya pa'y tumigil ito sa paghilot sa sariling sintido at inilipat ang dalawang kamay sa ulo at bahagyang d*****g ng sakit."Pio? Ayos ka lang ba?" Ang pagtataka ni Alea ay napalitan ng pag-aalala.Tumayo siya at hinawakan ang balikat ng lalaki. Bahagya niya iyong niyugyog dahilan para imulat nito ang namumula ng mga mata."May matarik na burol. Hindi ko alam kung saan iyon. Sandali," anito sa nahihirapang boses.Walang maunawaan si Alea sa sinasabi ng binata gayunpaman ay nanatili lamang siyang nakatayo sa harapan nito."Ano'ng masakit sa'yo?"Hinawakan ni Pio ang kamay niyang nasa balikat pa din nito. Naramdaman niya ang panlalamig noon bago ito mawalan nang malay."Aling Lolit, sigurado po ba kayo na hindi na natin siya kailangang dalhin sa ospital?" Hindi mawala ang pag-aalala ni Alea para kay Pio na nakahiga na sa kama.Mabuti na lamang ay maagap siyang natulungan ng mga kapitbahay nang mahimatay si Pio."Nawalan lamang siya ng malay Alea, marahil ay dahil sa paglusong niya sa dagat kanina upang iligtas ang kapatid mo, baka nalamigan siya. Isa pa ay nasa ibayong isla pa ang ospital ng bayan. Palakas nang palakas ang alon, lubhang delikado kung tatawid kayo."Naunawanan ni Alea ang punto ng ginang, subalit mas lalo lamang siyang nabalot nang pag-aalala dahil walang ospital sa isla o kahit doktor man lamang. Paano pala kung may emerhensya?Higit sa lahat ay nakadama din siya nang konsyensya at hiya. Nang dahil sa kanila ng kapatid ay napapahamak pa si Pio. Lubos na ang pang-aabala nila dito.Dumako ang kan'yang tingin kay Pio na banayad ang paghinga. Wala siyang maipangbabayad sa mga tulong nito. Gusto niya na lang isipin na dapat lamang siyang tulungan nito dahil inangkin siya nito nang walang bayad at kahit relasyon ay wala sila.Hindi pa man lumilipas ang kalahating oras ay nagmulat na ng mata si Pio.Lumapit si Alea sa kama ng binata at wala sa sariling hinaplos ang noo nito at hinawakan ang kamay. Nakahinga siya nang maluwag nang masigurong hindi na ito nanlalamig."Anong nararamdaman mo? Ayos ka na ba?" tanong niya kay Pio, hindi alintana ang kamay niyang nakahawak pa din sa kamay nito.Dumako ang tingin ni Pio sa mga kamay nila kaya maagap na binawi ni Alea ang kamay niya. Mabilis na napalitan nang pagkailang ang nadarama niya ngunit pinilit niyang umakto nang normal. Higit pa sa hawak kamay ang nangyari sa kanila at hindi dapat siya mailang. Bakit nga naman siya maiilang?May multo ng ngiti sa labi ni Pio ngunit hindi iyon masiguro ni Alea dahil sumeryoso na ang ekspresyon nito."Sa tingin ko, bumabalik na ang alaala ko.""Noong natagpuan ka ni Julian sa tabing dagat ay mayroon kang sugat sa hita. Daplis lang iyon pero sabi ni 'Ka Gener ay mukha daw likha ng bala ng baril.""Tinangay ka dito, kaya posibleng itinapon o 'di kaya'y nahulog ka sa dagat nang mawalan ka nang ulirat."Tahimik na pinapakinggan ni Alea ang usapan ng mga kapitbahay ni Pio matapos ikwento ng huli ang malabong alaala na sumagi sa isipan nito kanina.Matiwasay ang malamig na gabi sa isla. Sa ilang araw na pananatili doon ni Alea at ng kan'yang kapatid ay nasanay na siyang natatapos ang buong araw sa pagkwekwentuhan ng mga makakapitbahay. Mayroong supply ng kuryente subalit mas pinipili ng mga taga-roon na magpadapo ng antok sa pamamagitan ng pakikipag-usap sa mga ka-isla.Ipinilig ni Alea ang ulo sa hamba ng kanilang pintuan. Maya't-maya niyang tinatanaw ang kwarto na tinutuluyan nila ni Mayumi upang masiguro na hindi na siya nito tatakasan."Mabuti na lamang ay narito si Alea. Hindi ba ang sabi ng doktor sa bayan ay maaari ka tala
Hindi na mabilang kung ilang ikot na ang ginawa ng kutsarita sa tasang pinagtitimplahan ni Alea ng kape subalit nagpatuloy pa din siya sa paghahalo, animo'y handa siyang gawin iyon sa buong magdamag huwag lamang makaharap si Pio sa hapag."Ate, hindi ka ba kakain?" tanong ni Mayumi na malapit nang maubos ang agahan.Napakamot ng batok si Alea at nakayukong lumapit sa hapag. Tahimik siyang nagsandok ng pagkain at kinokontrol ang mga mata na sa kan'yang plato lamang tumingin.Hindi pa man siya nakakasubo ay tumayo na si Mayumi. Animo'y naalarma si Alea at kaagad itong pinigilan."Pero ate, tapos na ako'ng kumain. Isa pa'y nasa labas na si Potpot. Sabay kaming papasok sa eskwela."Oo nga pala, pinakiusapan niya ang paaralan doon na tanggapin si Mayumi kahit malapit nang matapos ang school year. Maigi na iyon para hindi na maisip ng kapatid niya ang maglayas.Nakasimangot niyang sinundan ng tingin si Mayumi hanggang sa makalabas ito ng pinto. Nagsimula nang mahaluan ng pagkailang ang han
"Baka mayaman ka Kuya Pio? Balatuhan mo kami ni ate kapag bumalik na ang alaala mo," masayang saad ni Mayumi habang pinapakinggan niya ang pagkwekwento ni Pio tungkol sa alaalang sumagi sa isipan nito kung saan may malaking party itong dinaluhan at maraming pamilyar na taong nakasuot ng pormal na damit ang binabati ito ng congratulations."Mayumi! Ano'ng sabi ko? 'Di ba, hindi dapat nanghihingi? Mas mabuti nang bigyan tayo nang kusa kaysa humihingi tayo. Lahat ng bagay dapat pagtrabahuhan natin sa marangal na paraan," seryosong pagsita ni Alea sa kapatid habang hinihilot ang sintido.Umagang-umaga ay sumasakit ang kan'yang ulo at nahihilo pa. Gusto niyang isipin na nasobrahan siya sa tulog kahit tama naman iyon sa oras."At saka kung mayaman ka talaga Pio, sana'y marami nang binayarang tao ang pamilya mo para hanapin ka," dagdag niya pa sa naiiritang tono.Hindi niya alam kung bakit naiinis siya sa dalawang kasama sa bahay.Walang naging sagot si Pio ngunit nahalata niya ang pasimplen
Hawak-hawak ang isang bag na naglalaman ng mga damit nila ni Mayumi ay tinungo na ni Alea ang pampasaherong bangka. Maaabutan pa nila ang byahe ng bus patungo sa siyudad.Alam niyang lubhang delikado ang pagbabalik nila lalo pa't ayon sa kapatid ng kan'yang amain ay pinatay ito ng mga tauhan ni Mr. Lee. Kung totoo man iyon, maaaring isa lamang itong patibong upang magpakita siya at gawing pambayad sa utang. Pinagmasdan niya si Mayumi na tulalang nakasunod sa pila ng mga pasaherong sumasampa sa bangka. Namamaga ang mga mata nito buhat sa buong gabing pag-iyak. Hindi niya nanaisin na madagdagan pa ang pighati nito kung hindi masisilayan ang ama kahit sa huling pagkakataon.Magiging maingat na lamang siya at sisiguraduhing makakabalik sa isla matapos ang libing."Nakikiramay ako, Alea," ani Tonyo na siyang umaalalay sa mga sumasakay sa bangka.Pinasalamatan niya ito at akma nang hahawakan ang braso upang maayos na makasampa sa bangka nang isang mainit na palad ang bumalot sa kan'yang pa
Masuyong minamasahe ni Mayumi ang kamay ni Alea habang nakatago sila sa makipot na eskinita patungo sa kabilang barangay. Mula sa kinauupuang malamig na semento ay mga bulungan na lamang ng mga usisero ang naririnig ukol sa malungkot na tagpong nagaganap sa Barangay Oronuevo."Ate, ayos ka lang ba? Natatakot na ako."Napadako ang kan'yang tingin sa kapatid. Pinilit niyang ngumiti at tumango. Pinatigil niya ito sa pagmamasahe sa kamay niya at masuyo iyong hinaplos."Maayos lang ang ate. Huwag ka'ng matakot. Nagugutom ka na ba?"Kasinungalingan. Kagaya nang kapatid niya natatakot din siya. Takot siya sa masakit na alaalang hindi nilulubayan ang kan'yang isipan."Si Kuya Pio po?" tanong nito.Tumayo siya at inilibot ang paningin sa paligid.Nag-aagaw na ang dilim at liwanag. Hindi niya man lang namalayan ang mabilis na pagdaan ng oras. Paniguradong hindi na nag-abala ang kapatid ng kan'yang amain na hintayin sila. Pero iba si Pio dahil kahit dalawang buwan pa lang silang magkakilala alam
Masyado nang mahaba ang gabi para kay Alea at sa kan'yang kapatid ngunit hindi yata dadapuan ng antok ang una dahil panay pa din ang paglingon nito sa tabi ng daan. Kulang na nga lang ay utusan niya ang katabi na bagalan ang pagmamaneho upang masiyasat niya nang maigi ang bawat sulok at nang masiguro na hindi niya nalipasan si Pio."Huwag ka mag-alala, hindi tayo masusundan ng mga iyon," ani Attorney Arim Valle na siyang naglitas sa kanila.Si Attorney Arim ay matagal niya nang kakilala buhat nang manilbihan siya sa karinderia sa palengke. Pampublikong abogado si Arim at masasabi niyang napaka-simple nito. Mabait at walang arte sa katawan kahit pa buhat ito sa mayamang angkan."Hinahanap ko kasi si Pio," pag-amin niya. Baka sakaling matulungan siya nito."Pio? May nobyo ka na ba? Don't tell me, nagpakasal ka na kaya matagal ka nang wala sa karinderia?" sunod-sunod ang naging tanong ni Arim sa kan'ya na kaagad niya din naman pinabulaanan."Kaibigan ko siya. Nagkahiwalay kami kanina nan
Naniniwala ka ba sa hipnotismo?Pakiramdam ni Pio ay ito ang tawag sa nangyayari sa kan'ya ngayon.Hindi niya magawang ialis ang tingin sa mestisang babae na mayroong mahabang buhok. Nakadungaw ito sa bintana ng magarang sasakyan kasama ng demolition team.Pakiramdam niya'y nakita niya na ito kung saan ngunit nahihirapan siyang alalahanin iyon. Pumikit siya at hinilot ang sintido, pilit na inaalala ang pagkakakilanlan ng babae.Dumilat siya nang maramdaman ang mabagal na pag-usad ng sasakyan mula sa mabigat na daloy ng trapiko.Lumalayo man ay hindi niya mabawi ang pagtingin dito."Eunice..." kusang lumabas ang pangalan na iyon sa kan'yang bibig."Sandali po!" saad niya sa driver na hindi pa man naitatabi ang sasakyan ay bumaba na siya.Wala siyang ibang nakikita at naririnig dahil ang isipan niyang okupado ng mga pira-pirasong alaala na unti-unting nagdudugtong sa bawat isa.Kasabay nito ay ang tila pamamanhid ng kan'yang katawan at pagsakit ng ulo, subalit pilit niyang nilalabanan a
Bugso ng damdamin. Ito ang nais idahilan ni Alea sa walang pag-aalinlangan niyang pagsugod ng yakap kay Calvin.Lahat ng pangamba at takot niya sa buong magdamag ay tuluyan nang naglaho. Walang nangyaring masama sa lalaki. Nandito ngayon ang binata at damang-dama niya ang init ng katawan nito kahit pa mahinang tapik lamang sa balikat ang isinukli nito.Alam niyang kailangan niya nang bumitaw subalit nag-iinit na ang kan'yang pisngi. Kung hindi siya nagkakamali ay pulang-pula na ito. Mas lalo siyang lulubog sa kahihiyan kung masisilayan ng lalaki iyon.Bakit niya nga ba ito niyayakap? At higit sa lahat, bakit siya pinamumulahan ng pisngi sa simpleng kilos na iyon? Natural lang naman iyon sa magkaibigan 'di ba?Tumikhim si Calvin kaya mabilis siyang napabitaw."Sorry," mahina niyang saad.Nanatili siyang nakayuko, hindi dito makatingin nang diretso."Let's go," pag-aya nito.Napaangat siya ng tingin. Oo nga pala, kailangan na nilang bumalik ng isla.Mabilis siyang nagpaalam kay Arim. P