เริ่มจากสิ่งที่ฉันมักทำเสมอ: รวบรวมแหล่งถูกกฎหมายที่มักเก็บนิยาย
ยุค 70 ไว้ให้ยืมหรืออ่านฟรี แล้วบอกต่อให้เพื่อนๆ ในวงการอ่านหนังสือ เหมือนแบ่งปันสมบัติที่หาได้ยาก เรื่องยุค 70 มักมีทั้งงานคลาสสิกและงานทดลอง ทางที่ปลอดภัยกว่าคือมองหาฉบับแปลไทยที่ออกโดยสำนักพิมพ์หรือห้องสมุดที่มีสิทธิ์เผยแพร่ เพราะงานนิยายสากลจากยุค 70 ส่วนใหญ่ยังอยู่ในลิขสิทธิ์ แต่ก็มีช่องทางที่ให้คุณอ่านแบบถูกกฎหมายโดยไม่ต้องจ่ายเงิน เช่น ระบบยืมหนังสือดิจิทัลของห้องสมุดหรือการให้ยืมดิจิทัลผ่านแพลตฟอร์มสากล สถานที่เหล่านี้มักมีฉบับแปลไทยคุณภาพดีหรืออย่างน้อยก็มีข้อมูลฉบับตีพิมพ์ที่ช่วยให้รู้ว่าฉบับแปลไหนน่าเชื่อถือ
ถ้าชอบสแกนหาฉบับเก่าๆ ให้ลองดูเว็บใหญ่ที่เก็บงานสแกนและสิ่งพิมพ์เก่าไว้ เช่น https://archive.org ซึ่งบางครั้งมีสำเนานิตยสารหรือหนังสือที่สแกนไว้จากห้องสมุดต่างประเทศ และ https://openlibrary.org ที่เป็นระบบยืมหนังสือดิจิทัลสำหรับผู้ใช้งานฟรีและอาจมีฉบับแปลไทยให้ยืมแบบ lending copy ส่วน https://www.gutenberg.org แม้จะเน้นงานที่หมดลิขสิทธิ์ แต่ก็มีผลงานแนวคลาสสิกที่ถูกแปลออกมาหลากหลาย หากมองหาฉบับแปลไทยที่ได้รับการเผยแพร่อย่างถูกต้อง แหล่งสำคัญของไทยคือเว็บไซต์ของหอสมุดแห่งชาติหรือคลังดิจิทัลของมหาวิทยาลัยต่างๆ ที่มักให้บริการยืมอ่านหรือดาวน์โหลดบางรายการ ตัวอย่างเช่น เว็บไซต์ของหอสมุดแห่งชาติไทย (https://www.nlt.go.th) และบางห้องสมุดมหาวิทยาลัยที่มีระบบเผยแพร่ผลงานที่ได้รับอนุญาต
อีกช่องทางที่ปกติจะเจอฉบับแปลไทยคุณภาพคือโปรโมชันของร้านหนังสือดิจิทัลไทย เช่น https://www.mebmarket.com หรือ https://www.ookbee.com ที่บางครั้งมีหนังสือแจกฟรีหรือทดลองอ่านยาวๆ ซึ่งบ่อยครั้งสำนักพิมพ์จะนำผลงานเก่าๆ มาจัดแจกเพื่อประชาสัมพันธ์ฉบับพิมพ์ใหม่ ส่วนแฟนคลับที่แปลกันเองจะพบได้บ้างตามบล็อกหรือฟอรัม แต่ควรระมัดระวังเรื่องลิขสิทธิ์และคุณภาพการแปล—ฉบับที่มีการระบุชื่อผู้แปลและสำนักพิมพ์ชัดเจนจะมีความน่าเชื่อถือมากกว่า ฉันมักเลือกฉบับที่มีหมายเลข ISBN, ชื่อสำนักพิมพ์ และคำนำจากผู้แปลหรือบรรณาธิการเพื่อตัดสินคุณภาพ
เมื่อนึกถึงตัวอย่างนิยายยุค 70 ที่คนไทยมักตามหา ฉบับแปลไทยของ 'The Stand' และ 'The Exorcist' มักมีการตีพิมพ์ซ้ำๆ ทำให้มีโอกาสพบฉบับที่ถูกลิขสิทธิ์ให้ยืมหรือช่วงโปรโมชั่น อีกแนวที่มักมีฉบับแปลดีคือนิยาย
ไซไฟและวรรณกรรมทดลองจากยุโรปและอเมริกาในยุคนั้น การติดตามประกาศจากห้องสมุดและร้านหนังสือดิจิทัลพร้อมเก็บลิสต์ชื่อผู้แปลที่ชอบจะช่วยให้ค้นฉบับแปลดีๆ ได้ง่ายขึ้น ฉันเองชอบได้อ่านฉบับแปลเก่าแล้วเทียบกับฉบับใหม่เพื่อดูทิศทางการแปลและความคงรสของเรื่อง ซึ่งเป็นความเพลิดเพลินแบบหนึ่งที่เจอได้เมื่อตามล่าฉบับแปลยุค 70 อย่างคุ้มค่าและไม่ผิดกฎหมาย