"SARADO na ang kaso. Wala na kaming magagawa riyan."
"Ganoon na lang 'yon? Hindi man lang kayo nag-effort na mag-imbestiga?" "Miss- " "Sinabi ko na sainyo na hindi basta-basta magpapakamatay ang kapatid ko!" "Yeonna, tama na!" pagsaway ni Marco. "Umuwi na tayo!" Hinawi niya ang kamay ng tiyuhin nang pinigil nito ang kanyang braso at saka galit na hinarap ang isa sa mga pulis na humawak sa kaso ni Yessa. Kasalukuyang nasa police station ang dalawa. Sinamahan lang ni Marco ang pamangkin dahil nag-aalala ito. Inilibing na sa araw na iyon si Yessa. Kaya emosyonal pa ang dalaga mula sa huling gabi ng burol nito. Nakaalalay naman ang lahat, pero hindi sapat ang naitutulong nila upang maibsan ang nararamdamang sakit ni Yeonna sa pagkawala ng kapatid. "Hindi niyo ako naiintindihan!" "Miss, ikaw ang hindi marunong umintindi!" "Maraming pangarap ang kapatid ko! Masayahin siyang tao! Wala rin siyang sakit na depression! At hindi niya ako kailanman iiwang mag-isa! Kaya bakit siya magpapakamatay? Bakit?" "Hindi na makakasagot ang patay." "Pero kaya niyong gawin iyon kung iimbestigahan ninyo ang nangyari!" "Sarado na nga ang kaso. Wala na tayong magagawa pa kahit umapila ka dahil wala namang ebidensiya na may nangyari na foul play." "Sino nangbayad sainyo para pagtakpan niyo ang katotohanan? Sinong gumawa niyon sa kapatid ko?" "Magdahan-dahan ka ng pananalita mo, Miss. Baka kasuhan ka namin ng slander dahil sa sinabi mong iyan?" "Hindi ba? Malinis ba ang konsensiya niyo?" "Yeonna, tama na!" Muling saway ni Marco. Hinatak na nito ang pamangkin. "Halika na!" "Babalikan ko kayo! Babalikan ko kayo! Ipapakita ko sainyo na mga wala kayong mga kuwentang pulis!" "Tumahimik ka na!" pasigaw nang sita ni Marco. 'Hindi basta-basta magpapakamatay ang kapatid ko! May pumatay sa kanya! May pumatay sa kanya!" Hila-hila pa rin ni Marco ang pamangkin hanggang makalayo sila sa istasyon. "Bakit ayaw niyong maniwala? Bakit walang naniniwala sa akin? Hindi nga magagawang magpakamatay ni Yessa! Hindi! Hindi! Hindi!" Isang malakas na sampal mula kay Marco ang nagpatahimik kay Yeonna. "May maniwala man sa 'yo o wala, maibabalik pa ba niyon ang buhay ni Yessa? Kung gusto mong alamin ang totoong dahilan nang pagkawala niya, ayusin mo muna iyang sarili mo! Sinong maniniwala sa iyo kung ganyan na wala kang maipakitang ebidensiya? Gusto mo na mag-imbestiga sila? Puwes, magbigay ka ng kahit katiting na lead na magtuturo sa kanila na pinatay nga ang kapatid mo!" Napahagulhol si Yeonna. "Hindi ko alam ang gagawin ko, Tito. Si Yessa ang buhay ko." "Huwag na huwag mong gagawin ang magpakamatay! Sinasabi ko sa 'yo, ha! Itatakwil ko kayo hanggang sa kabilang buhay!" Umiiyak nang yumakap si Yeonna sa tiyuhin. "Hindi ko kaya, Tito. Hindi ko kayang wala siya." "Kailangan mong kayanin. Kung talagang pinatay siya o may nagtulak sa kanya na magpakamatay, alamin mo." Humiwalay ito sa yakap at iniharap ang pamangkin. "Bigyan mo siya ng hustisya. Pero hindi mo magagawa iyon kung mahina ka at walang kakayahan." Tumango-tango si Yeonna. "Tandaan mo na hindi mo na maibabalik pa ang buhay ni Yessa. Pero puwede mo siyang mabigyan ng katarungan. Huwag kang gagawa ng bagay na ikapapahamak mo. Naiintindihan mo ba ako?" Tumango uli si Yeonna. "Halika na. Umuwi na tayo. Kailangan mo nang pahinga para maging klaro ang isip mo bago ka magdesisyon ng mga dapat mong gawin." Hahakbang na sana si Yeonna nang may mapansin siyang babae na alam niya na kanina pa sa kanila nakatunghay. Nakita niya ito sa libing kahit noong ikaanim na gabi ng burol ni Yessa na nakatanaw sa labas na kanilang bakuran. She has a photographic memory. It was her unique ability. She can easily recall something or someone even on a very brief encounter. Iba ang kutob ni Yeonna sa babae. Tila ba may bahagi sa isip niya ang nagsasabi na mayroon itong kaugnayan kay Yessa. "Tito, mauna na po kayo?" "Bakit?" "Maglalakad-lakad lang po ako." "Puwede mong gawin iyan sa bahay." Tumingin si Yeonna sa mahigpit na pagkakahawak sa kanya ng tiyuhin. "Okay na po ako. Gusto ko lang muna pong mapag-isa." "Sinabi rin 'yan sa akin ni Yessa. Pero tingnan mo ang ginawa niya?" "Wala pong mangyayari sa akin. Tama naman kayo. Hindi ko malalaman ang totoo kung ipapahamak ko ang sarili ko." Bumitiw si Marco sa pagkakahawak sa pamangkin. "Huwag ka nang babalik ng istasyon. Baka ikulong ka na roon." "Opo." "At umuwi ka kaagad. Hihintayin kita." Tumango lang si Yeonna. Hinintay muna niyang makaalis ang tiyuhin bago niya pinuntahan ang babae na akto sanang iiwas sa kanya. "Sandali!" Pinigil niya ito sa braso at humarang sa harapan nito. "Sino ka?" "Hindi kita kilala." Muli niyang pinigilan sa braso ang babae nang kumawala ito sa kanya. "Pero kilala mo ang kapatid ko, 'di ba?" Naramdaman niya ang pagpitlag nito na tila ang sinabi niya ay nagdala rito ng takot. "Ano ang alam mo sa nangyari?" "Wala. Wala akong alam." "Puwede kitang paimbestigahan sa mga pulis..." "Huwag!" maagap nitong salungat. "Hindi nila dapat malaman!" "Ang alin?" Pinagala ng babae ang tingin sa paligid upang makasiguro na wala sa kanilang makakarinig. "Hindi mo siya puwedeng kalabanin." "Sino?" "Ang lalaking iyon," bulong nito. "Sinong lalaki?" "Mula siya sa pamilya ng kilalang mga negosyante. Mahirap silang kalaban. Mapapahamak ka lang." "Alam mo ba ang nangyari kay Yessa?" Nakikita ni Yeonna ang takot sa mukha ng babae nang muli nitong pagalain ang tingin sa paligid. "Please, nakikiusap ako. Gusto kong malaman ang nangyari sa kapatid ko. Karapatan ko iyon." "Hindi ako puwedeng tumestigo. May pamilya ako. Ayokong madamay sila. Kailangan ko lang itong sabihin dahil nakokonsensiya ako. Mabigat sa dibdib ko. Hindi ako pinapatahimik ng nakita ko." "Anong nakita mo? Sabihin mo sa akin." "Mangako ka. Mangako kang hindi mo ako idadamay rito." "Nangangako ako. Gusto ko lang talagang malaman ang totoong nangyari sa kapatid ko." Hinatak ng babae si Yeonna sa isang tagong lugar. Nanginginig ang kamay nito. Ramdam iyon ng dalaga. Pero mas nangingibabaw sa kanya ngayon ang determinasyon na alamin ang katotohanan kaysa sa takot at kaba na kanyang nararamdaman sa rebelasyon na kanyang maririnig.BUMABA na ng sasakyan si Jade matapos siyang makahanap ng pagpaparadahan niyon. Maaga pa kaya maluwang pa ang parking area.Sandali muna siyang huminto at pinagala niya ang tingin. Maaliwalas ang paligid. At hindi pa rin matao kaya hindi pa gaanong maingay. Mayamaya lang ay marami na ang mga bata, teenagers, at couples doon. Pero hindi siya pumunta sa lugar na iyon para mamasyal o mag-relax. She missed the place, so as the person whom she shared memories in there.Napabuntong-hininga si Jade habang naglalakad at pinapagala ang tingin sa loob ng public park.Umuulan ng gabing iyon nang matagpuan niya roon si Miko na hindi sumipot sa kanilang usapan. Manonood dapat sila ng concert. He was lost, alone and in pain of the past.Nalaman niya nang araw na iyon ang sakit na dinaranas nito. At nangako siyang handa niyang gawin ang lahat para matulungan ito.Hindi ang pagiging doktor niya ang nagpagaling kay Miko. It was their love. Kaya kahit masakit at mahirap ang maghintay, magtitiis siya a
PINALIPAS muna ni Miko ang ilang minuto bago niya muling iniangat ang landline ng studio niya at inulit ang pag-dial.Pero ganoon pa rin ang resulta, nakapatay ang cellphone ni Yolly na hindi naman nito ginagawa. Kung lowbatt ito, naghahanap lagi ito ng paraan na makapag-charge. Dahil may mahahalaga itong tawag mula sa trabaho nito.Hindi na niya inabutan sa studio ang dating nobya. At ipinagpapasalamat naman niya iyon. May gusto nga lang siyang itanong dito."Haist! Nasaan ba siya?"Naisipan ni Miko na tawagan ang sariling numero dahil wala sa pinaglalagyan ang kanyang nasira na cellphone. Alam niya kung saan niya iyon iniwan.Napakunot ang noo ng binata dahil sa pagtataka nang biglang tumunog ang kabilang linya.At napalingon siya nang maulinigan ang pamilyar na ringtone. Kasunod niyon ang pagbukas ng pinto.Biglang itinulos si Yolly sa bungad nang madatnan si Miko na hawak-hawak ang landline. Huli na para maitago nito ang cellphone na patuloy nanag-iingay sa loob ng bag nito."May
"DOC, may bisita po kayo sa loob."Napatingin si Jade sa direksiyon ng opisina niya na nagpakunot sa kanya ng noo dahil sa halos pabulong na pagkakasabi ng nurse sa kanya. "Sino raw?""Dati niyo pong pasyente, pero wala naman siyang appointment schedule ngayong araw. Gusto kang makausap. Nangugulit kaya pinapasok na namin.""Sige. Salamat."Sandali muna siyang nakipagtitigan sa seradura ng pinto bago iyon pinihit. Napatingin sa kanya ang bisitang naghihintay sa harap ng kanyang office table."What brings you here?""Iba yata ang lamig ng boses mo ngayon, doc."Dumiretso si Jade sa upuan. "Normal lang 'yon sa ganitong nakakapagod na propesyon, Miss Santuario.""Pumunta ako rito para muling magpasalamat sa mga advice na ibinigay mo sa akin. Lahat ng mga sinabi mo, sinunod ko. I have no regrets. Mayroon kasi iyong naidulot na magandang resulta.""Good to hear that. And good for you.""Miko and I are planning to get married."Napakuyom ng kamao si Jade na hindi naman nakalagpas sa paningi
GUMAMIT na nang puwersa si Miko nang hindi niya mahanap ang susi ng kanyang sariling kuwarto. Wala ring ibang tao sa bahay para sana mapagtanungan niya niyon.Para bang lahat ay umiiwas sa kanya. Napansin na nga niya iyon kanina sa matanda nilang katulong."Arghh!" daing ni Miko sa unang pagbangga ng tagiliran niya sa nakasarang pinto.Pero hindi siya sumuko. He has to open it at all costs.Makailang ulit niyang ginawa iyon bago tuluyang nabuksan ang pinto. Napatakip siya sa ilong nang sumalubong sa kanya ang malakas na amoy. Pero agad naman niyang natukoy ang pinanggalingan niyon.Humakbang siya papasok ng kuwarto at kunot-noong nilapitan ang isa sa bagong pintura na dingding na bagamat tuyo na ay aninag pa rin doon ang ilalim.Marahil hindi dalubhasa ang naglagay ng pintura o puwede rin na taglay niya ang mga mata ng pintor na kayang alamin lahat nang may kinalaman sa mga kulay at pagpipinta.Bahagya siyang umatras para mas malinaw na matitigan ang humatak ng kanyang pansin. Pinaiku
"M-MIKO?""Bakit para kang nakakita ng multo, manang?" puna niya sa naging reaksiyon ng katulong na nagbukas sa kanya ng gate. "Hindi na ba ako welcome rito?""Hindi naman. Nagtataka lang ako.''''Bakit po?''''Naalala mo kasi kung saan ka nakatira."Pinagala ni Miko ang tingin mula sa malawak na bakuran hanggang sa dalawahan na palapag nilang bahay. "Itinakwil na ba ako ng pamilya ko?""Hindi, hindi. Ang ibig kong sabihin, umulan noong mga nakaraang araw. ""Magaling na ako, manang.""Talaga? Magandang balita 'yan na siguradong ikatutuwa ng pamilya mo!""Nasaan sila?"Sinundan ng matandang katulong ang pagpasok ni Miko sa kabahayan. "Hijo, gusto mo bang ipaghanda kita nang makakain?""Busog po ako.'' Pinagala uli niya ang tingin. ''Wala ba sila rito?""Maaga silang umalis, pero sa tingin ko pauwi na si Alona. Namalengke lang siya. Hintayin mo na lang siya sa sala."Biglang napahinto sa paghakbang si Miko at kunot-noong nilingon ang katulong. "Hihintayin ko si Mama sa sala? Bakit? Bis
"HON, hindi ka pa rin tapos diyan?"Tumigil ang hawak na brush ni Miko nang maramdaman niya ang pag-upo ni Yolly. Yumakap ito mula sa kanyang likuran at inihilig pa nito ang ulo sa kanya.Before, he likes her warmth. Pero hindi na niya ngayon maintindihan ang sarili. As if an ice just touched him. And he feels nothing but numbness.''Mamaya mo na gawin iyan. Kumain na tayo. Niluto ko ang paborito mong adobo.''''Hindi pa ako nagugutom.''''Kape lang halos ang laman ng tiyan mo. Hindi ka na nga nag-almusal. Pati ba naman tanghalian ay hindi ka pa rin kakain.''''Tatapusin ko lang ito.''''Then, I'll stay here hanggang matapos ka.''Nanahimik na lang si Miko at ipinagpatuloy na ang ginagawa.''Hon, hindi pa rin ba ako nabubura sa alaala mo?''"No. You're still clear as crystal."''Does it mean na magaling ka na?''Muling napahinto sa pagpipinta si Miko nang muli siyang abalahin ng dalaga na pinalikot ang mga kamay. Dumausdos iyon pababa sa may dibdib niya. "Would you mind? I told you,