AMARA POINT OF VIEW
Hindi ko alam kung paano ko natagilid ang aking katawan mula sa kama, pero naramdaman ko ang mabigat na presyon sa dibdib ko. Ang puso ko ay parang may kung anong mabigat na nakakapit, hindi ko matanggal. Hindi ko alam kung anong nararamdaman ko, kung galit ba ako o takot. Puno ang utak ko ng mga tanong, at wala akong sagot. Naalala ko pa kung paano ako pumikit ng matagal kagabi, umaasang baka magising ako at makita na lang na isang masayang panaginip ang lahat. Pero hindi—hindi ko kayang takasan ang lahat ng ito. Inisip ko kung tama ba ang ginawa ko. Pinili ko ba ang tamang daan? O baka naman niloloko ko lang ang sarili ko? Ang mga mata ko ay mabigat, punong-puno ng luha na ayaw tumulo. I had to hold it back. Hindi ako pwedeng magpatalo sa sarili ko. Kung gusto kong matulungan ang Mama ko, kailangan kong gawin ito. Kailangan kong magpatawad at magpasya para sa sarili ko, kahit na hindi ko gusto. Naalala ko si Marco, yung ama ko na hindi ko rin kilala, nag-aalok sa akin ng pera. Magkaiba ang tingin namin sa buhay, magkaiba ang hangarin niya at ang sa akin. Parang ako lang ang nakakita ng kahulugan sa buhay na ito, ng mga bagay na importante. Ang lahat ng mga nagawa niyang bagay, puro para lang sa pera. Ilang oras lang ang lumipas mula ng makausap ko siya. Sabi ko sa sarili ko na hindi ko dapat pabayaan ang Mama ko. Kung magagawa ko itong hakbang, siguro magiging okay ang lahat. Alam ko, kahit hindi ko gusto, kailangan ko ng maging matatag. Hindi ko kayang mawalan ng pagkakataon para mabuhay ang Mama ko. Dahil dito, napagdesisyunan ko na lang—huwag nang magdalawang-isip pa. Hindi ko na kayang maghintay pa. Hindi ko kayang makita siyang maghirap pa. Tumango ako sa aking sarili at tumayo mula sa kama. I can’t afford to feel weak anymore. I can’t afford to cry. I had to take control. Pumasok ako sa aking kwarto, nakita ko ang contract na iniwan ni Marco, yes I called him Marco not Dad. It was sitting there on the table, waiting for me. Napatingin ako sa mga salita, mga parapo na hindi ko pa lubos na nauunawaan. Magkaiba ang mundo namin. Kung hindi ko susundin ang kagustuhan niya, baka mawala ang pagkakataon ko na matulungan ang Mama ko. If I sign this, I’ll get what I need. Kung hindi, wala akong ibang paraan kundi mawalan siya. I don’t want to make this decision, but I had no choice. Tumango ako sa sarili ko at sinimulan kong basahin ang kontrata. Ang mga salita ay parang lumilipad sa aking harapan. Ang pakiramdam ko ay parang sinusubok ang bawat bahagi ng aking puso. “Just sign it,” I told myself, “for Mama.” Ang kamay ko ay nag-aalangan, pero sa huli, pinirmahan ko na rin. Hindi ko na kayang maghintay pa. Ang pagpisil ng ballpen sa papel ay parang isang bagay na hindi ko kayang balik-balikan. Parang isang pader na natumbok ko sa lahat ng ito. Ang tinig ni Marco na nagsasabi na tutulungan niya ang Mama ko ay nag-echo sa utak ko, at hindi ko kayang balikan ang mga sinabi niya. Nakatingin siya sa akin nung sinabi niyang walang ibang paraan kundi ito. Kung hindi ko ito gagawin, baka mawalan pa kami ng pagkakataon. Bakit ko pinili ito? Kung alam ko lang na magiging ganito, baka hindi ko na lang pinili. Habang iniisip ko ang mga ginawa ko, may narinig akong ingay mula sa labas. Hindi ko na pinansin. Sa takdang oras, alam ko, matutulungan ko rin ang Mama ko. Agad na tumawag si Marco at sinabi sa akin na inilipat na si Mama sa isang pribadong ospital. Ipinangako niyang bibigyan nila siya ng pinakamagandang serbisyo. Pero sa likod ng lahat ng iyon, nararamdaman ko na ang lahat ng ito ay isang malaking negosyo para kay Marco. Walang personal na koneksyon. Isa lang akong kasangkapan para makamit ang gusto niyang business deal. At dito ko lang natutunan na ang mga tao ay may mga agenda sa likod ng kanilang mga aksyon. Nakaupo ako sa loob ng silid na iyon, napansin ko ang mga kagamitan sa paligid. Yung mga gamit sa kwarto ko—mga simpleng bagay na hindi ko kayang palitan. Hindi ko kayang mawala ang mga simpleng bagay na iyon. Pero sa kabilang banda, alam ko na magiging masaya ako kapag nakita ko si Mama na magaling na. Pumunta ako sa ospital. Pagpasok ko sa room ni Mama, nakita ko ang kanyang mahimbing na tulog. Tinutulungan siya ng mga doktor, mga nurses, at ang mga makinang gamit na nagpapabilis ng paggaling niya. Pero hindi ko maiwasang magtaka kung saan ang mga taong ito para kay Marco. Para ba sa business lang ito? Para ba sa pamilya ko? Hindi ko kayang malaman. “Mama, I did it,” bulong ko habang pinapanood ko siyang natutulog. “I signed it. You’re going to be okay.” Pero kahit na ang lahat ay mukhang maayos, ang sakit na nararamdaman ko sa loob ng aking dibdib ay parang hindi kayang ipaliwanag. Ang hindi ko maintindihan ay kung bakit ko ba ginagawa ito. Hindi ko kayang tanungin si Marco. Wala akong lakas na magtanong. Kahit na ang pinaka-simple na tanong, parang takot akong itanong. Habang tumatagal, ang pasya ko ay nagsisimulang magbago. Naisip ko na baka tama nga siya, baka hindi ko kayang gawin ito mag-isa. Siguro, kailangan ko talaga ng tulong. Kung anong mangyayari sa akin at sa buhay ko, wala akong kasiguraduhan. Ang puso ko, hati. Kung gusto kong matulungan si Mama, kailangan kong ipagpatuloy ang lahat ng ito. Pero kailangan ko ba talagang i-give up ang aking sarili? I need to ask myself: Am I doing this for her or for me? Ang mga susunod na hakbang ay wala na sa aking kontrol. Ang tanging alam ko lang ay ang ginugol kong araw at gabi sa paghihirap ng walang katiyakan. And for the first time, I felt helpless—hindi dahil sa mga desisyon ko, kundi dahil sa mga pangarap ko na hindi ko kayang makamtan. Sa huli, pipiliin ko ba ang pride ko o ang buhay ng Mama ko? It’s a decision I never thought I would have to make.Althea’s POVTahimik ang buong bakuran, maliban sa tawanan ng mga bata na naglalaro sa ilalim ng puno ng mangga. Nakaupo ako sa veranda, may tasa ng kape sa kamay at ang liwanag ng hapon ay sumasayad sa mga halaman na itinanim ni Mama noon. Ang bahay na ito—kung saan ako lumaki, nagrebelde, nagmahal, at bumalik—ngayon ay punong puno ng bagong alaala.Sa dami ng pinagdaanan ko, akala ko noon hindi ko mararating ang ganitong yugto ng buhay. Pero ngayon, habang nakikita ko ang anak ko at ang mga pamangkin niya na tumatakbo sa damuhan, ramdam ko kung gaano kaganda ang cycle ng pamilya.Dumating si Adrian, may dalang tray ng snacks. “Para sa mga gutom na apo,” biro niya habang nakatingin kina Mama at Daddy na nakaupo sa ilalim ng puno. Si Daddy, kahit medyo mabagal na kumilos, nandun pa rin yung postura niya. Si Mama naman, hawak ang isang maliit na gitara at tinutugtugan ng simpleng lullaby ang bunso naming anak na nakadapa sa kandungan niya.Lumapit ako sa kanila, umupo sa tabi ni Mama.
Althea’s POVHawak ko ang gitara ko sa backstage, pinakikiramdaman ang lakas ng tibok ng puso ko. Hindi dahil kinakabahan ako sa performance, kundi dahil alam kong ito na ang huling chapter ng mahabang kwento ko. Ang daming pinagdaanan para makarating dito — mula sa pagiging batang matigas ang ulo, hanggang sa pagiging babaeng natuto magmahal at magpatawad.Ngayon, narito ako sa harap ng isang malaking audience. Pero higit sa lahat, narito ang dalawang taong dahilan kung bakit naging posible ang lahat ng ito: sina Mama at Daddy.Naririnig ko ang tawanan ng audience, ang murmur ng mga tao habang naghihintay. Ramdam ko ang init ng ilaw mula sa stage na para bang nagsasabing oras na para tapusin ito sa paraang dapat — puno ng puso at pasasalamat.Pumikit ako sandali at huminga nang malalim. Naalala ko ang lahat ng sakripisyo nila. Ang mga gabing nag-aaway kami, ang mga araw na tahimik silang sumusuko sa akin pero hindi ako iniwan. Ngayon, gusto kong ibalik sa kanila lahat ng pagmamahal a
Althea’s POVNasa terrace ako ngayong gabi, hawak ang tasa ng tsaa habang nakatingin sa malayo. Tahimik ang paligid, maririnig lang ang mahina at banayad na hampas ng hangin sa mga halaman ni Mama. May lamig ang gabi pero hindi iyon sapat para palamigin ang init ng mga alaala na bumabalik sa akin ngayon.Hindi ko alam kung bakit ngayong gabi, pero parang kusa na lang sumulpot sa isip ko ang mga nakaraang taon. Yung mga panahong hindi ako marunong makinig, yung mga gabi na sumisigaw ako para ipaglaban ang tingin kong tama. Yung panahon na galit ako sa mundo at pakiramdam ko lahat ay kumokontra sa akin.Tumingin ako sa langit. Ang dami nang nangyari mula noon. Ngayon, may pamilya na ako, may anak na tinitingala ako. Hindi ko maiwasang mapaisip kung paano ako umabot sa puntong ito mula sa dating batang galit at palaging sumusuway.Naalala ko pa yung unang beses na nagsinungaling ako kay Mama at Daddy para lang makalabas kasama ang mga kaibigan ko. Ang bigat ng kaba noon, pero sa oras na
Althea’s POVHawak ko ang makapal na photo album na ilang taon nang naka-display sa sala. Ito yung album na unang binuo ni Mama noong kasal pa lang nila ni Daddy, at simula noon, naging tradisyon na namin na magdagdag ng mga bagong pictures bawat mahalagang yugto sa buhay namin. Noon, ako lang ang nasa huling mga pahina — baby pictures ko, unang birthday, first day of school. Ngayon, habang nakaupo ako sa harap ng album na ito, mapapansin na lumawak na ang kwento. May sarili nang pahina para sa pamilya ko.Dahan-dahan kong nilipat ang mga pahina habang nakaupo sa sahig ng sala. Nasa tabi ko ang anak ko na abala sa pagdudrawing, si Adrian naman nasa kabilang sofa, nagbabasa ng dokumento pero paminsan-minsan ay sumusulyap sa amin.Tumigil ako sa pahina kung saan nakalagay ang picture ng wedding namin. Nasa gitna kami ni Adrian, nakangiti, habang nasa gilid sina Mama at Daddy, parehong puno ng emosyon. Naalala ko pa ang araw na iyon, kung gaano kabigat at gaano kagaan sa puso. Kabigat da
Althea’s POV Hindi ko pa rin talaga makalimutan kung gaano kabigat ang emosyon na naramdaman ko noong araw na iyon. Five years old na ang anak ko ngayon, at kahit gaano siya kalikot at katalino, may mga moments pa rin na para siyang baby sa mata naming lahat. Nasa garden kami ng parents ko noon, isang simpleng weekend lunch lang dapat kasama ang buong pamilya. Pero naging espesyal ang araw dahil may isang maliit na eksenang hindi ko akalain na tatatak sa puso ko. Si Daddy—ang laging seryoso, laging composed—ay tahimik na nakaupo sa bench, pinapanood ang apo niya habang tumatakbo sa paligid. Nasa kamay niya ang isang maliit na laruan na bigay niya noon pa, at nakita ko kung paano siya napapangiti sa bawat tawa ng anak ko. Lumapit ako sa kanya. “Dad, okay ka lang?” Tumingin siya sa akin saglit, at doon ko nakita na medyo namumula ang mata niya. “Thea, hindi ko alam bakit pero… parang kahapon lang hawak kita sa ganito ring garden. Ngayon, apo ko na ang tumatakbo dito. Iba pala a
Althea’s POVLimang taon na ang lumipas mula nang una kong makita ang maliliit na kamay ng anak ko. Parang kailan lang, mahigpit ko siyang yakap sa ospital, natatakot akong baka madapa siya o may mangyari sa kanya. Pero ngayon, heto na siya—malaki na, matalino, at parang maliit na bersyon ko na may halo ring ugali ng tatay niya.“Mommy, tama ba ‘to?” tanong niya habang hawak-hawak ang maliit niyang ukulele. Mali pa ang paghawak niya sa chords pero kita ko ang effort sa mga daliri niya. Nakaupo siya sa maliit na stool sa tabi ng baby grand piano na minsan ginagamit ko sa pagtuturo sa kanya.Ngumiti ako at lumapit sa kanya. “Medyo mali ang hawak mo, sweetheart. Sige, Mommy will show you.” Hinawakan ko ang maliliit niyang daliri at inayos ang posisyon. “Dito dapat nakapindot para tumunog nang maayos. Try mo ulit.”Sinubukan niya ulit at medyo mas malinaw na ang tunog ngayon. Bigla siyang napangiti at parang proud na proud sa sarili. “Narinig mo, Mommy? Tama na!”Tumawa ako. “Oo, tama na