Humugot ako nang malalim na paghinga bago siya hinarap. “Maupo ka lang d’yan at babalik ako. Huwag na huwag kang aalis hangga’t hindi pa ako nakababalik.” Ani ko.“Hindi ka pa rin talaga nagbabago, tulad ka pa rin ng dati.” Aniya ngunit hindi ko na pinansin ang kan’yang sinabi at mabilis na naglakad papaalis sa kan’ya.Mabilis akong naghanap ng pharmacy ngunit hindi ko alam kung ano ang itsura ng pharmacy sa panahong ito.“Where the hell I find pharmacy here?” I cursed under my breath.Iginala ko ang aking mga mata ngunit wala akong makita.“Hinahanap mo ba ang dispensaryo, binibini?”Napakunot-noo akong napalingon sa aking likuran nang marinig ko ang boses ng isang matandang babae ngunit natigalgal ako nang makita ko ang mukha nito.“Lola Linda…” mahina kong usal.“Naroon ang bilihan ng gamot, binibini,” wika nito sabay turo sa gawing kanan. “Doon mo mabibili ang kailangan mo.” Dagdag niya pa at nagsimulang maglakad papalayo.

Matapos namin kumain ay umalis si Don Raul dahil sa may gagawin daw ito sa bayan samantala naman si Doña Celestina ay abala sa pamamahala ng kabahayan kaya ako na walang magawa ay napagpasyahan na libutin ang buong hacienda para na rin maging pamilyar sa pasikot-sikot dito. Halos malula ako sa laki ng hacienda nang libutin ko ito maraming mga tanim na kung saan ay iyon na ang nagsisilbing supply ng mga pangangailangan nila Don Raul.“How lucky she is? They will not go hungry even once a day because of these sources they have!” anas ko sa aking sarili habang pinagmamasdan ang hekta-ektaryang taniman ng palay, mais at iba pang gulay maging ang mga namumungang niyog at mangga ay meron din sila. Andami! Halos lahat na ata ng nasa bahay-kubo ay maroon silang tanim maging ang local fruits na p’wede mabuhay sa Pilipinas ay meron sila.Nagpatuloy ako sa pag-iikot hanggang sa nakarating ako sa isang shade na gawa sa nipa at may upuan na gawa sa kawayan na sa tingin ko ay pahingah

“Sino ka? Ba’t ka narito?” Sunod-sunod kong tanong sa binatang nasa aking harapan na halatang gulat din sa nangyari. Nakatingin lang ito sa akin at ilang segundo rin niya akong napagmasdan bago makolekta ang kan’yang huwisyo at mabilis na tumalikod sa akin.“Patawad sa pagiging mapangahas ng aking mga mata, binibini,” paghingi nito ng despensa na siyang ikinakunot ng noo ko.“Anong pinagsasabi mo? Sino ka? Anong ginagawa mo rito?” tanong kong muli sa kan’ya.Napayuko ito at tila hindi mapalagay sa kan’yang kinakatayuan.“Sino ka? Bakit hindi mo ako harapin? Kinakausap kita,” anas kong saad.Ngunit nanatili itong uneasy at tila hindi mabuo ang mga salita na gusto niyang sabihin sa akin.“Naririnig mo ba ako? Bakit hindi ka humarap?” ani ko na nagsisimula na akong mainis sa kan’ya.Nakita ko ang pagtaas ng kan’yang mga balikat na tila humugot ng isang malalim ng hininga para sa kan’yang sasabihin.“Binibini, patawad ngunit hindi ko magag

Hindi ko alam kung ‘yong regla ang aalalahanin ko o si Lita. Kung tatawanan ko ba siya dahil sa ikinilos niya o maiinis dahil sa overreaction niya at kailangan ko siyang pangaralan ng tungkol sa monthly cycle ng babae.Huminga ako nang malalim at hinawakan si Lita sa balikat. “Lita, hindi ako nasugatan para dalhin sa pagamutan. Karaniwan na ito sa mga kababaihan sa oras na tumuntong na sila sa edad na 12-16. Tawag diyan regla, hindi sugat. Kaya huminahon ka na kasi hindi ‘to sobrang lala gaya ng iniisip mo.” Paliwanag ko sa kan’ya.May pag-aalinlangan pa sa kan’yang mukha nang sandaling iyon ngunit makalipas ang ilang segundo ay doon niya lang naunawaan ang lahat ng aking sinabi.“Paumanhin binibini, hindi ko sinasadya ang aking maling ikinilos. Hindi ko po alam na regla ang tawag diyan, pasens’ya na po sa kakulangan ng aking kaalaman tungkol sa gan’yang bagay.” Paghingi niya ng dispensa nang nakayuko.Hinimas ko ang kan’yang buhok at ngumiti. “Ayos lang ‘yon

Honestly, that’s where I work so obviously, “Yes, I am.” That’s what supposed to be my answer if I’m going to tell the truth pero dahil nandito ako sa panahon na ito, I should make a story that would fit in four corners so that he won’t doubt me.Tumango na lang ako bilang tugon sa kan’ya para safe.“Napakapalad mo naman para makapunta sa Estados Unidos.” Aniya na tila may panghihinayang sa kan’yang boses.“Bakit? Hindi ka pa ba nakakapunta ng Estados Unidos?” pangungusisa ko.Ngumiti ito ng may galak. “Bagamat dati akong nabibilang sa nakakaangat sa lipunan ay hindi ko nagawang makapunta sa Estados Unidos kahit gustuhin ko man.” Huminto ito sa pagsasalita at ngumiti. “Higit na mahalaga ang aming nasasakupan ng tulong kaysa sa pansariling kagustuhan.” Paliwanag niya.They were human who acts humane; who acts for good deeds but was wrongly accused.“Nakalulungkot naman,” mahina kong saad at napayuko.“Vita non est vivere, sed valera