นักสะสมควรเก็บโดจินชช อย่างไรให้ไม่เสียสภาพ?

ดิฉันเคยเห็นโดจินชิที่ถูกเก็บผิดวิธีจนขอบเหลืองและสันหลุด คิดว่าอยากเล่าแนวทางที่ฉันใช้เมื่อต้องรักษาของมีค่าทางใจ
การปฏิบัติที่เปลี่ยนแปลงได้ทันทีคือการหยุดใช้หนังยางกับเล่ม โดยเฉพาะหนังยางเก่าที่ละลายจะทิ้งคราบเหนียว ฉันจึงเลือกใช้สายรัดผ้านุ่มเมื่อจำเป็น และคัดแยกเล่มที่อาจมีการย้อมสีที่เลอะง่ายมาเก็บแยกไว้ต่างหาก การสแกนสำรองไว้ก็ช่วยในกรณีต้องยกเลิกการอ่านของจริงบ่อยๆ อีกอย่างหนึ่งที่ฉันให้ความสำคัญคือการสังเกตเนื้อกระดาษ: กระดาษที่มีกรดจะเปลี่ยนสีเร็วกว่า ถ้าเป็นเล่มโบราณหรือพิมพ์ครั้งแรกจะใช้กระดาษไม่เป็นกรดหรือพยายามให้มือสัมผัสน้อยที่สุด
ท้ายสุดสำหรับดิฉัน การเก็บโดจินชิคือการผสมผสานระหว่างวัสดุป้องกันและนิสัยการดูแล หากทำทั้งสองอย่างพร้อมกันของสะสมจะยังคงความคมชัดและอารมณ์ของงานศิลป์ไว้ได้นานกว่าที่คิด

เราแบ่งการเก็บโดจินชิออกเป็นขั้นตอนสั้นๆ ที่ทำตามได้ทันที: ทำความสะอาดมือก่อนหยิบ ไม่ใส่ครีม/น้ำหอมเพื่อไม่ให้ทิ้งคราบบนกระดาษ; ใส่ซองพลาสติกแบบ PP หรือโพลีเอสเตอร์ที่ปลอดพิษ ไม่ใช้ซอง PVC เพราะปล่อยสารที่ทำให้กระดาษเหลือง; รองหลังด้วยกระดาษไม่เป็นกรดเพื่อกันงอ; เก็บในแนวตั้งเมื่อเล่มไม่หนามาก แต่ถ้าเป็นเล่มรวมปริมาณหนักให้วางราบแล้ววางไม่ทับกันแน่นจนเกิดแรงกด
ความชื้นคือศัตรูตัวฉกาจ ฉาบรรจุซิลิกาเจลในกล่องหรือในชั้นที่เก็บ และพยายามหลีกเลี่ยงที่ชื้นอย่างห้องใต้ดินที่มีโอกาสรั่วหรือเกิดเชื้อราได้ง่าย ส่วนแสงสว่างควรเป็นแบบหรี่หรือเก็บในตู้ทึบ ถ้าเล่มมีหน้าสีหรืองานพิมพ์พิเศษ ให้เก็บแยกจากเล่มปกติเพื่อลดการเเรงเสียดสี เวลาอ่านก็ควรรองพื้นผิวสะอาด ใช้มือสองข้างค่อยๆ ดึงออก อย่ายีบหรือพับมุม และอย่าทิ้งกระดาษโน้ตหรือของแปะไว้ภายในเล่มเพราะกาวจะทำลายเนื้อกระดาษในระยะยาว
ในมุมมองของเรา การทำบันทึกสถานะของเล่มเป็นเรื่องดีเก็บไว้ เช่น วันที่ได้มา สภาพตอนรับ นั่นช่วยให้ย้อนดูเมื่อจะส่งซ่อมหรือแลกเปลี่ยนได้ง่ายขึ้น

ฉันมักเริ่มจากการจัดหมวดก่อนเลย เพราะถ้าไม่แบ่งประเภท ทั้งเรื่อง ขนาด หรือกระดาษ จะจัดเก็บให้ปลอดภัยได้ยากมาก

การแยกโดจินชิตามขนาดและความบอบบางช่วยให้เลือกวัสดุกันเสียได้เหมาะสม: เล่มที่พิมพ์กระดาษบางหรือกระดาษข่าว ให้ใส่ซองที่เป็นแผ่นหน้า-หลังแบบใสที่ทำจากโพลิโพรพีลีน (PP) และรองด้านหลังด้วยกระดาษไม่เป็นกรด (acid-free backing board) เพื่อไม่ให้เกิดการงอหรือหักของปก ส่วนเล่มหนาที่มีกระดาษหนาอาจเก็บตั้งตรงบนชั้นโดยไม่บีบจนแน่น แต่ต้องมีช่องเพียงพอให้เล่มพิงกันไม่ล้ม

การควบคุมสภาพแวดล้อมสำคัญมาก ฉาชอบเก็บโดจินชิที่อุณหภูมิประมาณ 18–22°C และความชื้นสัมพัทธ์ราว 40–55% ใช้ซองซิลิกาเจลในกล่องเพื่อดูดความชื้น และหลีกเลี่ยงแสงแดดหรือแสงไฟแรงๆ เพราะสีจะซีดเร็ว ข้อห้ามคืออย่าห่อด้วยเทปหรือเคลือบเงาด้วยวิธีใดๆ ที่ทำลายกระดาษ และควรใช้กล่องเก็บที่เป็นวัสดุอนุรักษ์ (archival box) หรือกล่องพลาสติกที่ปิดสนิทได้เมื่อจำเป็น

สุดท้ายนี่คือกฎง่ายๆ ที่ฉันยึด: มือสะอาดก่อนจับ ไม่ใช้หนังยางหรือคลิปโลหะพันเข้ากับเล่ม และหากเป็นเล่มโปรดแบบพิเศษ จะเก็บสำรองไฟล์เอาไว้ด้วยการสแกนไว้ดูบ้างเพื่อปกป้องของจริงจากการหยิบอ่านบ่อยๆ นี่แหละวิธีที่ทำให้คอลเลกชันอยู่ได้นานและยังดูดีเหมือนวันแรกที่ได้มา