Sa Aking Pagbabalik

Masayang pinagmamasdan ni Carlo Santamaria ang larawan ng anim-na-taong batang babae. Si Margaret.... ang kanyang nag-iisang anak. Tanging sa larawan niya lang nakikita ang maamong mukha nito at sa mga kwento ng kanyang magulang niya nakikilala ang anak. Madaldal, bungisngis at pala-kaibigan... ganito ilarawan ng kanyang ina ang bata. Mahigit pitong taon na ang nakaraan ng lisanin ni Carlo ang kanilang lugar at makipagsapalaran dito sa Canada. Noon ay pinagbubuntis pa lamang si Margaret ng kanyang ina. Kaybilis lumipas ng panahon, parang kailan lang...

Pinagmasdang muli ni Carlo ang larawan ng anak. Mala-porselanang kutis, maamong mukha at matangos na ilong, halatang kuha nito kay Cherry, ang ina nito. Samantala, ang maalong buhok, manipis at mapulang labi at ang hugis ng mukha ay halatang kuha sa kanya. Maraming beses na syang sumulat sa kanyang mag-ina pero wala syang natanggap na sagot. Ngayon para syang hinihila pauwi ng Pilipinas. Gustong-gusto niyang makita at mayakap ang anak. Pero nangako siya sa kanyang sarili noon na uuwi lamang siya kung maghilom na ang sugat na dulot ng nakaraan. Kung lubusan na nyang nakalimutan si Joanna, ang kanyang tanging pag-ibig. Nakalimutan na nga ba niya? Tanong niya sa kanyang sarili. Batid niyang muling babalik ang mga ala-ala ng nakaraan sakaling bumalik siya sa sariling bansa.