ฉบับภาษาไทยของ The Trauma Code แปลโดยใครและต่างอย่างไร?

เรื่องการแปลฉบับภาษาไทยของ 'The Trauma Code' มักเป็นคำถามที่ผมเจอในกลุ่มคนที่สนใจจิตวิทยาและการรักษา หลังจากตามอ่านผลงานต้นฉบับกับฉบับแปลหลายเล่ม ต้องบอกว่าในหลายกรณีชื่อหนังสือแบบนี้มีทั้งฉบับแปลอย่างเป็นทางการและฉบับที่ถูกเปลี่ยนชื่อเมื่อออกในตลาดไทย หากมีฉบับแปลจริงๆ ผู้แปลมักจะเป็นนักแปลที่มีพื้นฐานด้านจิตวิทยาหรือมีทีมบรรณาธิการทางการแพทย์เข้ามาช่วยปรับคำศัพท์ให้เหมาะกับผู้อ่านไทย แต่สิ่งที่เปลี่ยนไปไม่ได้อยู่แค่ชื่อหรือเครดิตของผู้แปลเท่านั้น มันเกี่ยวกับแนวทางการสื่อสารและการปรับตัวของเนื้อหาให้เข้ากับบริบทวัฒนธรรมไทยด้วย

ความแตกต่างที่เห็นได้ชัดระหว่างต้นฉบับภาษาอังกฤษกับฉบับภาษาไทยมักอยู่ที่การเลือกคำศัพท์เชิงเทคนิค ตัวอย่างเช่นคำว่า 'trigger' อาจถูกแปลเป็น 'สิ่งกระตุ้น' หรือใช้ทับศัพท์ว่า 'ทริกเกอร์' ขึ้นกับน้ำเสียงที่ผู้แปลต้องการจะสื่อ ส่วนคำว่า 'dissociation' ซึ่งมีความหมายซับซ้อนในเชิงคลินิก อาจถูกขยายความเป็นคำอธิบายสั้นๆ เพื่อให้ผู้อ่านทั่วไปเข้าใจได้โดยไม่ต้องมีพื้นฐานด้านจิตวิทยามากนัก นอกจากนั้น บางฉบับแปลไทยจะเพิ่มบรรณานุกรมหรือบทรำลึกจากผู้แปล ผู้เชี่ยวชาญไทย หรือคำนำจากนักบำบัดในประเทศไทย เพื่อเชื่อมโยงเนื้อหากับบริบทการรักษาในไทย ซึ่งช่วยให้ผู้อ่านท้องถิ่นเห็นภาพการใช้งานจริงมากขึ้น

สไตล์การเขียนก็เป็นอีกจุดที่ต่างกัน ต้นฉบับบางเล่มเน้นสำนวนเชิงวิชาการและความชัดเจนของหลักฐาน ขณะที่ฉบับไทยมักจะถ่วงน้ำหนักให้เป็นมิตรกับผู้อ่านทั่วไปมากขึ้น คืออาจลดความเข้มข้นของศัพท์เทคนิคและเพิ่มตัวอย่างกรณีศึกษาแบบย่อย ๆ ที่อ่านง่าย เพื่อให้คนที่ไม่ใช่นักวิชาการสามารถนำไปใช้หรือเข้าใจได้รวดเร็ว นอกจากนี้ การตัดต่อเนื้อหา เช่นการย่อบทหรือรวมหัวข้อ บางครั้งเกิดขึ้นเพราะข้อจำกัดของจำนวนหน้าหรือแนวทางการตลาดของสำนักพิมพ์ แต่ถ้าผู้แปลมีความรู้เชิงลึกและสำนักพิมพ์ใส่ใจในการรักษาความถูกต้อง ก็จะมีหมายเหตุประกอบคำศัพท์และเชิงอรรถช่วยคงความครบถ้วนของข้อมูลต้นฉบับ

โดยสรุป ถ้าได้อ่านฉบับภาษาไทยของ 'The Trauma Code' อยากให้ลองสังเกตว่าผู้แปลมีการอธิบายศัพท์เทคนิคชัดแค่ไหน มีบรรณาธิการผู้เชี่ยวชาญทางการแพทย์หรือจิตบำบัดร่วมด้วยหรือไม่ และบทแปลยังคงเคารพต่อหลักฐานเชิงวิชาการของต้นฉบับหรือถูกปรับให้เป็นการให้คำปรึกษาทั่วไปมากกว่าการรายงานผลวิจัย ความแตกต่างเหล่านี้ทำให้แต่ละฉบับมีรสชาติไม่เหมือนกัน และส่วนตัวผมมักจะชอบฉบับที่ผู้แปลสามารถถ่ายทอดความซับซ้อนของเรื่องการบาดเจ็บทางใจให้เป็นภาษาที่เข้าใจง่ายโดยไม่ลดทอนความถูกต้อง เพราะมันทำให้ความรู้สามารถเข้าถึงคนที่ต้องการความช่วยเหลือจริงๆ ได้มากขึ้น