Kailan Dapat Kumunsulta Sa Doktor Tungkol Sa Sugat Sa Kamay?

Nakakabahala kapag ang simpleng gasgas sa kamay ay lumalala nang hindi inaasahan, kaya lagi akong alerto sa mga senyales kung kailan talaga kailangan nang kumunsulta sa doktor. Ang unang bagay na tandaan ko ay: kung hindi humihinto ang pagdurugo pagkatapos ng 10–15 minuto ng matinding pagdiin at pag-angat, oras na para magpunta sa emergency. Parehong seryoso rin ang mga malalim na hiwa na kitang-kita ang laman, buto, o mga tendons; kapag hindi tuloy-tuloy ang mga gilid ng sugat o umiiba ang hugis ng daliri, malamang kailangan na ng tahi o espesyal na paggamot. Kapag may pamamanhid, pagkawala ng paggalaw, o matinding pananakit na hindi humuhupa, mataas ang posibilidad na naapektuhan ang mga ugat o litid — at sa mga ganitong kaso, mas mabilis na aksyon, mas maganda ang resulta.

May mga partikular na uri ng sugat na hindi dapat ipagsawalang-bahala. Ang mga kagat mula sa hayop o tao ay madaling mag-impeksyon kaya kadalasang nirerekomendang agad kumunsulta para sa antibiotiko at ebalwasyon ng tetanus o posibleng rabies exposure. Ang mga butas (puncture wounds) mula sa pako o salamin naman ay delikado dahil madalas may natitirang dumi sa loob; hindi sapat ang simpleng pag-alis ng dumi sa bahay — kailangan ng medikal na pagsusuri at kung minsan imaging para siguruhing walang natira. Kapag may pamumula na kumakalat, pulikat na linya papunta sa braso (lymphangitis), lagnat, o nana, malaking posibilidad ng impeksyon na kailangan ng antibiotic therapy. Huwag ding balewalain ang paso: malalim na paso, pagsabog ng singaw o pagkawala ng balat sa isang bahagi ng kamay, o burns na sumasakop sa malaking bahagi ng palad o sa pagitan ng mga daliri — dapat din tingnan ng doktor dahil mataas ang panganib ng permanenteng pinsala sa paggalaw.

Bago makarating sa klinika, may mga simpleng first aid na lagi kong ginagawa: hugasan ang sugat ng malinis na tubig at banayad na sabon, pigilan ang pagdudugo gamit ang malinis na tela o gauze habang inaangat ang kamay, at takpan ng malinis na dressing. Huwag hugutin ang malalim na nakabaradong bagay sa sugat; sa emergency setting lang dapat ito tanggalin. Para sa pamumula at pamamaga, malamig na compress ng 10–20 minuto ay nakakatulong; pero kung may malalim na pinsala o nabawasan ang sensitivity, iwasang mag-iisolate ng sobrang malamig nang matagal. Tandaan din ang tetanus status — kung hindi ka sigurado o mahigit na 5–10 taon na ang huling booster, malamang irekomenda ng doktor ang booster lalo na kung marumi o malalim ang sugat.

Sa pangkalahatan, pumunta agad sa emergency kung malala ang pagdurugo, halata ang buto o tendon, may pagkawala ng paggalaw o pakiramdam, malalim na kagat o paso, o may sistema ng impeksyon (lagnat at kumakalat na pamumula). Para sa mga butas, malalim na hiwa na maaaring kailanganin ng tahi, at mga mugna ng salamin o banyagang bagay, magandang mag-urgent care o emergency room sa loob ng ilang oras mula nang masugatan. Para sa maliit na malinis na hiwa na humuhupa, sapat na ang primary care o pag-aalaga sa bahay, pero kung may alinlangan, mas mainam pa ring magpakonsulta kaysa magsisi. Personal, natutunan ko sa karanasan na ang kamay ang pinakaimportanteng 'tools' natin — hindi sulit ang maghintay kapag may kakaiba o seryosong senyales, kaya mas pinipili kong magpatingin agad at magkaroon ng kapanatagan kesa magpabaya at magsisi.