Kabanata 4: Sideline

KABABABA LANG ng tricycle ni Xandra ay rinig na niya kaagad ang malalakas na iyak ng kaniyang bunsong anak mula sa kanilang tahanan. Kaya naman kumaripas siya ng takbo papunta roon matapos niyang mabayaran ang kaniyang pamasahe.

Nang siya ay sumilip sa kanilang pintuan ay naabutan niya si Xander, ang panganay niyang anak, na pinapatahan ang bunsong kapatid nito na apat na taong gulang pa lamang. Bigla siyang naawa para dito dahil halatang nahihirapan itong pagsabayin ang pag-aalaga sa kapatid at ang pag-aaral sa mga araling kasalukuyang nakalatag sa study table nito.

"Kuya, g-gugutom na po ako," utal-utal nitong iyak na wika sa kapatid niya habang itinuturo nito ang sikmura niyang kanina pa kumakalam na tila isang galit na kulog.

Maging si Xander ay nagugutom na rin ngunit hindi niya lang ipinapahalata. Napabuntonghininga ito. "Kaunting hintay na lang, Sarah. Paparating na rin naman siguro maya-maya si Mama. May dala iyong ulam panigurado kaya tahan na, ha?" Biglang napadako ang tingin ni Xandra sa kaniyang mga kamay na ang tanging hawak lang ay puro mga papel, walang kahit na anong pagkain kagaya ng nasa isipan ng kaniyang anak. Bigla siyang nakonsensya. Gustuhin man niyang bumili ng masarap na pagkain ay wala naman itong sapat na salapi.

Sa katotohanan nga'y isang daang salapi na lang ang mayroon siya ngayon na hiniram lamang niya sa kaibigan nitong si May. Bukod doon ay hindi pa siya nakabayad ng mga utang niya sa kanilang mga kapit-bahay. Kaya kahit labag sa kalooban niya ay kailangan talaga nitong magtrabaho sa kompanya ng dati niyang asawa. Bahala na kung ano ang mangyari.

Bigla siyang natauhan nang muli niyang marinig ang tinig ni Sarah. "Janibi po ba, Kuya? Parang 'yong nakikita ko sa tibi natin?" Hindi pa nito maayos na nabibigkas ang mga ilang salita dahil hindi talaga sila natututukan ni Xandra.

She covered her mouth while her eyes were about to burst out in tears. Simula kasi nang mamatay ang kaniyang asawa ay talagang naghirap na sila at hindi na rin nakakatikim pa ng mga masasarap na pagkain kagaya ng Jollibee na tinutukoy ng kaniyang anak.

Napatango-tango si Xander bilang tugon. "Oo, Sarah. Kaya maglaro ka na muna riyan habang hinihintay natin si Mama at ako naman ay magre-review lang ng notes ko kasi may quiz kami bukas. Okay lang ba 'yon sa 'yo?" mahinhin nitong tanong. Ganadong tumango ang kaniyang kapatid at unti-unti na ring huminto ang kaniyang pag-iyak. Marahang ginulo ni Xander ang buhok nito bago ulit magsunog ng kilay.

Napatingin si Xandra sa kanilang orasan na halos pasira na rin kung titingnan. Alas nuebe na rin pala ng gabi. May kalayuan kasi ang Alvarez's Company sa kanilang tahanan kaya inabot na siya ng dilim.

Dahan-dahang isinarado niya ang pintuan bago magtungo kila Aling Salome na ilang lakad lang ang layo mula sa kanila. Sa katunayan ay baka nga natutulog na ito ngayon ngunit magbabakasakali pa rin siya.

Sarado na ang tiyendahan nang siya ay makarating doon. Wala na ring ibang ingay pa na maririnig kun'di ang mga kuliglig ngunit sinubukan pa rin niyang kumatok nang malakas.

"Aling Salome! Pabukas nga lang po saglit!" pang-aabala nito. Itinigil na niya ang pagsigaw nang masilayan niya ang kabubukas lang na ilaw mula sa loob. Hindi nagtagal ay lumitaw na ang wangis ng tindera sa kaniyang harapan nang buksan nito ang bintana.

Halata sa mukha nito na kagigising palang niya. "Ano na naman iyon, Cassandra?" paos na katanungan nito, hihikab-hikab pa. Tanging ang mga tao mula sa kaniyang nakaraan lamang ang tumatawag sa kaniya sa pangalang Xandra, sa ngayon ay kilala siya sa kanilang purok bilang Cassandra.

Nahihiya namang napangiti siya rito. "Aling Salome, baka naman, pautang ako ulit." Kumunot ang noo ng babae, halatang hindi natuwa sa kaniyang narinig. "Pangako, panghuli na talaga 'to na uutang ako sa inyo. Baka sa susunod na buwan ay mabayaran ko na lahat," dagdag pa nito upang makumbinsi ang tindera.

May kinuha ito saglit na notebook na nasa gilid lamang niya bago niya ito ipakita kay Xandra. "O ayan, sampung libo na ang utang mo simula pa noon, nakalista lahat diyan. At lagi mo ring sinasabi sa akin na makakabayad ka na sa susunod na buwan, aba kung gano'n, bakit wala pa rin hanggang ngayon? Nako kang bata ka, 'yang sampung libo, hindi rin biro 'yan," pangaral nito sa kaniya.

"Pero totoo talagang sasahod na ako sa susunod na buwan kaya----" Hindi na siya pinatapos pa ng tindera sa pagsasalita nang makisabat ito.

Umiling-iling ito bilang hindi niya pagsang-ayon sa nais na mangyari ni Xandra. "Pasensya na, hija, pero saka na lang kapag nakabayad ka na." Hindi na siya nakapangkulit pa muli nang saraduhan na niya ito ng bintana. Bigong napabuntonghininga na lamang ito.

Sa isipan niya ay sinisisi na niya ang kaniyang sarili kung bakit sila naghihirap ngayon. Alam niyang kasalanan niya iyon kung bakit.

Matapos niyang umalis doon ay pinilit niyang pinasigla ang kaniyang awra bago pumasok sa loob ng kanilang simpleng bahay. Nadatnan niya roon ang dalawa niyang anak na nakatulugan na ang kanilang ginagawa. Si Xander na nakasubsob na ang mukha sa mga librong binabasa niya at si Sarah na nakayakap sa mga laruan nito.

Hindi na niya napigilan pa ang mga luhang kanina pang pilit na kumakawala sa kaniyang mga mata. Walang tigil ito sa pagtulo kahit paulit-ulit pa niyang punasan iyon. Nalipasan na naman ng gutom ang kaniyang mga anak.

Pinigilan niyang maglikha ng ingay na nagmumula sa mga hikbi niya habang binubuhat ang dalawa niyang anak upang ipunta sa maliit nilang silid. Kinumutan niya ang mga ito bago niya sila nilisan.

Iniligpit na muna niya ang mga gamit na nasa sala nila bago magtungo sa banyo para mag-shower dahil nakaramdam siya ng pagkamalagkit ng kaniyang katawan na dulot ng mahabang byahe niya kanina.

Kasabay ng pagdausdos ng malamig na tubig sa kaniyang katawan ay siya ring pagkalunod niya sa mga masasaklap na alaalang ginawa ng kaniyang namayapa nang asawa.

Nanatili siya roon ng halos isang oras na nakatulala lang sa kawalan. Nang mahimasmasan ay tinakpan na niya ang kaniyang katawan gamit ang tuwalya.

"Sabi na nga ba't tama ang hinala ko na gising ka pa hanggang ngayon." Halos himatayin siya sa gulat nang pagkalabas na pagkalabas pa lang niya sa banyo ay bumungad sa kaniya ang pamilyar na boses na iyon.

Hinawakan niya ang kaniyang dibdib na parang maaatake siya anumang oras sa puso. "Grabe ka, May! Magsabi ka naman na dadalaw ka, hindi iyong bigla kang nanggugulat diyan. 'Tsaka hinaan mo nang kaunti ang boses mo, natutulog na ang mga bata," pabulong nitong suway.

Umaktong isinara ni May ang kaniyang bunganga pagkatapos ay nag-peace sign ito kay Xandra. Napailing-iling na lang ang babae sa inakto ng kaibigan niya. Si May ang palaging nariyan at takbuhan niya kapag talagang gipit na siya pero nahihiya naman itong mangutang na rito dahil batid niyang parehas lang sila ng estado ng pamumuhay na isang dukha lamang.

Nagpaalam lang muna si Xandra sa kaniya saglit para magbihis na tipid na tinanguan naman nito. Hindi pa siya inaantok dahil sanay na siyang halos hindi matulog sa gabi. Ayaw niya ang mga bangungot na dumadalaw sa kaniyang pagtulog.

Naupo siya sa upuan. Kinuha niya iyong isang unan para ipatong sa kaniyang hita nang nakabihis na siya. "So? Bakit ka napadalaw? Ano'ng atin?" usisa niya kay May.

"Uy, grabe ka naman, Mars. Wala man lang bang pa-kumusta muna?" natatawa nitong saad. "Nga pala, kumusta 'yong sa trabahong nirekomenda ko sa 'yo? Ano? Natanggap ka ba o bokya?" Lumapit siya sa puwesto niya para mas magkarinigan silang dalawa.

Tipid siyang napatango. "Nakuha ako." Muli na naman niyang naalala na si Nathan ang magiging boss niya at hindi malabong magkakasama sila sa bawat minuto dahil siya ang sekretarya nito.

Dudang napatitig sa kaniya si May. "Talaga? E bakit parang hindi ka masaya riyan? Nakabusangot ka pa," himutok niya.

"Si Nathan ang magiging boss ko. Nagkausap kami kanina dahil siya iyong personal na nag-interview sa mga aplikante," kuwento niya. Alam ni May ang lahat ng tungkol kay Xandra. Kumbaga siya ang life diary ng dalaga.

Napataas ang kilay nito sa kaniya. "Ano ngayon kung ang Nathan na 'yon ang magiging boss mo?" Tiningnan ni Xandra ito na para bang kinakausap niya siya sa pamamagitan ng kaniyang tingin. Unti-unting nag-sink in sa isip ni May kung bakit gano'n ang reaksyon ng kaniyang kaibigan. Eksaherada siyang napatakip ng kaniyang bunganga. "Hala! 'Yong Nathan ba na 'yon ang nakuwento mo sa akin noon na dati mong asawa?"

Tumango siya. "Oo, pero nasa past naman na ang lahat ng nangyari sa amin noon. Hindi ako uurong sa trabahong iyon kasi kailangan ko ng pera para sa mga anak ko," desidido nitong sambit.

"Naks, taray naman! Pero maiba tayo, gusto mo pa ba ng extra na income? Alam kong galante na 'yang sasahurin mo riyan pero malaki rin itong nahanap ko. Ang kailangan mo lang namang gawin ay sumayaw sa entablado, 'wag kang mag-alala kasi kasama mo naman ako. Malay mo ay maging milyonarya ka nang wala sa oras," biro nito. Tumayo na muna ito upang kumuha ng maiinom sa kusina nila Xandra. Feel at home lang siya sa bahay na iyon.

Habang wala si May ay napaisip siya tungkol sa binanggit nito na trabaho. Alam niya kung ano ang tinutukoy nito, paniguradong mababastos siya sa mga salitang ibabato sa kaniya pero hindi na bale dahil hindi naman sila i-ta-table, sasayaw lang naman daw ang gagawin.

"O, ano 'te? Gogora ka ba? Panggabi na trabaho naman iyon, mga alas diyes kung ako ang tatanungin mo. Saktong tulog na ang mga junakis mo 'tsaka hindi ka naman siguro kailangan ng boss mo sa gabi, 'di ba?" pangungumbinsi ni May nang siya ay makabalik.

Napakagat ito sa kaniyang labi at mariing napatango. Kailangan niyang buhayin ang kaniyang mga anak kahit na ano pa mang trabaho iyan, huwag lang illegal. She will always choose to go with the flow.