"Adrian?" Kapwa sila napalingon. Doon, nakatayo si Rafael. At sa itsura ng kanyang asawa, halatang hindi ito natutuwa sa nakita niya. Napako ang tingin ni Bella kay Rafael, tila ba hindi makapaniwala sa timing ng pagdating nito. Bakit ngayon pa? At bakit parang hindi ito natutuwa? Samantala, nagtagpo ang mga mata nina Adrian at Rafael, ngunit sa halip na tensyon, isang ngiti ang lumitaw sa mukha ni Adrian. "Rafael." anito, tila hindi na nagulat at agad na lumapit upang makipagkamay sa lalaki. "Matagal na tayong hindi nagkikita, kaibigan." Nagtaas ng kilay si Rafael ngunit tinanggap ang kamay ng kausap. "Mabuti naman at nandito kana pasensya pala at di ako makarating nong namatayan ka condolences pala, pre." Napapitlag si Bella. Pre? Kaibigan?! Pinilit niyang iproseso ang narinig. Magkaibigan sina Adrian at Rafael? Kailan pa? Paano? Bakit? "Salamat pre, at saka tapos na yun wag munang intindihin yon alam ko naman na busy ka kaya naiintindihan ko, pero mukhang madalas akong n
Pagka alis ni Rafael ay agad naman siyang tumingin kay Adrian, agad siyang sinalubong ng seryosong mukha nito. “Let me explain, Adrian,” sabi ni Bella, ang boses ay mas malakas na ngayon. “Pero magkakilala pala kayo ni Rafael?” “Oo,” sagot ni Adrian, ang mukha’y tila nag-aalangan. “Matagal na kaming magkakilala ni Rafael.” “Magkaibigan pa kayo?” tanong ni Bella, ang boses ay puno ng pagtataka. “Oo,” sagot ni Adrian at tumango. “Pero hindi iyan ang dapat nating pag-usapan ngayon. Ang dapat nating pag-usapan ay kung bakit ka nandito sa Pilipinas, at kung bakit hindi mo sinasabi sa pamilya mo ang totoo at bakit dito pa mismo sa bahay ni Rafael kita makikita?” Napalunok si Bella. Ito na nga ba ang kanyang kinakatakutan. “Adrian, please, huwag mong sabihin kina mama at papa,” “Hindi ko alam kung kaya ko ‘yon,” sagot ni Adrian, ang mga mata’y puno ng pag-aalala. “Ang totoo, Bella, nag-aalala ako sa’yo.” “Alam ko,” sabi ni Bella, ang mga luha’y nagbabadyang tumulo. “Pero pakiusap,
Tahimik ang gabi, tanging ang mahinang tunog ng aircon ang maririnig sa loob ng kwarto ni Bella. Mahimbing siyang natutulog nang biglang may kumakatok mula sa labas ng kwarto. Napabalikwas siya ng gising. Kumunot ang noo niya habang pilit iniintindi kung nagkamali lang ba siya ng rinig. Pero nang muli niyang marinig ang katok, bumuntong-hininga siya at inabot ang cellphone sa tabi niya.12:30 AM."Hating gabi na… Sino naman ang kakatok ng ganitong oras?" mahina niyang bulong, habang padilat-dilat na bumangon.Dahan-dahan niyang binuksan ang pinto, at halos hindi siya nakagalaw nang bumungad sa kanya si Rafael."Bakit—" Hindi na niya natapos ang sasabihin dahil agad siyang hinila ng lalaki sa isang mainit na halik.Nanlaki ang mga mata niya. "Mmpph—!"Napaangat ang kanyang mga kamay upang itulak ito, pero masyadong mapusok si Rafael, mahigpit ang pagkakahawak sa kanyang baywang. Lalong lumalim ang halik nito, na tila ba may pananabik, may gutom.Hindi niya alam kung paano, pero bago n
“Aray ko po, Lord,” wika ni Bella matapos mabangga ang noo niya sa pintuan ng ref. Dali-dali niyang binalik ang tingin sa ref at kunwari sobrang interesado siya sa loob nito. "Pang-ilang beses mo nang binuksan ‘yang ref?" Tanong ni Rafael sa kanya. ‘Giiiilk!’ mahinang wika niya na siya pang ang nakarinig. Parang napako siya sa kinatatayuan niya. PUTIK. Pilit niyang nilunok ang kaba at sinara ang ref, bago bumaling kay Rafael. "A-Ah… e… nag-iisip pa kasi ako kung ano ang gusto kong kainin!" Tumaas ang isang kilay ng lalaki. "Kung wala ka namang kukunin, umupo ka na lang." ‘Hala, hala! Tatabi ba ako sa kanya?! May choice ba ako?! Wala! ARGH!’ Dahan-dahan siyang lumapit sa mesa na parang may pasaning isang toneladang hiya. Hindi siya pwedeng tumingin nang diretso kay Rafael. Hindi niya kaya. Kumuha siya ng baso ng gatas at mabilis na iniinom ‘yon. Malamang! Buntis siya, dapat gatas lang! Pero putik, bakit parang… parang mas lalo lang siyang naging awkward?! Naramdaman niyang
Habang naglalakad sila sa loob ng mall, hindi mapakali si Bella. Hindi lang dahil sa sobrang dami ng pinamili nila, kundi dahil halos lahat ng turo ni Amieties ay agad na binibili!"Ma'am, tama na po yata ‘to…" aniya habang nakatingin sa isang bundle ng baby clothes na may sobrang taas na presyo. "Ang mahal po kasi, baka po masyadong magastos—""Sus! Ano ka ba, Bella? Hindi tayo nagtitipid para sa apo ko!" natatawang sagot ni Amieties habang iniaabot sa saleslady ang mga gamit. "Dapat lahat ng best, para sa baby mo. Hindi pwedeng basta-basta lang."Bella bit her lip. Diyos ko, ang dami na nito! Ilang taon bago ko mapapantayan ang ganitong klaseng shopping spree?!"Ma'am, baka hindi naman po natin kailangan lahat ng ‘to agad—"Amieties raised a brow at her, amused. "Hija, wala kang kawala sa akin! Kapag sinabing bibilhin, bibilhin. Walang kontra-kontra!"Bella sighed, alam niyang wala na siyang laban. Kaya wala na rin siyang nagawa kundi ang ngumiti at sumunod na lang sa ginang habang
Pagkalabas ni Bella ng mall, nag-abang siya sa harap habang hawak ang ilang paper bag ng pinamili nilang gamit para sa baby. Maya-maya lang, huminto ang isang pamilyar na itim na sasakyan sa tapat niya. Bumaba ang bintana, at sumilip si Rafael—seryoso ang mukha, tulad ng dati.“Sakay na,” malamig niyang sabi.Ngumiti si Bella at mabilis na sumakay sa passenger seat. Habang nagda-drive si Rafael, hindi niya napigilan ang pagiging madaldal.“Alam mo ba, ang saya ni mama kanina! Kung pwede lang bilhin lahat ng nasa mall, ginawa na niya! Tapos, may mga cute na damit doon na gusto kong bilhin pero grabe ang presyo! Ang mahal! Tapos, tawang-tawa ako kasi—”“Bella,” putol ni Rafael, hindi inalis ang tingin sa kalsada.“Ha?”“Ang ingay mo.” Anya nito sa kanya.Napanguso si Bella, pero hindi niya napigilang tumawa. “Eh, wala eh, masaya lang ako! Hindi mo ba ako namimiss?” pabirong tanong niya sabay tawa.Hindi sumagot si Rafael, pero bahagyang gumalaw ang sulok ng kanyang labi—parang pilit na
“Bella?!”Napalingon siya at nanlaki ang mata sa gulat. “Ha?! Ikaw?!”Isang pamilyar na lalaking may matamis na ngiti at gwapong tindig ang nakatayo sa harapan niya. Kaya na patayo siya tumayo na rin si Rafael. Napako sa kinatatayuan si Bella habang nakatitig sa lalaking nasa harapan niya. Gwapo, matangkad, at may aura ng isang taong sanay sa buhay sa ibang bansa. May dala itong maletang mukhang bagong dating pa lang.“Bella, hindi ako makapaniwala! Ikaw nga!” masayang bati ng lalaki bago siya niyakap nang mahigpit.Napatulala si Bella. Hindi agad siya naka-react, pero agad niyang naalala kung sino ang kaharap niya.Siya.Ang kaibigan niya mula noon. Ang lalaking minsang naging parte ng kanyang buhay.At ngayon, nasa harapan niya ito… habang kasama niya si Rafael.Dahan-dahang tumingin si Bella kay Rafael na nakatayo lang sa tabi niya. Tulad ng inaasahan niya, walang ekspresyon ang mukha ng asawa. Pero may kakaibang lamig sa mga mata nito na hindi niya maipaliwanag.Napalunok siya. N
Habang nasa sasakyan, hindi maalis ni Bella ang kaba sa dibdib niya. Tahimik lang si Rafael habang nagmamaneho, pero ramdam niya ang tensyon sa loob ng sasakyan. “Sino siya?” ulit ni Rafael, mas mababa na ngayon ang boses nito. Napatingin si Bella sa kanya at napangiti nang pilit. “Ha? Ah… siya si—” “Ang pangalan,” malamig na putol ni Rafael, hindi man lang siya tinignan. Napabuntong-hininga si Bella. Wala namang masama kung sasabihin niya, ‘di ba? “Siya si Noah Cruz. Best friend ko noong college.” Tahimik si Rafael, pero napansin ni Bella ang bahagyang paghigpit ng hawak nito sa manibela. “Best friend lang?” tanong nito, pero may bahid ng pagsisiyasat ang tono. “Uh, oo naman!” sagot niya agad. “Si Noah? Grabe, Rafael, kung alam mo lang—” “Hindi ko nga alam, Bella. Kaya ipaliwanag mo.” Natahimik siya. Teka, bakit parang inis si Rafael? Huminga siya nang malalim at saka nagpatuloy. “Si Noah ay kaibigan ko simula pa noong college. Nag-aral siya sa ibang bansa for year
Habang nasa parking area na sila, tahimik lang si Bella. Saktong binubuksan na ni Erica ang pinto ng sasakyan nang may marinig silang pamilyar na tinig mula sa likuran.“Isabella.”Napalingon agad si Bella. At nang makita kung sino, saglit siyang hindi nakakapagsalita.“Sir Grafton,” tugon niya, pormal at may ngiting walang damdamin. “Magandang gabi po.”“Pwede ba tayong mag-usap?” tanong ni Rafael, malamig ang boses pero halatang may tinatagong init sa dibdib.Tahimik lang si Erica, pero halata sa kanyang postura na hindi siya aalis hangga’t walang kasiguruhan. Ngunit ng magtagpo ang mata nila ni Rafael, nakabasa agad siya ng senyales—isang tahimik na pakiusap. Tumango si Erica at lumakad palayo, pero lumingon-lingon pa rin, sinisigurong okay si Bella.Nang makalayo na si Erica, muling nagsalita si Rafael.“Tungkol sa atin, Isabella.”Biglang napawi ang ngiti ni Bella. Hindi niya alam kung anong mas masakit—ang tawagin siyang Isabella o ang marinig muli ang salitang atin.“Wala na ta
Naglakad ang lalaking nakasuot ng puting long sleeves paakyat sa maliit na entablado. May tikas ang bawat hakbang. Maka tindig-balahibo. Para bang alam niyang lahat ng mata ay nakatutok sa kanya, pero hindi siya nagpaapekto. Sa halip, ang kanyang ngiti ay kalmado—mapagkumbaba pero may halong kumpiyansa. Isang ngiting alam mong may karanasan at lalim.Si Bella, kahit pa kasabay ng mga palakpak, ay tila nabingi sa lahat. Parang bumagal ang paligid. Parang may humigop sa hangin sa paligid niya. Napako siya sa kinauupuan. Hindi siya makapaniwala sa kung sino ang nakikita niya.“Magandang gabi po sa inyong lahat,” saad ng lalaki mula sa mikropono, magalang at banayad ang boses. “Ako po ang inyong magiging bagong principal dito sa Sampaguita Elementary School. Rafael Luis Grafton. Masaya po akong maging parte ng inyong paaralan.”Parang gumuho ang katahimikan sa dibdib ni Bella. Si Erica naman na kanina pa kinikilig sa mga palipad-hangin, biglang napalingon kay Bella."Uy... Bella? Okay ka
Pagkapasok nila sa venue, agad silang tinuro ng isang usher patungo sa isang mesa na malapit sa harapan. Hindi niya inaasahan na sa dami ng guro sa eskwelahan, ay sa pinakaharap sila mailalagay—na para bang nakatakda silang makita ang lahat ng mangyayari sa gabing iyon, walang lusot."Good evening Ma’am Bella and Ma’am Erica!" bati ng isa sa kanilang co-teacher—si Ma'am May, ang masayahing adviser ng Grade 4."Good evening din po, Ma’am May," sagot ni Bella sabay ngiti, pilit na inaayos ang suot niyang blouse. Si Erica naman ay kumaway din sabay sabing, "Ay buti nalang umabot tayo.""Oo nga! Buti hindi pa nagsisimula. Akala ko nga late na kayo, e.""Anong oras daw magsisimula?" tanong ni Bella habang binubuksan ang maliit niyang pouch bag, kunwari’y busy para mapawi ang kaba."Eight daw, sabi sa group chat, pero hinihintay pa yata ‘yung bagong principal. First appearance niya daw ‘to.""Ah, ganun ba… sige, salamat Ma’am May," tipid na sagot ni Bella habang tinapik ang mesa nang maraha
Dumating na ang araw ng pa-farewell party ni Ma’am Risa. Parang kailan lang, pero ang bilis talaga ng takbo ng panahon sa buhay ni Bella. Akala niya tahimik lang ang buhay sa probinsya, pero ngayon ay tila may paparating na panibagong yugto, at hindi pa niya alam kung anong klaseng pagbabago ang dala nito.Sabado ng hapon. Ang sikat ng araw ay tila humihikab na sa likod ng mga ulap. Sa loob ng bahay ni Bella, abala siya sa harap ng salamin habang inaayos ang kanyang buhok—simple lang ang ayos niya, pero may konting lipstick at konting pulbos, sapat lang para magmukhang presentable sa gabing iyon.Sa dining table, nakalatag ang mga pagkaing ilalagay niya sa food tray—pansit, lumpia, at konting dessert. Mahilig talaga si Bella sa ganitong simpleng handa, pero classy pa rin sa dating.“Erica, pakitignan nga kung okay na ‘yung pinadala ko sa tray?” sigaw niya mula sa kwarto.“On it, madam!” sagot ni Erica habang nag-aayos din ng kanyang long blouse na bagay sa kanyang maong na jeans.Pagl
Mabilis ang pagtakbo ng mga buwan sa Sampaguita Elementary School. Mag-iisang taon na rin si Bella bilang guro sa kindergarten at masasabi niyang medyo nasasanay na rin siya sa agos ng buhay—sa lesson plans, sa kantahan tuwing circle time, at sa likot ng mga batang palaging may tanong at kwento.“Teacher Bella! Teacher Bella!” sigaw ng isang batang lumapit habang hawak-hawak ang kanyang gawaing papel.Ngumiti si Bella at tinanggap ito. “Wow, ang galing mo naman. Very good ka dito ha.”Nagpatuloy ang klase ng buong umaga na puno ng sayawan, tawa, at konting iyakan. Pero kahit may pagod, hindi na siya tulad noon—sanay na siya sa pagdadala ng mga bata, at alam na rin niya kung kailan tatahimik at kailan magpapalipad ng papel na eroplano.Nang tumunog na ang bell ng dismissal, isa-isa nang nagsilabasan ang mga bata, sumasabay sa hiyawan ng bell na parang musika sa hapon. Si Natnat, na half-day lang ang klase, ay kanina pa naglalaro sa playground—tumatawa habang nagpapaikot sa maliit na sl
Matapos ang tanghalian, inayos ni Bella ang mga pinggan habang si Erica naman ay nagpaalam na babalik na sa kanyang klase. Ngunit si Natnat ay hindi na sumunod, dahil halfday lang ang pasok niya. Tulad ng mga nakaraang taon, dito na siya sa silid ni Bella tumatambay tuwing hapon. At kahit hindi siya opisyal na estudyante ng kanyang mama, si Natnat ay palaging nakikihalubilo sa mga bata. Tumutulong magbura ng pisara, sumasagot sa mga tanong, at minsan pa nga ay siya ang tagapagpakilala ng "word of the day." Parang isa na rin siyang batang guro sa murang edad. Habang muling humarap si Bella sa klase niya, naroon si Natnat sa isang sulok, tahimik na nagsusulat sa kanyang notebook habang pinapanood si Bella magsimula muli ng lesson. Tila ba bawat kilos ng kanyang ina ay nagsisilbing inspirasyon sa kanya—sa isip ni Natnat, ang pagiging guro ay hindi lang trabaho, ito ay isang pangarap na sinusuot araw-araw, gaya ng kanyang maliit na uniporme. Sige, Kai! Heto na ang kasunod na eksena sa
Maliwanag ang classroom, sinalubong ng liwanag ng araw mula sa mga bintana na binuksan niya kanina. Sumayaw sa hangin ang mga makukulay na banderitas na siya mismo ang naggupit at nagdikit isang linggo bago magsimula ang pasukan. Isa-isang pumasok ang mga bata, may ilan ay may bitbit na bagong bag, ang iba’y parang ayaw bitawan ang kamay ng kanilang mga magulang. Mayroong tahimik na umuupo, may ilang umiiyak, at meron ding masiglang nagkukuwento na para bang hindi ngayon lang muling nakakita ng kalaro. Mula sa gilid ng silid, nakatayo si Bella, pinagmamasdan ang bawat bata na tila ba kilala na agad niya kahit wala pang pormal na pagpapakilala.“Mabuhay, mga bata! Ako si Teacher Bella,” ngumiti siya habang pinupunasan ang pisara. “Excited na ba kayong mag-aral?”May ilang sumagot ng “Opo!” habang ang iba ay tumango lang. Ngunit kahit pa hindi sabay-sabay ang kanilang sigla, ramdam ni Bella na ito ang tahanan niya—ito ang silid kung saan siya may misyon.“Alam niyo ba,” panimula ni Be
years Later. "Nat-nat! Anak! Bilisan mo na diyan, ha? Naghihintay na si Ninang Erica mo sa baba, baka maiwanan pa tayo—sige ka, magta-tricycle tayo papuntang school!" malambing ngunit may halong pagmamadali ang sigaw ni Bella mula sa sala habang inaayos ang huling gamit sa kanyang malaking tote bag.Ika-5 ng Hunyo. Unang araw ng klase. Ngunit higit pa sa unang araw ng pasukan ang pakiramdam ni Bella ngayon—ito rin ang unang araw na sabay na silang papasok ng anak niyang si Nathalie Addison sa iisang paaralan.Hindi pa rin siya makapaniwala kung paano lumipas ang anim na taon. Parang kahapon lang na nasa sinapupunan pa niya ang kanyang anak.Ngayon, heto na si Nathalie, anim na taong gulang na, matalino, makulit, at higit sa lahat, sobrang bait. Isang batang punong-puno ng enerhiya, ngiti, at kabighanian—parang sinag ng araw sa gitna ng lahat ng pinagdaanan niya."Yes po, Mama! Coming na po! Naglalagay pa ako ng notebook ko sa bag ko!" sigaw pabalik ng bata mula sa itaas, habang patak
Sa isang maluwag at pribadong opisina sa ikalawang palapag ng kanilang bahay, tahimik na naglalaro ang liwanag ng lampshade sa ibabaw ng mamahaling desk ni Albert Grafton. Nasa harap niya ang brown envelope na naglalaman ng mga larawan—larawan ng isang sanggol, maputla, tila natulog at hindi na magigising, isang mukha ng pagkawala, isang simbolo ng kasinungalingan na kanyang pinlano ng maingat. Naglagay siya ng brandy sa kristal na baso at naupo sa upuan na tila trono, habang tinitigan ang larawan sa ibabaw ng mesa na para bang isang tropeyo ng matagumpay na panlilinlang. Pumasok si Kian, suot ang karaniwang polo ngunit bakas sa anyo nito ang hindi maipinta ang kabiguan—hindi dahil sa ginawa nila, kundi dahil sa tila lalong lumulubog ang kapatid nilang si Rafael sa sarili nitong bangungot. “Magaling ang mga nakuha mong larawan,” sambit ni Albert, malamig ang boses habang pinipihit ang baso ng brandy sa kanyang kamay. “Parang totoo talaga. Kahit ako, napaniwala.” Ngumiti si Kian,