Pagka alis ni Rafael ay agad naman siyang tumingin kay Adrian, agad siyang sinalubong ng seryosong mukha nito. “Let me explain, Adrian,” sabi ni Bella, ang boses ay mas malakas na ngayon. “Pero magkakilala pala kayo ni Rafael?” “Oo,” sagot ni Adrian, ang mukha’y tila nag-aalangan. “Matagal na kaming magkakilala ni Rafael.” “Magkaibigan pa kayo?” tanong ni Bella, ang boses ay puno ng pagtataka. “Oo,” sagot ni Adrian at tumango. “Pero hindi iyan ang dapat nating pag-usapan ngayon. Ang dapat nating pag-usapan ay kung bakit ka nandito sa Pilipinas, at kung bakit hindi mo sinasabi sa pamilya mo ang totoo at bakit dito pa mismo sa bahay ni Rafael kita makikita?” Napalunok si Bella. Ito na nga ba ang kanyang kinakatakutan. “Adrian, please, huwag mong sabihin kina mama at papa,” “Hindi ko alam kung kaya ko ‘yon,” sagot ni Adrian, ang mga mata’y puno ng pag-aalala. “Ang totoo, Bella, nag-aalala ako sa’yo.” “Alam ko,” sabi ni Bella, ang mga luha’y nagbabadyang tumulo. “Pero pakiusap,
Tahimik ang gabi, tanging ang mahinang tunog ng aircon ang maririnig sa loob ng kwarto ni Bella. Mahimbing siyang natutulog nang biglang may kumakatok mula sa labas ng kwarto. Napabalikwas siya ng gising. Kumunot ang noo niya habang pilit iniintindi kung nagkamali lang ba siya ng rinig. Pero nang muli niyang marinig ang katok, bumuntong-hininga siya at inabot ang cellphone sa tabi niya.12:30 AM."Hating gabi na… Sino naman ang kakatok ng ganitong oras?" mahina niyang bulong, habang padilat-dilat na bumangon.Dahan-dahan niyang binuksan ang pinto, at halos hindi siya nakagalaw nang bumungad sa kanya si Rafael."Bakit—" Hindi na niya natapos ang sasabihin dahil agad siyang hinila ng lalaki sa isang mainit na halik.Nanlaki ang mga mata niya. "Mmpph—!"Napaangat ang kanyang mga kamay upang itulak ito, pero masyadong mapusok si Rafael, mahigpit ang pagkakahawak sa kanyang baywang. Lalong lumalim ang halik nito, na tila ba may pananabik, may gutom.Hindi niya alam kung paano, pero bago n
“Aray ko po, Lord,” wika ni Bella matapos mabangga ang noo niya sa pintuan ng ref. Dali-dali niyang binalik ang tingin sa ref at kunwari sobrang interesado siya sa loob nito. "Pang-ilang beses mo nang binuksan ‘yang ref?" Tanong ni Rafael sa kanya. ‘Giiiilk!’ mahinang wika niya na siya pang ang nakarinig. Parang napako siya sa kinatatayuan niya. PUTIK. Pilit niyang nilunok ang kaba at sinara ang ref, bago bumaling kay Rafael. "A-Ah… e… nag-iisip pa kasi ako kung ano ang gusto kong kainin!" Tumaas ang isang kilay ng lalaki. "Kung wala ka namang kukunin, umupo ka na lang." ‘Hala, hala! Tatabi ba ako sa kanya?! May choice ba ako?! Wala! ARGH!’ Dahan-dahan siyang lumapit sa mesa na parang may pasaning isang toneladang hiya. Hindi siya pwedeng tumingin nang diretso kay Rafael. Hindi niya kaya. Kumuha siya ng baso ng gatas at mabilis na iniinom ‘yon. Malamang! Buntis siya, dapat gatas lang! Pero putik, bakit parang… parang mas lalo lang siyang naging awkward?! Naramdaman niyang
Habang naglalakad sila sa loob ng mall, hindi mapakali si Bella. Hindi lang dahil sa sobrang dami ng pinamili nila, kundi dahil halos lahat ng turo ni Amieties ay agad na binibili!"Ma'am, tama na po yata ‘to…" aniya habang nakatingin sa isang bundle ng baby clothes na may sobrang taas na presyo. "Ang mahal po kasi, baka po masyadong magastos—""Sus! Ano ka ba, Bella? Hindi tayo nagtitipid para sa apo ko!" natatawang sagot ni Amieties habang iniaabot sa saleslady ang mga gamit. "Dapat lahat ng best, para sa baby mo. Hindi pwedeng basta-basta lang."Bella bit her lip. Diyos ko, ang dami na nito! Ilang taon bago ko mapapantayan ang ganitong klaseng shopping spree?!"Ma'am, baka hindi naman po natin kailangan lahat ng ‘to agad—"Amieties raised a brow at her, amused. "Hija, wala kang kawala sa akin! Kapag sinabing bibilhin, bibilhin. Walang kontra-kontra!"Bella sighed, alam niyang wala na siyang laban. Kaya wala na rin siyang nagawa kundi ang ngumiti at sumunod na lang sa ginang habang
Pagkalabas ni Bella ng mall, nag-abang siya sa harap habang hawak ang ilang paper bag ng pinamili nilang gamit para sa baby. Maya-maya lang, huminto ang isang pamilyar na itim na sasakyan sa tapat niya. Bumaba ang bintana, at sumilip si Rafael—seryoso ang mukha, tulad ng dati.“Sakay na,” malamig niyang sabi.Ngumiti si Bella at mabilis na sumakay sa passenger seat. Habang nagda-drive si Rafael, hindi niya napigilan ang pagiging madaldal.“Alam mo ba, ang saya ni mama kanina! Kung pwede lang bilhin lahat ng nasa mall, ginawa na niya! Tapos, may mga cute na damit doon na gusto kong bilhin pero grabe ang presyo! Ang mahal! Tapos, tawang-tawa ako kasi—”“Bella,” putol ni Rafael, hindi inalis ang tingin sa kalsada.“Ha?”“Ang ingay mo.” Anya nito sa kanya.Napanguso si Bella, pero hindi niya napigilang tumawa. “Eh, wala eh, masaya lang ako! Hindi mo ba ako namimiss?” pabirong tanong niya sabay tawa.Hindi sumagot si Rafael, pero bahagyang gumalaw ang sulok ng kanyang labi—parang pilit na
“Bella?!”Napalingon siya at nanlaki ang mata sa gulat. “Ha?! Ikaw?!”Isang pamilyar na lalaking may matamis na ngiti at gwapong tindig ang nakatayo sa harapan niya. Kaya na patayo siya tumayo na rin si Rafael. Napako sa kinatatayuan si Bella habang nakatitig sa lalaking nasa harapan niya. Gwapo, matangkad, at may aura ng isang taong sanay sa buhay sa ibang bansa. May dala itong maletang mukhang bagong dating pa lang.“Bella, hindi ako makapaniwala! Ikaw nga!” masayang bati ng lalaki bago siya niyakap nang mahigpit.Napatulala si Bella. Hindi agad siya naka-react, pero agad niyang naalala kung sino ang kaharap niya.Siya.Ang kaibigan niya mula noon. Ang lalaking minsang naging parte ng kanyang buhay.At ngayon, nasa harapan niya ito… habang kasama niya si Rafael.Dahan-dahang tumingin si Bella kay Rafael na nakatayo lang sa tabi niya. Tulad ng inaasahan niya, walang ekspresyon ang mukha ng asawa. Pero may kakaibang lamig sa mga mata nito na hindi niya maipaliwanag.Napalunok siya. N
Habang nasa sasakyan, hindi maalis ni Bella ang kaba sa dibdib niya. Tahimik lang si Rafael habang nagmamaneho, pero ramdam niya ang tensyon sa loob ng sasakyan. “Sino siya?” ulit ni Rafael, mas mababa na ngayon ang boses nito. Napatingin si Bella sa kanya at napangiti nang pilit. “Ha? Ah… siya si—” “Ang pangalan,” malamig na putol ni Rafael, hindi man lang siya tinignan. Napabuntong-hininga si Bella. Wala namang masama kung sasabihin niya, ‘di ba? “Siya si Noah Cruz. Best friend ko noong college.” Tahimik si Rafael, pero napansin ni Bella ang bahagyang paghigpit ng hawak nito sa manibela. “Best friend lang?” tanong nito, pero may bahid ng pagsisiyasat ang tono. “Uh, oo naman!” sagot niya agad. “Si Noah? Grabe, Rafael, kung alam mo lang—” “Hindi ko nga alam, Bella. Kaya ipaliwanag mo.” Natahimik siya. Teka, bakit parang inis si Rafael? Huminga siya nang malalim at saka nagpatuloy. “Si Noah ay kaibigan ko simula pa noong college. Nag-aral siya sa ibang bansa for year
Umaga pa lang, nagising na si Bella. Hindi siya makatulog nang maayos dahil sa tawag kagabi mula kay Noah. Buong gabi siyang balisa, iniisip kung ano ang ibig sabihin ng sinabi nitong “may nalaman siya.” Pagkababa niya sa sala, tahimik ang buong bahay. Wala si Rafael sa dining area. Wala ring ibang tao kundi ang kasambahay na abalang naghahanda ng almusal. “Bella, good morning po,” bati ng isa sa kanila. Ngumiti si Bella. “Good morning po. Asan po si Rafael?” “Umalis po nang maaga. May meeting daw po sa kumpanya,” sagot ng isa. Tumango lang si Bella. Buti na rin… masyado siyang malamig kahapon. Ewan ko ba sa lalaking ‘yon. Habang kumakain ng almusal, hindi na niya napigilan ang sarili. Kinuha niya ang phone at nag-chat kay Noah. “Anong oras tayo magkikita?” tanong niya sa chat. Mabilis naman ang reply ni noah. “12 noon. Same café na madalas nating puntahan noon. May gusto talaga akong sabihin, Bella. Please be there.” Yun lang reply nito na tila naninigurado na pumunta talag
“Ma, mag Jollibee tayo please?” bungad ni Natnat habang nakasandal sa braso ni Vincent, hawak-hawak ang stuffed toy na binigay nito noong huling birthday niya.“Hmm... ang lambing mo ngayon ah,” nakakatawang sagot ni Vincent habang tiningnan si Bella na noon ay kakatapos lang ligpitin ang mga lesson plan niya.Napatingin si Bella sa anak, tapos kay Vincent na agad naman na ngumiti. “Sige na, libre ko na kayo. Matagal-tagal na rin tayong ‘di nakalabas nang apat”“Yay!” sigaw ni Natnat habang tumalon pa sa tuwa. “Thank you, Daddy Vincent!”Hindi nagtagal, nasa loob na sila ng paboritong kainan ng bawat batang may simpleng kaligayahan—Jollibee. Sa isang sulok ng fast food restaurant, naupo sila sa table na may pula at dilaw na motif, habang si Natnat ay abalang pinipili kung ano ang toy sa kanyang kiddie meal.“Chickenjoy po with fries and juice,” sabay taas ng dalawang daliri ni Natnat na tila nag o-order sa isang fancy restaurant.“Ang arte mo na talaga kumilos,” biro ni Bella habang p
Sa isang sulok ng gym, sa lilim ng mahabang bubong, tahimik na nakaupo sina Rafael at Natnat sa isang kulay abong bench na gawa sa kahoy. Humuhuni ang bentilador sa kisame, habang sa paligid ay nagtatawanan at naghahabulan pa rin ang ibang bata. Ngunit sa gitna ng ingay, tila bumagal ang oras sa pagitan ng dalawa.Maingat na inilabas ni Rafael ang puting panyo mula sa bulsa ng kanyang pantalon. Malinis ito, amoy fabric softener pa, at may simpleng bordang "RG" sa sulok. Pumikit si Natnat nang dahan-dahang ipinunas iyon sa natamong galos sa tuhod."Aray…" impit ng bata, sabay pikit habang iniipit ang damit sa kamay. Pero wala siyang reklamo. Taimtim lang na nakatitig sa ginagawang pag-aasikaso ng lalaki.“Pasensya ka na, ha. Medyo mahapdi lang ‘to ng kaunti. Tatanggalin lang natin ‘yung mga balas para hindi ma-infect,” ani Rafael, mahina ang tinig, halos parang inaamo ang sarili.Matapos ang ilang segundo ng katahimikan, nagtanong siya sa tonong malumanay, parang ayaw gulatin ang bata.
Pagdating nila sa tapat ng bahay nina Lei at Noah, bumaba agad si Erica. Huminga nang malalim si Bella bago rin bumaba. Inayos niya ang buhok niya gamit ang mga daliri, pilit na nilalagay ang ngiti sa labi, kahit alam niyang may bigat pa rin sa dibdib niya.Pagbukas ng gate, agad lumabas si Lei, naka-ngiti, at may bitbit pang maliit na kumot.“Oh, andiyan na kayo!” masiglang bati ni Lei. “Tulog na tulog si Natnat, kanina pa. Hindi na nagising kahit pinapatugtog namin ng Baby Shark.”Sumunod na lumabas si Noah, buhat-buhat si Natnat, nakapulupot ang maliit na braso ng bata sa leeg niya, tila ayaw paawat sa mahimbing na tulog.“Salamat talaga sa inyo,” sabi ni Bella, buong pasasalamat ang tinig kahit pagod ang mukha. “Pasensya na talaga ha, ginabi kami.”“Ano ka ba, walang anuman,” sagot ni Noah, habang maingat na inaabot si Natnat kay Bella. “Napakabait ng anak mo. Hindi iyakin, hindi maarte, hindi rin pihikan sa pagkain. Parang hindi anim na taon, parang mini-adult.”Napatawa si Erica
Habang nasa parking area na sila, tahimik lang si Bella. Saktong binubuksan na ni Erica ang pinto ng sasakyan nang may marinig silang pamilyar na tinig mula sa likuran.“Isabella.”Napalingon agad si Bella. At nang makita kung sino, saglit siyang hindi nakakapagsalita.“Sir Grafton,” tugon niya, pormal at may ngiting walang damdamin. “Magandang gabi po.”“Pwede ba tayong mag-usap?” tanong ni Rafael, malamig ang boses pero halatang may tinatagong init sa dibdib.Tahimik lang si Erica, pero halata sa kanyang postura na hindi siya aalis hangga’t walang kasiguruhan. Ngunit ng magtagpo ang mata nila ni Rafael, nakabasa agad siya ng senyales—isang tahimik na pakiusap. Tumango si Erica at lumakad palayo, pero lumingon-lingon pa rin, sinisigurong okay si Bella.Nang makalayo na si Erica, muling nagsalita si Rafael.“Tungkol sa atin, Isabella.”Biglang napawi ang ngiti ni Bella. Hindi niya alam kung anong mas masakit—ang tawagin siyang Isabella o ang marinig muli ang salitang atin.“Wala na ta
Naglakad ang lalaking nakasuot ng puting long sleeves paakyat sa maliit na entablado. May tikas ang bawat hakbang. Maka tindig-balahibo. Para bang alam niyang lahat ng mata ay nakatutok sa kanya, pero hindi siya nagpaapekto. Sa halip, ang kanyang ngiti ay kalmado—mapagkumbaba pero may halong kumpiyansa. Isang ngiting alam mong may karanasan at lalim.Si Bella, kahit pa kasabay ng mga palakpak, ay tila nabingi sa lahat. Parang bumagal ang paligid. Parang may humigop sa hangin sa paligid niya. Napako siya sa kinauupuan. Hindi siya makapaniwala sa kung sino ang nakikita niya.“Magandang gabi po sa inyong lahat,” saad ng lalaki mula sa mikropono, magalang at banayad ang boses. “Ako po ang inyong magiging bagong principal dito sa Sampaguita Elementary School. Rafael Luis Grafton. Masaya po akong maging parte ng inyong paaralan.”Parang gumuho ang katahimikan sa dibdib ni Bella. Si Erica naman na kanina pa kinikilig sa mga palipad-hangin, biglang napalingon kay Bella."Uy... Bella? Okay ka
Pagkapasok nila sa venue, agad silang tinuro ng isang usher patungo sa isang mesa na malapit sa harapan. Hindi niya inaasahan na sa dami ng guro sa eskwelahan, ay sa pinakaharap sila mailalagay—na para bang nakatakda silang makita ang lahat ng mangyayari sa gabing iyon, walang lusot."Good evening Ma’am Bella and Ma’am Erica!" bati ng isa sa kanilang co-teacher—si Ma'am May, ang masayahing adviser ng Grade 4."Good evening din po, Ma’am May," sagot ni Bella sabay ngiti, pilit na inaayos ang suot niyang blouse. Si Erica naman ay kumaway din sabay sabing, "Ay buti nalang umabot tayo.""Oo nga! Buti hindi pa nagsisimula. Akala ko nga late na kayo, e.""Anong oras daw magsisimula?" tanong ni Bella habang binubuksan ang maliit niyang pouch bag, kunwari’y busy para mapawi ang kaba."Eight daw, sabi sa group chat, pero hinihintay pa yata ‘yung bagong principal. First appearance niya daw ‘to.""Ah, ganun ba… sige, salamat Ma’am May," tipid na sagot ni Bella habang tinapik ang mesa nang maraha
Dumating na ang araw ng pa-farewell party ni Ma’am Risa. Parang kailan lang, pero ang bilis talaga ng takbo ng panahon sa buhay ni Bella. Akala niya tahimik lang ang buhay sa probinsya, pero ngayon ay tila may paparating na panibagong yugto, at hindi pa niya alam kung anong klaseng pagbabago ang dala nito.Sabado ng hapon. Ang sikat ng araw ay tila humihikab na sa likod ng mga ulap. Sa loob ng bahay ni Bella, abala siya sa harap ng salamin habang inaayos ang kanyang buhok—simple lang ang ayos niya, pero may konting lipstick at konting pulbos, sapat lang para magmukhang presentable sa gabing iyon.Sa dining table, nakalatag ang mga pagkaing ilalagay niya sa food tray—pansit, lumpia, at konting dessert. Mahilig talaga si Bella sa ganitong simpleng handa, pero classy pa rin sa dating.“Erica, pakitignan nga kung okay na ‘yung pinadala ko sa tray?” sigaw niya mula sa kwarto.“On it, madam!” sagot ni Erica habang nag-aayos din ng kanyang long blouse na bagay sa kanyang maong na jeans.Pagl
Mabilis ang pagtakbo ng mga buwan sa Sampaguita Elementary School. Mag-iisang taon na rin si Bella bilang guro sa kindergarten at masasabi niyang medyo nasasanay na rin siya sa agos ng buhay—sa lesson plans, sa kantahan tuwing circle time, at sa likot ng mga batang palaging may tanong at kwento.“Teacher Bella! Teacher Bella!” sigaw ng isang batang lumapit habang hawak-hawak ang kanyang gawaing papel.Ngumiti si Bella at tinanggap ito. “Wow, ang galing mo naman. Very good ka dito ha.”Nagpatuloy ang klase ng buong umaga na puno ng sayawan, tawa, at konting iyakan. Pero kahit may pagod, hindi na siya tulad noon—sanay na siya sa pagdadala ng mga bata, at alam na rin niya kung kailan tatahimik at kailan magpapalipad ng papel na eroplano.Nang tumunog na ang bell ng dismissal, isa-isa nang nagsilabasan ang mga bata, sumasabay sa hiyawan ng bell na parang musika sa hapon. Si Natnat, na half-day lang ang klase, ay kanina pa naglalaro sa playground—tumatawa habang nagpapaikot sa maliit na sl
Matapos ang tanghalian, inayos ni Bella ang mga pinggan habang si Erica naman ay nagpaalam na babalik na sa kanyang klase. Ngunit si Natnat ay hindi na sumunod, dahil halfday lang ang pasok niya. Tulad ng mga nakaraang taon, dito na siya sa silid ni Bella tumatambay tuwing hapon. At kahit hindi siya opisyal na estudyante ng kanyang mama, si Natnat ay palaging nakikihalubilo sa mga bata. Tumutulong magbura ng pisara, sumasagot sa mga tanong, at minsan pa nga ay siya ang tagapagpakilala ng "word of the day." Parang isa na rin siyang batang guro sa murang edad. Habang muling humarap si Bella sa klase niya, naroon si Natnat sa isang sulok, tahimik na nagsusulat sa kanyang notebook habang pinapanood si Bella magsimula muli ng lesson. Tila ba bawat kilos ng kanyang ina ay nagsisilbing inspirasyon sa kanya—sa isip ni Natnat, ang pagiging guro ay hindi lang trabaho, ito ay isang pangarap na sinusuot araw-araw, gaya ng kanyang maliit na uniporme. Sige, Kai! Heto na ang kasunod na eksena sa