MasukPagkaalis ni Liana sa study, nagsara nang marahan ang pinto. Ngunit bago pa siya makalayo, umalingawngaw ang tinig ni Stella mula sa loob, matinis, at halatang galit.
“You’re replacing Stacey with that girl! Paaalisin mo ang babaeng ’yan!”
Tumigil siya. Dumikit ang tainga sa malamig na kahoy. Sunod niyang narinig ang baritonong boses ni Rafael.
“Don’t start again, Stella. Hindi mo naiintindihan.”
“Iniisip ko lang ang reputasyon mo! Baka makasira sa ’yo ang inaanak mong ampon.”
“Malaki ang utang na loob ko kay Kuya Crisanto. Hindi ko pwedeng pabayaan ang anak niya.”
“Alam ng lahat na kapag gumaling na si Stacey ay magpapakasal kayo, hindi ba? Tiyak na hindi makakabuti kapag nalaman niyang may babae kang kasama sa iisang bubong. Baka hindi na siya tuluyang gumaling.”
Parang binuhusan ng malamig na tubig si Liana. Gumaling? Ibig sabihin ay totoong may sakit si Stacey, ang babaeng nasa larawan?
Tahimik siyang umatras, nanginginig ang tuhod. Sa bawat hakbang, bumigat ang dibdib. Mainit ang dugo sa kanya ni Stella.
Malalim na ang gabi nang siya’y ma-idlip. Pero nagising siya sa marahang pagtunog ng piano. Bumangon siya, pinakinggan. Ang tugtugin ay galing sa pinakadulong silid, ang kuwartong laging naka-lock, kuwarto ni Ma’am Stacey.
Bumilis ang tibok ng puso niya. Dahan-dahan siyang lumakad sa hallway. Ang bawat hakbang ay parang may kaunting lagitik. Sa ilalim ng ilaw, tila kumikislap ang makintab na sahig.
Paglapit niya sa pinto, tumigil ang tugtog.
“Hello?” mahinang tawag niya. “May tao po ba rito?”
Walang sagot, pero marahang gumalaw ang door knob, saka unti-unting bumukas ang pinto. Isang bugso ng malamig na hangin ang sumalubong sa kanya. Wala na ang tugtog ng piano. Wala ring tao. Ang tanging naiwan ay ang tunog ng orasan at amoy ng lumang pabango.
Napaatras siya, tumakbo pabalik sa silid, mabilis na isinara ang pinto.
Nagtatukbong siya ng kumot. Sa pagitan ng antok at takot, naramdaman niya ang paggapang ng hangin mula sa bintana. Doon nagsimulang maghalo ang panaginip at realidad. Sa kanyang panaginip, may boses na malambing ngunit malungkot na bumubulong.
“Huwag kang magtiwala kay Stella…”
Nagising siyang pawis na pawis. Madilim ang kuwarto, pero bukas ang pinto, hindi niya matandaan kung nakalimutan lang ba niyang isara. At sa dulo ng hallway, may liwanag. Bukas din ang ilaw ng silid ni Stacey.
Napalunok siya. May multo yata sa mansyon ng Ninong niya! Pero mas takot siya sa buhay kaysa sa mga kaluluwa! At mas takot siyang walang marating sa buhay kapag hindi nakapag-aral. Kaya kahit may halimaw sa mansyon na ito ay hindi siya aalis!
Maaga pa ring nagising si Liana kinabukasan. Sinubukan niyang iwaksi ang takot. Baka pagod lang siya, baka imagination lang. Excited siyang pumasok sa kolehiyo, unang araw niya bilang estudyanteng may bagong pag-asa.
Pagbaba niya, nadatnan niyang nakahanda na ang almusal, tinapay, itlog, tapa, at kape. Si Rafael ay naka-polo shirt, seryosong nagbabasa ng dyaryo. Ang titig nito nang sandaling mag-tagpo ang kanilang mga mata ay parang paalala ng mga salitang “Never fall in love with me.”
“Good morning po,” bati niya.
Tumango lang ito. “May driver na maghahatid sa ’yo sa university.”
“Salamat po,” sagot niya, pilit na nakangiti. “Makakabawi rin po ako sa lahat ng kabutihan mo, Ninong.”
Hindi ito sumagot. Pero nang akmang aalis na siya, nagsalita ito nang hindi tumitingin. “Huwag kang masyadong tiwala sa mga tao sa paligid, Liana. Hindi lahat ng ngumingiti, totoo.”
Hindi niya alam kung bakit tila may bigat sa tono nito, parang babala. Marahan siyang tumango.
Ang campus ay malawak, puno ng estudyanteng may kanya-kanyang mundo. Nakangiti siya habang nakatingala sa gusali. Unang beses niyang maramdaman ulit ang normal na buhay. Doon niya nakilala si Jasper, matangkad, maputi, at may ngiting nakakahawa.
“Hi, ikaw ‘yung bagong transferee sa section C, di ba? Liana ang pangalan mo?”
“Oo, ikaw anong pangalan mo?”
“Jasper. Classmate tayo at student assistant ako sa registrar. Sabay na tayo mag-enroll para hindi ka maligaw.”
Maaliwalas ang araw, at sa unang pagkakataon, natawa siyang totoo. Sa bawat kwentuhan nila, pakiramdam niya, unti-unting bumabalik ang pagiging normal ng buhay niya na matagal nang nawala mula ng maulila.
Paglabas niya ng gate kinahapunan, may nakaparadang itim na SUV. Hindi siya agad tumingin, hanggang sa marinig niya ang mahinang pag-busina. Nang lumingon siya, nakita niya si Rafael sa loob ng sasakyan, seryoso, parang sundalo.
Nagulat siya. Bakit siya susunduin ni Ninong Rafael? Ano siya, kinder?
“Good afternoon po,” bati niya, pilit na masigla. “Hindi ko po alam na susunduin po ninyo ako.”
“Sumakay ka na.” Mababang tinig. Walang emosyon.
Nilingon niya si Jasper na nakangiti at kumakaway. “Ingat ka. See you tomorrow!” sabi ng binata.
Ngunit bago pa siya makasagot, bumaba si Rafael at kinuha ang bag niya. Lahat ng estudyante sa paligid ay napatingin. Imposibleng hindi mapansin ang presensya nito, matikas, gwapo, pero nakakatakot.
Tumigil ito sa harap ni Jasper. “Sino ’yan?” anitong tila gustong sikmuraan ang bagong kaibigan.
“Ah, kaklase ko po, Ninong,” mabilis niyang sagot.
“Jasper, sir,” magalang na pakilala ng binata, sabay abot ng kamay. Pero hindi ito tinanggap ni Rafael. Sa halip, isang matalim na tingin lang ang ibinigay.
“Tara na, Liana.”
Sa loob ng kotse, tahimik. Ang aircon malamig pero siya ang pinagpapawisan.
“Bakit po kayo napasundo?” tanong niya, pilit na normal ang boses.
Hindi agad sumagot si Rafael. Sa halip, tinapik nito ang manibela nang marahan. “Sino ‘yung lalaki?”
“Kaklase ko po. Mabait siya, tinulungan lang ako na--”
“Tinulungan?” putol nito. “Hindi mo kailangan ng tulong mula sa kahit kaninong lalaki. Ayokong nakikipagligawan ka, kaya ka nandito para mag-aral, hindi para makipag-boyfriend.”
“Hindi po ‘yun ganun, Ninong. Kaibigan lang--”
“Enough!”
Bumigat ang hangin. Wala na siyang nasabi. Sa side mirror, nakita niyang nakakuyom ang kamay ni Rafael sa manibela, bahagyang gumalaw ang panga.
Pagdating sa mansyon, bumaba siya nang tahimik. Gusto niyang magpaliwanag, pero natatakot siya.
“Simula bukas,” anito, “ako na ang maghahatid at sundo sa’yo.”
“Pero, Ninong, busy po kayo sa hacienda--”
“Tapos na ang usapan.”
Tumalikod ito, iniwan siyang nakatayo sa gitna ng driveway, dala ang halo-halong hiya, tampo, at isang damdaming ayaw na niyang pangalanan.
Mula sa veranda, nakamasid si Stella. At nang magtagpo ang mga mata nila, bahagyang kumurba ang labi ng babae.
Nilamon siya ng kaba, nagmamadali siyang pumasok sa loob. Walang multo sa bahay ni Ninong pero halimaw meron.
Tumitig si Rafael kay Liana. “Wala kang dapat ipagpasalamat,” anito. “Basta… habang nasa poder kita, aalagaan kita pero dapat kang sumunod sa akin.”“Raf--, ninong,” naputol ang boses ni Liana sa sariling tawag, nagulat din siya sa pagtawag na iyon. Parang bata siyang nahuling lumapit sa apoy.Nag-angat ng kamay si Rafael, mabagal, maingat para hawiin ang hibla ng buhok sa gilid ng pisngi niya.Tumama ang dulo ng daliri nito sa balat niya, isang dampi lang, ngunit buong katawan niya ang tumugon. Hindi siya makagalaw.Sunod-sunod ang malalakas na kulog at kidlat. Napayakap siya sa ninong niya sa takot. Tsaka lang niya napansin na mainit ito at nilalagnat.Tinitigan niya ang mukha nito sa dilim. Maputla ito.“Ninong, okay lang po kayo? Mainit po kayo,” tanong niya at sinalat ang noo nito.“I’m fine,” mabilis na sagot nito. “Magpahinga ka na,” anitong tumalikod na.Pero pagsilip niya makalipas ang ilang oras, nakita niya itong nakahiga sa kama, pawis na pawis, namumula ang pisngi at noo.
Pagkarinig ni Rafael sa tanong niya, tumagal ang katahimikan na parang walang katapusan. Tanging ugong ng ulan at pagpitik ng wiper ang humahati sa dilim sa labas ng windshield. Hawak nito ang manibela, pero wari’y malayo ang isip.“She tried to kill herself the night before our wedding,” mahinang sagot ni Rafael.Parang may humigop ng hangin sa dibdib ni Liana. “Ninong… ano po ang --”“Don’t ask questions anymore,” putol nito, mariin. “Dahil hindi ko na sasagutin.”Tumango siya, kinuyom ang palad sa tuhod. Hindi niya naituloy ang mga salitang nakatigil sa dila. Sa gilid ng kanyang paningin, kapansin-pansin ang lungkot sa mga mata ni Rafael. Malinaw na mahal nito si Stacey, naisip niya, at sa bigat ng katotohanang iyon, parang may kumurot sa puso niya na hindi niya maintindihan kung bakit.Pagbalik nila sa mansyon, nabaling ang tingin ni Liana sa braso ni Rafael, may gasgas, parang kalmot, mapula at may marka ng dugo.“Ninong, sandali lang,” aniya, mabilis na tumakbo sa aparador at ki
Madilim pa nang dumating sila sa ospital. Sa labas ng gusali, may nakasabit na karatulang may nakasulat.St. Agatha’s Sanatorium – Private Psychiatric Ward.Tahimik si Liana habang naglalakad sa tabi ni Rafael. Ramdam niya ang lamig ng paligid at ang bigat ng hangin. Parang bawat hakbang nila, may kasabay na pag-hinga ng mga aninong hindi nakikita.Nang buksan ng nurse ang pinto ng silid, una niyang naamoy ang halimuyak ng gamot at alcohol. Pagpasok, bumungad sa kanila ang isang babaeng nakaupo sa kama – mahaba ang buhok, maganda ang mukha, at maputi.Si Stacey.Mas maganda ito kaysa kay Stella, maamo ang mukha pero may lungkot sa mga mata. Ka-edad marahil ni Rafael.Pero higit sa lahat, nakita niya ang bakas ng sakal sa leeg nito.Parang nilamon ni Liana ang hangin. Nagtangka ba itong magpakamatay?Tahimik na tumabi si Rafael sa kama at marahang hinawakan ang kamay ni Stacey.“Stace,” bulong nito. “Ako ‘to.”Tumingin si Stacey sa binata, pero ang mga mata ay tila walang nakikita.“Ra
Medyo naramdaman ni Liana na tumutubo ang sungay niya sa sinabi ni Stella, pero pinigil niya ang sarili. Baka mapalayas siya nang wala sa oras. Huminga siya nang malalim, pinili ang maging mahinahon.“Ma’am, si Ninong Rafael po ang magdedesisyon kung hanggang kailan niya ako tutulungan.”Matalim ang ngiti ni Stella. “I’ll make sure, you’ll leave,” bulong nitong parang sampal.Hindi na sumagot si Liana. Pumasok siya nang tawagin ni Rafael para kumain ng hapunan. Mabango ang chicken barbeques, ginataang kalabasa, at ginataang mais.Tumulong si Liana sa paghahain, ngunit bago pa man siya makalayo, tinapik siya ni Rafael at itinuro ang bakanteng upuan sa tabi.“Umupo ka na dito. Magmula ngayon, hindi ka na magsisilbi ng hapunan. Pagod ka sa school,” mahinahon nitong sabi.Mabilis siyang tumalima.Habang kumakain, kulang na lang ay kumandong ito sa ninong niya.Sa katahimikan, aksidenteng nahulog ang kutsara niya. Sabay silang yumuko ni Rafael upang damputin. Sabay silang dumampot. Nagtagp
Mabango ang hapag-kainan nang gabi na iyon. May sinigang, inihaw na bangus, at tinapay na gawang-bahay ni Yaya Lucy. Tahimik ang paligid, tanging kaluskos ng kubyertos ang madidinig.Tumulong si Liana sa paghahain. Maingat niyang inilalapag ang mga plato, pero bago pa man siya makaupo, tinapik siya ni Rafael.“Umupo ka na rito,” mahinahon nitong sabi.“Po? Tapusin ko lang po.”“I said, sit down.” Hindi ito tumingin, pero matigas ang tono.Bahagyang tumigil si Stella, ang kutsara nito ay huminto sa hangin. “Ang suwerte naman ng kasambahay mo, Rafael,” sarkastikong sabi nito. “Pati sa hapag, pinauupo mo na.”“Hindi siya kasambahay,” malamig na sagot ni Rafael. “Si Liana ay nasa ilalim ng pangangalaga ko.”Humigpit ang dibdib ni Liana. Pinilit niyang ngumiti at magpasalamat, pero ramdam niyang dumulas ang titig ni Stella sa kanya, mula ulo hanggang paa, parang sinisipat kung anong klaseng tao siya.Habang kumakain, hindi nakatakas sa mata ni Liana ang madalas na pahaplos-haplos ni Stella
Pagkaalis ni Liana sa study, nagsara nang marahan ang pinto. Ngunit bago pa siya makalayo, umalingawngaw ang tinig ni Stella mula sa loob, matinis, at halatang galit.“You’re replacing Stacey with that girl! Paaalisin mo ang babaeng ’yan!”Tumigil siya. Dumikit ang tainga sa malamig na kahoy. Sunod niyang narinig ang baritonong boses ni Rafael.“Don’t start again, Stella. Hindi mo naiintindihan.”“Iniisip ko lang ang reputasyon mo! Baka makasira sa ’yo ang inaanak mong ampon.”“Malaki ang utang na loob ko kay Kuya Crisanto. Hindi ko pwedeng pabayaan ang anak niya.”“Alam ng lahat na kapag gumaling na si Stacey ay magpapakasal kayo, hindi ba? Tiyak na hindi makakabuti kapag nalaman niyang may babae kang kasama sa iisang bubong. Baka hindi na siya tuluyang gumaling.”Parang binuhusan ng malamig na tubig si Liana. Gumaling? Ibig sabihin ay totoong may sakit si Stacey, ang babaeng nasa larawan?Tahimik siyang umatras, nanginginig ang tuhod. Sa bawat hakbang, bumigat ang dibdib. Mainit ang







