Naiwan si Bella, hawak ang sariling tiyan, nag-iisip. Hindi lang ang kanyang pamilya ang dapat niyang itago ang totoo. Pati sa mga taong nakapaligid sa kanya lalo na sa trabaho. Pero naisip niya mas okay na wala munang makakaalam sa pagbubuntis niyang ito.Kailangang manatili itong lihim dahil baka ito ang maging dahilan ng pagkawala ng trabaho niya. Alam niyang mahigpit ang paaralan pagdating sa mga assistant teacher, lalo na’t hindi pa siya ganap na lisensyadong guro. Kung malaman nilang buntis siya, baka hindi na siya payagang ipagpatuloy ang pagtuturo.Napabuntong-hininga siya at muling binalikan ang kanyang binabasa, ngunit hirap na siyang mag-focus. Ang isip niya ay punong-puno ng mga pangamba—ang kanyang pamilya, ang perang kailangang ipunin, at ang bata sa kanyang sinapupunan.Ngunit sa kabila ng lahat, may isang bagay siyang sigurado. Kakayanin niya ito. Hindi niya alam kung paano, pero kailangang kayanin.Pagdating ng uwian tahimik na nagliligpit ni Bella ang mga kalat sa lo
"Ano ‘to? May secret rendezvous ba kayo ng principal natin?"Napatigil si Bella. Nanlaki ang kanyang mga mata, at sa sobrang gulat, muntik na niyang mabitawan ang walis. Dahan-dahan siyang lumingon at bumungad sa kanya ang pamilyar na mukha ng kanyang pinsan, si Vincent.Nakatayo ito sa may pinto, nakapamulsa, at may mapanuksong ngiti sa labi. Nakasandal siya sa hamba ng pintuan habang pinagmamasdan siya."V-Vincent?!" halos pasigaw niyang sambit. "Anong ginagawa mo dito?"Umangat ang isang kilay ng kanyang pinsan. "Ako dapat ang nagtatanong n’yan sa’yo, ‘di ba? Akala ko nakauwi ka na."Napahawak si Bella sa kanyang noo at huminga ng malalim bago bumaling kay Vincent. "Naglilinis pa ako. Teka, paano mo nalaman na nandito pa ako?""Simple lang," sagot nito, sabay pasok sa silid. "Dumaan ako sa harap ng school, tapos nakita kong bukas pa ang ilaw dito. Sabi ko, ‘hmm, sino kayang nagpapaka-dedikado sa trabaho nang ganitong oras?’ Syempre, ikaw lang naman ang kilala kong ganito kasipag, p
Pagkarating sa bahay...Pagpasok ni Bella sa bahay, agad niyang napansin ang tahimik na paligid. Naroon ang kanyang pamilya sa sala, tila sila na lang ang hinihintay."Oh? Anong meron?" tanong niya habang hinubad ang sapatos at inilagay ito sa lalagyan. Lumapit siya sa isang bakanteng upuan at umupo roon.Matamlay ang kanyang ina habang bumaling sa kanya. "May masamang balita, anak... Naaksidente ang kapatid ng papa mo. Pumanaw na siya. Kailangan nating pumunta sa burol niya."Napatingin si Bella sa kanyang ama, na tahimik at tila balisa. Bigla siyang nakaramdam ng lungkot. Malapit siya sa kanyang tiyuhin noong bata pa siya, kaya ramdam niya ang bigat ng sitwasyon. Napansin din niyang tila hindi mapakali ang kanyang kuya."Sige na, maghanda na kayo," sabi ng kanyang ina.Agad namang kumilos ang pamilya. Pumasok si Bella sa kanyang kwarto upang magpalit ng damit. Hindi naman kalayuan ang bahay ng tiyuhin nila, nasa kabilang bayan lang.Pagkatapos nilang maghanda, agad silang umalis.Pa
"Anak?" naguguluhan na tanong ng pinsan niya sa tabi niya. Tumango ang lola nila, walang emosyon sa mukha. "Anak niya sa ibang babae." Halos hindi makahinga si Bella sa rebelasyong iyon. Ngayong tinitingnan niya ang bata ng mabuti, napansin niyang may kaunting hawig ito sa tiyuhin niya—pareho ang hugis ng mata, ang matangos na ilong, ang mahahabang pilikmata.Pero bakit ngayon lang nila ito nalaman? Samantala, ang ibang kamag-anak ay nag-uusap-usap na sa likuran. May mga bulungan, may mga nagtatakang nagtatanong sa isa't isa. Alam nilang ang tiyuhin nilang ito ay hindi perpektong tao, pero hindi nila inaasahan na may ganito pala siyang lihim na itinago. Napatingin si Bella sa kanyang ama, naghihintay ng paliwanag. Pero nakita niyang tila hindi rin ito makatingin ng diretso sa kanila. Alam na niya. Alam na niya kung bakit ganito ang reaksyon ng kanyang ama—matagal na itong may ideya tungkol dito. Pero bakit walang nakakaalam? Bakit itinago ito sa lahat? Habang lahat ay naguguluhan,
"Wala siyang karapatang tawaging pamilya!"Napalingon silang lahat sa pinagmulan ng sigaw.Mula sa bukas na pintuan, isang babae ang nakatayo mahigpit ang hawak sa kanyang handbag, mataray ang titig, at kitang-kita sa mukha ang pagkamuhi. Siya si Aunt Estrella, ang tiyahin ni Adrian mula sa ama nito, na galing pa sa ibang bansa.Nanlamig si Bella. Dumagundong ang dibdib niya sa kaba."Auntie Estrella..." mahina niyang usal.Naglakad ito papasok, ang tunog ng kanyang takong ay dumadagundong sa sahig. Walang sino man ang nagsalita. Kahit si Adrian, na yakap pa rin ang batang babae, ay tila natigilan."Anong ginagawa mo rito?" matigas na tanong ni Clark.Ngumiti si Estrella, ngunit malamig at puno ng pangungutya. "Mukhang hindi niyo na ako na-miss." Tapos ay itinuro niya ang batang yakap ni Adrian. "At ikaw, Adrian, anong ginagawa mo? Yakap-yakap mo ‘yan na parang kapatid mo. Pero tandaan mo hindi siya tunay na pamilya!"Kumunot ang noo ni Bella. "Ano pong ibig n'yong sabihin, Auntie?"L
Nang makalabas ito, saka pa lang nakahinga nang maluwag si Bella. Lumingon siya kay Adrian at sa batang babae."Okay ka lang?" tanong niya.Ngumiti nang bahagya si Adrian, ngunit halata ang lungkot sa kanyang mga mata. "Oo. Pero ang tanong... siya kaya, okay lang?" sabay haplos sa buhok ng bata.Nagkatinginan sila ni Bella, parehong iniisip ang iisang bagay—hindi na nila hahayaang maranasan ng batang ito ang pakiramdam ng pagiging nag-iisa.Pagkatapos ng lahat ng nangyari sa pamilya nila, minabuti ni Bella na umuwi na rin. Tahimik siyang nakaupo sa likod ng sasakyan habang ang kanyang ama ang nagmamaneho pauwi. Wala siyang imik di na rin niya pinapansin ang pag uusap ng kanyang ina at ama.Buong magdamag, hindi siya makatulog. Paulit-ulit na naglalaro sa isip niya ang mga pangyayari ang gulong nangyari sa pamilya ni Adrian, ang masalimuot na relasyon nilang lahat, at higit sa lahat, ang kawalan ng kasiguraduhan sa hinaharap niya.At doon niya naisip hindi siya maaaring manatiling gani
Nanigas siya sa kinatatayuan.Dahan-dahan siyang humarap.Halos lumakas ang pintig ng puso ni Bella habang dahan-dahan siyang lumingon upang harapin ang may-ari ng boses na tumawag sa kanya.‘Ito na ba? Siya na ba ang lalaki na hinahanap niya?’Sa harapan niya, isang matangkad na lalaki ang nakatayo, nakasuot ng dark blue na polo at may matalim na titig na nakatutok sa kanya. Hindi niya ito kilala—o iyon ang akala niya.Nagtagal ang katahimikan sa pagitan nila. Halos naririnig niya ang mahinang tugtog ng musika sa paligid, pero parang lumabo ang lahat sa pandinig niya.Maya-maya, inilabas ng lalaki ang isang bagay mula sa loob ng kanyang coat. Isang kwentas—isang pamilyar na kwentas.Nanlaki ang mga mata ni Bella."Hinahanap mo ba ito?"Dumagundong ang kanyang puso. Hindi maaring magkamali.Ang kwentas na iyon...Sa kanya iyon.At iyon ang iniwan niya noong gabing iyon.Napalunok siya, hindi alam kung paano magrereaksyon."P-Paano mo nakuha 'yan?" halos pabulong niyang tanong.Muling
Hindi makapaniwala si Bella sa nakita. Nanatili siyang nakatayo, hindi makagalaw, habang nakatingin sa lalaking ngayon ay nasa harapan niya. Hindi niya inasahan ito. Hindi niya inaasahan na siya ang lalaking darating.“S-Sir?” tila pabulong na sabi niya, hindi makapaniwala.Walang iba kundi si Rafael Luis Grafton.Ang kanyang PRINCIPAL.Para bang biglang nagkulang ang hangin sa loob ng silid. Napalunok siya, pilit na inuunawang mabuti ang nangyayari.“Bakit…?” Napakaliit ng boses niya, halos hindi niya nakilala ang sarili.Tiningnan siya ni Rafael nang diretso, ang matatalas nitong mata ay parang pilit siyang binabasa. May bahagyang kunot sa noo nito, ngunit may kakaibang lamig sa ekspresyon ng mukha."Ikaw pala," malamig na sabi nito, tila hindi nagugulat sa kanyang presensya. Parang inaasahan siya nito.Mas lalong naguluhan si Bella. Bakit ganito ang tono nito? Bakit parang… may alam ito na hindi niya alam?Lumingon siya sa detective, nagbabakasakaling mali lang ang iniisip niya. Ba
Matapos ang tanghalian, inayos ni Bella ang mga pinggan habang si Erica naman ay nagpaalam na babalik na sa kanyang klase. Ngunit si Natnat ay hindi na sumunod, dahil halfday lang ang pasok niya. Tulad ng mga nakaraang taon, dito na siya sa silid ni Bella tumatambay tuwing hapon. At kahit hindi siya opisyal na estudyante ng kanyang mama, si Natnat ay palaging nakikihalubilo sa mga bata. Tumutulong magbura ng pisara, sumasagot sa mga tanong, at minsan pa nga ay siya ang tagapagpakilala ng "word of the day." Parang isa na rin siyang batang guro sa murang edad. Habang muling humarap si Bella sa klase niya, naroon si Natnat sa isang sulok, tahimik na nagsusulat sa kanyang notebook habang pinapanood si Bella magsimula muli ng lesson. Tila ba bawat kilos ng kanyang ina ay nagsisilbing inspirasyon sa kanya—sa isip ni Natnat, ang pagiging guro ay hindi lang trabaho, ito ay isang pangarap na sinusuot araw-araw, gaya ng kanyang maliit na uniporme. Sige, Kai! Heto na ang kasunod na eksena sa
Maliwanag ang classroom, sinalubong ng liwanag ng araw mula sa mga bintana na binuksan niya kanina. Sumayaw sa hangin ang mga makukulay na banderitas na siya mismo ang naggupit at nagdikit isang linggo bago magsimula ang pasukan. Isa-isang pumasok ang mga bata, may ilan ay may bitbit na bagong bag, ang iba’y parang ayaw bitawan ang kamay ng kanilang mga magulang. Mayroong tahimik na umuupo, may ilang umiiyak, at meron ding masiglang nagkukuwento na para bang hindi ngayon lang muling nakakita ng kalaro. Mula sa gilid ng silid, nakatayo si Bella, pinagmamasdan ang bawat bata na tila ba kilala na agad niya kahit wala pang pormal na pagpapakilala.“Mabuhay, mga bata! Ako si Teacher Bella,” ngumiti siya habang pinupunasan ang pisara. “Excited na ba kayong mag-aral?”May ilang sumagot ng “Opo!” habang ang iba ay tumango lang. Ngunit kahit pa hindi sabay-sabay ang kanilang sigla, ramdam ni Bella na ito ang tahanan niya—ito ang silid kung saan siya may misyon.“Alam niyo ba,” panimula ni Be
years Later. "Nat-nat! Anak! Bilisan mo na diyan, ha? Naghihintay na si Ninang Erica mo sa baba, baka maiwanan pa tayo—sige ka, magta-tricycle tayo papuntang school!" malambing ngunit may halong pagmamadali ang sigaw ni Bella mula sa sala habang inaayos ang huling gamit sa kanyang malaking tote bag.Ika-5 ng Hunyo. Unang araw ng klase. Ngunit higit pa sa unang araw ng pasukan ang pakiramdam ni Bella ngayon—ito rin ang unang araw na sabay na silang papasok ng anak niyang si Nathalie Addison sa iisang paaralan.Hindi pa rin siya makapaniwala kung paano lumipas ang anim na taon. Parang kahapon lang na nasa sinapupunan pa niya ang kanyang anak.Ngayon, heto na si Nathalie, anim na taong gulang na, matalino, makulit, at higit sa lahat, sobrang bait. Isang batang punong-puno ng enerhiya, ngiti, at kabighanian—parang sinag ng araw sa gitna ng lahat ng pinagdaanan niya."Yes po, Mama! Coming na po! Naglalagay pa ako ng notebook ko sa bag ko!" sigaw pabalik ng bata mula sa itaas, habang patak
Sa isang maluwag at pribadong opisina sa ikalawang palapag ng kanilang bahay, tahimik na naglalaro ang liwanag ng lampshade sa ibabaw ng mamahaling desk ni Albert Grafton. Nasa harap niya ang brown envelope na naglalaman ng mga larawan—larawan ng isang sanggol, maputla, tila natulog at hindi na magigising, isang mukha ng pagkawala, isang simbolo ng kasinungalingan na kanyang pinlano ng maingat. Naglagay siya ng brandy sa kristal na baso at naupo sa upuan na tila trono, habang tinitigan ang larawan sa ibabaw ng mesa na para bang isang tropeyo ng matagumpay na panlilinlang. Pumasok si Kian, suot ang karaniwang polo ngunit bakas sa anyo nito ang hindi maipinta ang kabiguan—hindi dahil sa ginawa nila, kundi dahil sa tila lalong lumulubog ang kapatid nilang si Rafael sa sarili nitong bangungot. “Magaling ang mga nakuha mong larawan,” sambit ni Albert, malamig ang boses habang pinipihit ang baso ng brandy sa kanyang kamay. “Parang totoo talaga. Kahit ako, napaniwala.” Ngumiti si Kian,
Isang malalim na gabi, lasing na naman si Rafael. Mag-isa sa madilim na parte ng bahay niya, nakaupo sa bar counter, hawak ang basong may natitirang yelo at alak na halos wala nang tama sa kanya. Tila ba kahit ilang shot pa ang inumin niya, hindi pa rin iyon sapat para patahimikin ang nagugulo niyang isipan.“Isa pa,” mahina niyang bulong sa sarili, habang isinasalin muli ang alak sa baso.Araw-araw mula nang mawala si Bella, tila nawalan na ng saysay ang lahat. Hindi niya maipaliwanag kung bakit ganoon na lang ang bigat sa dibdib niya. Oo, totoo — kasunduan lang ang lahat dahil na buntis niya ito. Oo, may kontrata. Pero bakit parang may hinahanap siya sa bawat sulok ng bahay nila, sa bawat pag-uwi niya mula sa trabaho, sa bawat gabing dumarating nang tahimik?Bakit parang may kulang?At bakit siya, na sanay sa kontrol at katiyakan, ay ngayon parang nauupos na kandila?Nang una siyang pumunta sa bahay ni Bella, dala-dala niya ang kumpiyansa. Akala niya'y madali lang kakausapin niya, k
“Noah?” Napakunot ang noo ni Bella, hawak pa ang walis. “Bella,” mahinang tawag ni Noah, parang nag-aalangan. “A-anong ginagawa mo dito? Paano mo nalaman na nandito ako?” tanong ni Bella, hindi maitago ang pagdududa sa tono. Nagkamot ng batok si Noah, halatang nahihiya. “Nagtanong-tanong ako sa pamilya mo. Sabi ng mama mo, baka raw nandito ka kay Erica.” Medyo ngumiti siya, pero awkward, parang hindi sigurado kung dapat ba siyang ngumiti talaga. Napabuntong-hininga si Bella. Hindi ko sila masisisi, bulong niya sa sarili. Sa pagkakaalam ng kanyang pamilya, wala namang masama kay Noah — matagal na rin nilang kilala ito bilang mabuting kaibigan, halos parang kapatid na. “Ah, ganun ba...” mahinang sagot niya, iniayos ang hawak sa walis. “Sige, pasok ka na. Wala si Erica, nasa trabaho.” Pumasok si Noah, tahimik, at umupo sa maliit na upuan malapit sa pinto. Hindi niya pinilit umabante pa, tila iginagalang ang espasyo ni Bella. Saglit na katahimikan ang bumalot sa kanilang dalawa
Nang matapos ang hapunan, si Bella na mismo ang nagprisintang magligpit ng mga pinggan. Kahit pinipigilan siya ni Erica, nagpumilit siya — kailangan niya ng kahit kaunting paraan para makabawi man lang.Tahimik niyang nililigpit ang mga plato, habang si Erica naman ay abala sa pag-aayos ng ilang gamit sa sala. Si Vincent, nakaupo pa rin sa hapag, nakatingin lang sa isang sulok ng mesa, hawak-hawak ang baso ng tubig na matagal nang wala nang laman.Pakiramdam ni Bella, bawat tunog ng kutsara at plato sa kusina ay parang palakol na bumabagsak sa pagitan nila ni Vincent, mabigat, mabangis, nakakatakot.Hindi niya alam kung paano sisimulan. Hindi niya alam kung dapat ba siyang magpaliwanag, o magmakaawa.Kaya nag-ipon siya ng lakas. Huminga siya ng malalim, at dahan-dahan, lumapit siya kay Vincent, hawak pa rin ang basang basahan sa kamay.“Vincent...” mahinang tawag niya, halos pabulong.Hindi gumalaw si Vincent. Hindi man lang lumingon. Pero hindi nagpadala si Bella sa kaba. Lumapit pa
Pagkababa nila mula sa sasakyan, agad na inalalayan ni Erica si Bella papunta sa maliit pero maaliwalas na kwarto na inihanda nila.May kabang sumisiksik sa dibdib ni Bella habang inaayos ang mga gamit niya hindi dahil sa lugar, kundi sa damdaming parang bumalik siya sa umpisa, nagsisimula ulit.“Oy, salamat ah,” ani Bella, ngiting pilit habang pinupunas ang kaunting pawis sa noo.“Sus, wala ‘yon! May kasabihan ka nga diba — what are friends are for!" sabay tawa ni Erica, habang kinukuha ang huling bag mula sa kama. "Tapos, para na rin kitang kapatid, aside sa future cousin-in-law kita!"Napangiti si Bella sa biro. Somehow, kahit hirap pa siyang huminga sa bigat ng mga nangyayari, gumagaan ang pakiramdam niya kapag si Erica ang kausap.“Ah susss… Kailan ba kasal niyo ni Vincent? Tagal niyo na rin kasi eh. At saka napaka-swerte ng pinsan ko sayo — yang si Vincent pa, ganyan-ganyan lang yan pero mabait yan,” biro ni Bella habang inaayos ang mga tupi ng damit sa drawer.Tumawa si Erica,
Sa unang pagkakataon, matapos ang matagal na panahon, naramdaman ulit ni Bella ang yakap ng isang tunay na pamilya.At sa gitna ng kanilang yakapan, muling tumunog ang cellphone niya sa loob ng bag. 0Hindi niya kinuha. Hindi niya sinagot.Dahil ngayong gabi, alam niyang nasa tamang lugar siya — hindi sa pera, hindi sa pangarap na hindi kanya, hindi sa pagmamahal na hindi buo — kundi sa piling ng mga taong kahit kailan, hindi niya kailangang bilhin ang pagmamahal.Tahimik ang hapunan nila nang gabing iyon.Hindi tulad ng mga nakaraang araw na puro tanong, puro lungkot ang umiikot sa bawat kibot ng kubyertos, ngayong gabi, may kung anong katahimikang parang naghihintay lang ng pagsabog.Si Bella, pinagmamasdan ang pamilya niya habang tahimik na kumakain. Sa bawat pagnguya niya, nararamdaman niya ang bigat ng nilulunok niya — hindi pagkain, kundi mga salitang matagal na niyang kinikimkim sa puso.Hindi niya kayang palipasin ang gabing ito na hindi nagsasabi.Pagkatapos ng hapunan, nang n