Chapter Three

NASAPO ko ang ulo ko at hinarap si Inay. “Teka... Tama ba ang narinig ko, 'nay? Tayo? Pinapaalis dito sa bahay natin? Ano sila sinuswerte?!” naiinis na sigaw ko.

Nakakainis naman kasi eh! Bakit nila kami paaalisin eh simula't sapul, amin naman itong lupang kinatitirikan ng bahay namin? May laban kami! May titulo kami! At hindi nila magagawang makuha ang lupang pag-aari namin dahil may patunay kaming amin ang lupang ito.

“Hindi, 'nay! Hindi tayo aalis dito sa Sitio Yakal kahit sabihin pa nilang binili na ang lugar na ito. Bilhin na nila lahat-lahat ng lupa sa buong Pilipinas pero hindi nila makukuha ang lupa namin!

Nakita kong umalma pa si Inay dahil sa sinabi ko. Napailing ito sa akin na para bang isang malaking kalokohan lang ang sinasabi ko.

Tumayo ito saka lumapit sa akin. “Paz, alam kong ayaw mong lisanin ang lugar na ito dahil sa lugar na ito kana nasanay. Pero Paz... Wala tayong laban. Malalakas ang mga Montallejo at kaya nilang gawin ang lahat para lamang makuha ang gusto nila...” mahinahong paliwanag nito sa akin.

Hindi ko maiwasang nakaramdam ng inis kay Inay. Gano'n nalang ba? Porket pinalalayas na kami dito ay aalis nalang kami bigla? Hindi ba siya nanghihinayang?

Pagak akong napatawa. “'Nay, kahit ano pang sabihin nila, may laban tayo! Eh ano naman ngayon kung mayaman sila? Eh ano naman ngayon kung makapangyarihan sila kumapara sa ating mahirap pa sa ipis?”

Bumuntong-hininga ako ng malalim at hinarap si Inay. “Atin ang lupang ito. Pinaghirapan niyo itong ipundar ni Itay noon... 'Nay, hindi ako papayag na pati ang lupang ito ay maagaw sa atin. Hindi 'nay...” sunod-sunod kong paliwanag kay Inay.

Aalamin ko kung sino ang poncio pilatong iyon na gustong magpalayas sa amin dito sa sitio.

Isang  Montallejo huh? Pwes! Sa oras na makita ko siya, ipapakain ko siya sa mga whale shark! O di kaya ay ipapatapon ko siya sa Bermuda triangle! Wala silang karapatang magpalayas sa amin dito.

Magsasalita pa sana ako ng biglang pumasok si Pio at lumapit sa amin. Nagsalubong na naman ang noo ko ng makitang pawisan ito. Agad kong kinuha ang towel na nasa likod ko at pinunasan ang mukha at leeg ng anak ko. Ano na naman bang ginawa nitong si Pio.

“Saan ka galing? At bakit pawis na pawis ka? Anak, naman! Di ba sabi ko sayo kanina na huwag kang aalis ng bahay at bantayan mo lang si Lola mo?” malumanay na sabi ko dito.

Lumamlam naman ang mata nito Saka ako niyakap. “Sorry po, Mama... Pinayagan naman ako ni Lola na makipagkaro eh! Sabi niya, matanda na raw siya at hindi ko na siya kailangang bantayan. Sabi niya pa, ako raw ang dapat bantayan kasi baby pa ako... Di ba, Lola?” inosenteng tanong nito kay Inay.

Natawa naman ako sa sinabi ni Pio. “Oo, nga. Baby ka pa kaya huwag ka basta-basta aalis ng bahay ng di nagpapaalam sa akin o di kaya kay Lola huh? Baka mamaya, awayin ka na naman ni Boknoy! Gusto mo ba 'yon?” pananakot ko pa.

Agad naman itong umiling-iling kaya natawa naman kami ni Inay.

Hinaplos ko ang ulo nito at nilingon si Inay. Kitang-kita ko ang lungkot sa mata nito.

Ngumiti ako kay Inay saka kinuha ang isang kamay nito. “Huwag kang mag-alala, 'nay... Gagawa ako ng paraan. Hindi nila makukuha sa atin ang lupang ito. Tiwala lang, 'nay...” pagpapalakas ko pa sa loob nito.

Pilit naman itong ngumiti sa akin. “Salamat, anak...”

NAPATINGALA ako sa napakalaking building na nasa harapan ko. Ang MontaVier Company. Halos araw-araw ay nababasa ko sa mga headline ng newspaper kung gaano kasikat ang MontaVier, the Montallejo and Devier Company.

Ito lagi ang nagra-rank 1 at masasabing sobrang yaman talaga nila. Lalong-lalo na ang mga Montallejo.

Kilalang-kilala ang angkan ng mga Montallejo sa buong mundo. Hindi lang dahil sa kayamanan ng mga ito kundi pati na rin sa kagandahan ng mga lahi nila. Mga mestizo at mestiza. Marahil ay may mga lahing banyaga.

Muli na naman akong bumuga ng malalim na buntong-hininga bago hinigpitan ang hawak sa bitbit kong brown envelope. Hindi credentials o resume ang laman niyon kundi titulo ng lupang kinatatayuan ng bahay namin sa Sitio Yakal. Hindi naman kasi ako mag-aaply ng trabaho.

Kagagaling ko lang sa health center no'ng nakaraang linggo nang naabutan ko ang Inay na umiiyak. No'ng una ay wala akong kaalam-alam sa mga nangyayari pero ng magsimulang magpaliwanag si Inay, hindi ko napigilan ang sarili kong mag-react.

Nalaman ko kasing pilit kaming pinapaalis sa tinitirhan namin dahil may bumili na raw ng lupang kinatitirikan niyon. Kung tutuusin nga, wala silang karapatan na gawin sa amin iyon. Pag-aari namin ang lupa at ang bahay namin sa Sitio Yakal. Matagal na panahon ang iginugol ng yumaong kong ama para lamang maipundar ang lupa na iyon tapos papaalisin kami dahil sa kadahilanang binili na ito?

Aba! Binili nila ang lupa namin ng hindi man lang namin alam? Joke ba 'yon? Gusto ko kasing matawa.

Walang respeto at taong  walang-awa lamang ang makakagawa ng mga bagay na iyon. Kaya naman ng malaman ko kung sino ang tinutukoy nilang bumili ng lupa namin ay kumulo bigla ang dugo ko.

Montallejo... Zionn Montallejo.

Nalaman ko na siya ang may pakana ng lahat ng ito. Si Mang Kanor mismo ang nagsabi na ito ang bumili ng buong Sitio Yakal kasama na ang lupa namin. Bwesit na lalaki! Ako pa ang lolokohin niya? Anong binili? Tae siya! Isang malaking B! Bwesit!

At anong karapatan nila para paalisin kami sa lupang tinitirhan namin? In the first place, may titulo at sketch kami na patunay na talagang pagmamay-ari namin ang lupang iyon. Kaya sino sila  para palayasin kami?

Palibhasa may pera sila kaya madali nilang mamanipula ang mga tao. Sinisilaw nila ang mga tao para pumanig sa kanila ang mga ito.

Hindi na ako nakatiis. Naglakad na ako papasok sa loob ng building pero napahinto ako ng bigla akong pigilan ng isa sa mga guard na naroon. Napairap ako sa hangin. Sa apat na beses kong pabalik-balik dito sa MontaVier, apat na beses rin nila akong pinipigilan. Kesyo raw ganito, ganyan. Busy raw ang boss nila at mailap sa mga tao kaya nagsasayang lang daw ako ng oras at panahon.

Para sa kanila, pagsasayang lamang ang ginagawa ko. Pero para sa akin, hindi. Kahit ilang beses pa akong bumalik dito sa kompanya nila, wala akong pakialam. Prinsipyo at tirahan namin ang nakasalalay dito kaya gagawin ko ang lahat para lamang matigil na ang kalokohang ito.

“Kayo na naman, Miss?!” medyo naiinip na tanong sa akin ni Manong ng makilala niya ako. Napaarko ang kilay ko sa tanong niya.

“Ako nga po. Bakit? May problema ka po ba?” paanas kong sagot kay Manong. Napailing naman ito saka napakamot sa ulo.

“Miss, hindi po talaga pwede. Ayaw ni Boss ang iniistorbo siya ng kahit sino. Sinabi ko naman na sobrang mailap ang boss namin kaya umuwi ka nalang...” paliwanag pa nito.

Natawa naman ako.

“Wow, huh? Manong, hindi po ako magpapabalik-balik rito ng apat na beses kung hindi importante ang pinupunta ko dito. Kaya kung ako po sa inyo, papasukin niyo na ako para makausap ko na ang boss niyo” sagot ko naman kay Manong.

Muli siyang napakamot sa ulo niya. Siguro marami siyang kuto kaya todo kamot siya sa ulo niya. Kung pinapasok niya na ako, kanina ko pa sana nakausap ang boss nila at kanina pa ako lumayas dito.

“Miss, bawal talaga eh... Ako ang mapapagalitan nito kung papapas—”

Hindi ko na siya pinatapos sa sasabihin niya. Hindi ko naman kailangan ng paliwanag niya. Sabihin niya lang na ayaw niya talaga hindi 'yong ang dami niya pang sinasabi. Nag-iinit na ang ulo ko at kanina pa ako nagugutom.

“Huwag na po, Manong. Salamat nalang po. Tutal hindi naman importante itong ipinunta ko rito kaya salamat nalang...” matigas kong sabi kay Manong guard.

“At siguro nga po tama kayo na sinasayang ko lang ang oras at panahon ko sa pagpapabalik-balik rito sa kompanya niyo! Eh, wala naman pala iyang mukha ang boss niyo. Isa pa, pakisabi nalang sa boss niyo na gago siya! Wala siyang puso! I*****k niya sa baga niya 'yang kayamanan nila tutal doon naman sila magaling, eh...” dagdag ko pa. Hindi ko na maiwasang maghimig sarkastiko.

Tumalikod na ako at nilisan ang lugar na iyon. Buo na ang desisyon ko, hindi kami aalis sa Sitio Yakal. Kung kailangan kong ipaglaban ang karapatan namin, lalaban kami. Hindi ako magpapatalo sa mga Montallejo.

Prinsipyo at karapatan namin ang nakasalalay dito. At isa pa, sa Sitio Yakal na ako halos lumaki at magkaisip.

Doon namulat ang isipan ko patungkol sa ibang mga bagay. At sa lugar ring iyon inilibing ang Itay kaya mahirap para sa amin ang basta na lamang isuko ang lupa namin.

Bahala na. Basta lalaban kami. At sisiguraduhin kong hindi nila makukuha sa amin ang lupang iyon.

Amin iyon at hindi sa kanila. Kaya may karapatan din akong lumaban.

“Kahit pumuti pa ang uwak, hinding-hindi mo kami mapapaalis sa tinitirhan namin ngayon, Zionn Montallejo...” mahinang bulong ko sa sarili ko bago tuluyang nilisan ang lugar na iyon.

“Sa oras talaga na makita kitang poncio pilatong Montallejo ka, matitiris talaga kita ng pinong-pino! Hindi ako pasisindak sayo!” nanggagalaiting bulong ko pa at pumara na ng isang taxi.

Babalik ako bukas. Akala yata nila basta-basta nalang ako susuko. Kung mayroon man akong isang bagay na natutunan ko kay Itay, iyon ay ang pagiging matatag sa kabila ng mga pagsubok.

Alam kong isa lamang pagsubok itong nararanasan namin ngayon. At gagawin ko ang lahat upang di kami mapalayas sa Sitio Yakal.