พจมาน สว่าง วงศ์ เขียนโดยใคร?

การอ่านรีวิวของ 'ไข่มุกงามเหนือราชัน' มักทำให้ผมหยุดคิดถึงว่านักวิจารณ์มองหาคุณภาพแบบไหนก่อนเสมอ ในมุมมองของคนที่ติดตามงานวิจารณ์มานาน สิ่งแรกที่ถูกหยิบยกมาคือโครงเรื่องและการจัดจังหวะ นักวิจารณ์หลายคนจะให้คะแนนสูงถ้าเรื่องราวเดินไปข้างหน้าอย่างมั่นคง มีพีคทางอารมณ์ที่ลงตัว และการเปิดเผยข้อมูลไม่ทำให้ผู้อ่านสับสน ถ้าพล็อตยืดหรือชะงัก พวกเขาก็มักจะตัดคะแนนในส่วนของการเล่าเรื่องและการแก้ปม อีกประเด็นที่ผมเจอบ่อยคือการประเมินตัวละครและธีม นักวิจารณ์ที่เน้นวรรณกรรมจะชื่นชมถ้าตัวละครมีพัฒนาการชัดเจนและธีมมีความลึกซึ้ง เช่นเดียวกับงานอย่าง 'Mushishi' ที่มักถูกยกมาเป็นตัวอย่าง ผู้ที่ให้ความสำคัญกับการสร้างโลกก็จะมองว่างานนี้เหนือกว่าถ้ามีรายละเอียดโลกที่สอดคล้องและมีเอกลักษณ์ สรุปได้ว่าคะแนนสุดท้ายมาจากการชั่งน้ำหนักระหว่างพล็อต ตัวละคร และโลกของเรื่อง ซึ่งแต่ละนักวิจารณ์จะให้ความสำคัญไม่เท่ากัน

สำหรับฉัน เพลงบรรเลงเปียโนช้าๆ ที่มีเส้นเมโลดี้บางเบาแต่ลึกซึ้ง สามารถยกอารมณ์การอ่านเรื่อง 'เ' ให้พุ่งขึ้นไปได้ทันที ในย่อหน้าแรกของเรื่องที่เต็มไปด้วยความเงียบและความหวั่นไหว เสียงเปียโนกับแอมเบียนต์นุ่มๆ จะทำหน้าที่เหมือนแสงสลัวที่ฉาบภาพให้เห็นรายละเอียดเล็กๆ ที่ตัวอักษรไม่พูดออกมาได้ เพลงที่มีจังหวะช้าและไม่หวือหวาจะช่วยให้ลมหายใจของฉันกับตัวละครเชื่อมต่อกัน ความเงียบที่มีจังหวะของเปียโนทำให้ฉากที่อ่านแล้วสะเทือนใจไม่กลายเป็นแค่ข้อมูล แต่กลายเป็นความรู้สึกที่ร้าวลึกและอบอุ่นในเวลาเดียวกัน เมโลดี้ที่ค่อยๆ ไต่ขึ้นแล้วลดลง จะเป็นตัวกำหนดจังหวะการอ่านให้ฉันหยุดคิด ทบทวน และกลับมาสัมผัสโทนอักษรซ้ำๆ เมื่อจบฉากเหล่านั้น ฉันมักยังคงได้ยินโน้ตที่อยู่ในหัว และนั่นแหละคือสัญญาณว่าดังกล่าวเสริมอารมณ์ได้อย่างทรงพลังและยืนยาว

หลังจากอ่าน 'ใบสน' จบแล้ว ความทรงจำแรกที่ผุดขึ้นคือกลิ่นไอของธรรมชาติที่หนังสือ/ผลงานพยายามสื่อออกมาอย่างตั้งใจ ฉันชอบวิธีที่ผู้เขียนใช้ภาพใบสนเป็นทั้งสัญลักษณ์และฉากหลัง ทำให้บรรยากาศแบบชนบทหรือป่าไม้มีน้ำหนัก ไม่ใช่แค่ฉากสวยงามแต่เป็นพื้นที่ที่ตัวละครหายใจอยู่จริง ๆ งานภาษาที่เรียบง่ายแต่มีภาพพจน์ชัดเจนทำให้ผู้อ่านทั่วไปเข้าถึงได้ และไม่ต้องถึงขั้นอ่านเชิงวิชาการถึงจะจับใจความหลักได้ การวางจังหวะเรื่องก็น่าสนใจ เพราะมักจะเว้นช่องว่างให้ผู้อ่านไตร่ตรอง ไม่ด่วนสรุป แต่ก็ไม่ยืดยาดเกินไป ฉันเห็นว่าตอนที่เล่าเรื่องความทรงจำเก่า ๆ กับฉากปัจจุบันมีการสลับชั้นเล่าที่ทำให้หัวใจเรื่องหนักแน่นขึ้น นักอ่านไทยมักจะชื่นชมเรื่องนี้เพราะมันผสมทั้งความเข้มข้นทางอารมณ์และการเยียวยาในแบบที่ไม่ต้องพูดมาก ส่วนตัวแล้วฉันรู้สึกว่า 'ใบสน' ตีช่องว่างระหว่างวรรณกรรมกับความเป็นภาพยนตร์ได้ดี ฉากที่บรรยายถึงเสียงลมกับแสงตกกระทบใบไม้ยังคงอยู่ในหัวหลังจากปิดหนังสือแล้ว นี่คือเหตุผลที่คนไทยมักยกให้จุดเด่นคือบรรยากาศและภาษาที่พาเราไปสัมผัสสถานที่ได้จริง ๆ

ไม่คิดเลยว่าจะมีซีรีส์ที่จับการเมืองได้หน่วงและเยือกเย็นขนาด 'House of Cards' แต่พอได้ดูจริง ๆ มันคือบทเรียนเรื่องอำนาจแบบออกอากาศ ฉันมองว่า 'House of Cards' สร้างความตึงเครียดจากการเล่นเกมจิตวิทยา—คนที่คิดว่าเป็นคนควบคุมกลับไม่ใช่คนเดียวเสมอไป ทุกฉากที่ Frank หรือ Claire เคลื่อนไหวคือการคำนวณผลประโยชน์และความเสี่ยง ทำให้คนดูรู้สึกเหมือนกำลังนั่งฟังการเจรจาลับในห้องที่ไม่มีหน้าต่าง ความน่าสะพรึงอยู่ตรงที่การเมืองในเรื่องถูกทำให้เป็นสนามแข่งของความทะเยอทะยานและการทรยศ จังหวะช้าๆ ของบทและการตัดต่อที่คมทำให้ความตึงเครียดสะสมจนแทบหายใจไม่ออก นอกจากความทะเยอทะยานแล้ว ยังชอบมุมของซีรีส์ยุโรปอย่าง 'Borgen' ที่พาไปดูความตึงเครียดแบบละเอียดอ่อนและมีมิติ ในเรื่องนี้การเมืองไม่ถูกถ่ายทอดผ่านคดีใหญ่หรือการลอบสังหาร แต่ผ่านการประนีประนอม จริยธรรม และชีวิตส่วนตัวของคนที่อยู่ในอำนาจ ความตึงเครียดเกิดจากการต้องตัดสินใจที่ไม่ถูกต้องสมบูรณ์แบบ—เลือกอย่างใดอย่างหนึ่งแล้วต้องยอมสูญเสียอีกอย่างไป บทของ 'Borgen' ทำให้ฉันนึกถึงช่วงเวลาที่การเมืองคลุกเคล้ากับสื่อและภาพลักษณ์ ทำให้ทุกการแถลงข่าวมีน้ำหนัก และทุกคำพูดกลายเป็นลูกศรที่พร้อมจะพุ่งใส่คนอื่น สุดท้ายอยากยก 'The Handmaid's Tale' เป็นอีกตัวอย่างที่ต่างออกไป เพราะความตึงเครียดเกิดจากการขีดเส้นโยงระหว่างการเมืองกับการกดขี่ เมื่อระบบรัฐศาสนาเข้ามาควบคุมร่างกายและความคิดของประชาชน ความตึงเครียดเลยแปลงเป็นความหวาดกลัวผสมกับความโกรธแค้น การถ่ายภาพและซาวนด์สเคปในเรื่องช่วยย้ำให้ทุกฉากรู้สึกอึดอัดและรุนแรง การ์ตูนทางการเมืองทั้งสามเรื่องนี้ให้ความรู้สึกต่างกัน—บางเรื่องหนักด้วยกลยุทธ์ บางเรื่องหนักด้วยการต่อสู้เชิงอุดมการณ์—แต่ล้วนทำให้เราไม่อาจละสายตาจากหน้าจอได้ในยามที่นาฬิกาการเมืองเดินช้าลง

เราเชื่อว่าแฟน ๆ ของ 'ด้วยแรงอธิษฐาน'กำลังตื่นเต้นกันไม่น้อยกับข่าวลือเรื่องการดัดแปลงเป็นซีรีส์ และต้องบอกว่าไม่มีประกาศอย่างเป็นทางการจากสตูดิโอหรือผู้จัดจำหน่ายที่ชัดเจนในตอนนี้ จากมุมมองของคนที่ติดตามวงการบันเทิงแบบยาวนาน เห็นแนวโน้มว่าถ้าผลงานมีฐานแฟนคลับแน่นและโครงเรื่องขยายได้ การจะแปลงเป็นซีรีส์มีความเป็นไปได้สูง เพราะตัวอย่างอย่าง 'Your Name' เคยทำให้สตูดิโอทบทวนแนวทางการแปลงงานวรรณกรรมให้เข้ากับสื่ออื่นได้สำเร็จ แต่ก็ต้องยอมรับว่าการเปลี่ยนรูปแบบต้องรักษาแก่นของเรื่องและโทนอารมณ์ไม่ให้หลุด ในฐานะคนที่ชอบวิเคราะห์เนื้อหา ฉันมักคิดถึงปัจจัยสามข้อที่จะตัดสินว่าผลงานจะถูกผลักดันให้เป็นซีรีส์หรือไม่ ได้แก่ ความนิยม, ความสามารถในการขยายเนื้อหาเป็นหลายตอน และความพร้อมของทีมสร้าง ถ้าทั้งสามข้อนี้ลงตัว โอกาสเห็น 'ด้วยแรงอธิษฐาน' บนจอเรื่องยาวก็มีสูง ช่วงนี้เลยต้องคอยสังเกตการประกาศจากสำนักพิมพ์, ผู้จัด, หรือแพลตฟอร์มสตรีมมิ่งเป็นหลัก

ฉันยังจำความรู้สึกครั้งแรกที่ได้ยินธีมเปิดของ 'เทพมารสะท้านภพ' ได้อย่างชัดเจน ราวกับว่าจังหวะกลองกับเสียงซอผสานกันแล้วดึงฉันเข้าไปในโลกของซีรีส์ทันที ท่อนเปิดมีพลังแบบโบราณผสมกับซินธ์สมัยใหม่ ทำให้มันทั้งยิ่งใหญ่และมีความทันสมัยพร้อมกัน เสียงเครื่องสายอย่างเออร์หูหรือกู่เจิ้งถูกมิกซ์ให้เด่นในช็อตที่ต้องการอารมณ์เก่าแก่ ขณะที่เบสและเพอร์คัชชั่นช่วยขับให้ฉากต่อสู้รู้สึกหนักแน่น ส่วนท่อนร้องประสานเมโลดี้กับคอร์ดที่มักขึ้นแบบเปิดค้างไว้ ก็ทำให้ฉากที่เป็นโศกนาฏกรรมหรือการพลัดพรากกินใจยิ่งขึ้นสำหรับฉัน องค์ประกอบที่ทำให้ OST ชิ้นนี้โดดเด่นจึงไม่ใช่แค่ทำนอง แต่วิธีที่มันถูกใช้เชื่อมโยงตัวละครกับอารมณ์ การกลับมาของธีมเดิมในเวอร์ชันชะลอลงหรือเวอร์ชันเต็มพลังสร้างความต่อเนื่องทางอารมณ์ให้ฉากสำคัญๆ ได้แบบที่ฉันมักจะตั้งใจฟังเพื่อย้อนอารมณ์ทุกครั้งหลังดูจบ

ตลาดออนไลน์สำหรับหนังสืออย่าง 'ภูผาอิงนที' มีทั้งทางเลือกที่มั่นใจได้และร้านที่ต้องระวัง เพราะฉะนั้นการเลือกซื้อจากร้านหนังสือออนไลน์ที่เป็นทางการมักให้ความคุ้มค่าและปลอดภัยกว่า Naiin Online กับ SE-ED Online เป็นสองที่ที่ฉันมักเริ่มมองเมื่ออยากได้หนังสือใหม่ ๆ เพราะทั้งสองที่มีนโยบายคืนสินค้า ชัดเจน และมักจะระบุ ISBN กับฉบับพิมพ์ไว้ชัด ทำให้ตรวจสอบได้ว่าได้หนังสือเวอร์ชันที่ต้องการจริง ๆ นอกจากนี้บ่อยครั้งมีโปรส่งฟรีเมื่อซื้อครบตามเงื่อนไขหรือโค้ดส่วนลดเฉพาะ ทำให้ราคาเทียบกับร้านในห้างได้สบายๆ เวลาที่ซื้อฉันมักจะเช็กหน้าโปรไฟล์ร้านย่อยในแพลตฟอร์ม เอารูปปกกับหมายเลข ISBN มาเทียบกับข้อมูลหน้าร้าน แล้วคำนวณค่าส่งก่อนกดสั่ง เสริมอีกอย่างคือถ้าเป็นปกแข็งหรือชุดสะสม ให้เช็กว่าร้านระบุสภาพสินค้าไว้ละเอียดหรือไม่ เพราะบางครั้งราคาดีแต่สภาพห่อพลาสติกไม่ครบ หรือจัดส่งไม่ระวัง การซื้อจากร้านทางการจะได้ความแน่นอนมากกว่า และมีประกันถ้าสินค้าส่งมาผิดเล่ม

มีแนวหนึ่งในแฟนฟิคมรณะที่วนกลับมาบ่อยจนเหมือนพรมลายเดิม: แนวเศร้าเข้มข้นแบบเสียคนที่รักไปแล้วไม่มีวันกลับ (angst/tragedy) ซึ่งฉากความตายมักถูกใช้เป็นจุดเปลี่ยบหัวใจตัวละคร เรามักจะชอบแนวนี้เพราะมันให้ความรู้สึกระบายออกทางอารมณ์และการเยียวยาในเชิงประสบการณ์ ตัวละครที่ตายไม่ใช่แค่เหตุการณ์ แต่กลายเป็นแรงขับเคลื่อนให้คนที่เหลือเติบโตหรือพังทลาย ทั้งในแฟนฟิคที่อิงจากฉากต้นฉบับของ 'Harry Potter' เช่นการแต่งเสริมความหมายให้การสูญเสียของตัวละครรองกลายเป็นบทเรียนหรือความทุกข์ที่ทำให้ตัวเอกต้องเผชิญหน้าตัวเอง มุมมองส่วนตัวผสมกับความรู้สึกเป็นแฟนมาตลอดคือการอ่านฉากเหล่านี้มันเหมือนการฟังเพลงช้าที่รู้จังหวะทุกท่อน แต่เมื่อถึงท่อนฮุคแล้วก็ยังทำให้ตาแดงได้อีก ครั้งหนึ่งเคยอ่านแฟนฟิคที่ใช้เหตุการณ์ตายของตัวละครรองใน 'Harry Potter' แล้วเปลี่ยนมุมมองของเหตุการณ์จนเห็นความหมายทางศีลธรรมที่ซับซ้อนขึ้น ทำให้เราเปิดใจยอมรับแนวนี้มากขึ้น แม้จะหน่วงและเจ็บปวด แต่ก็อบอุ่นในแง่ของการเยียวยาแบบร่วมชะตากรรม