ตำราพิชัยสงคราม มีอิทธิพลต่อหนัง ซีรีส์ และเกมยุคใหม่อย่างไร?

การออกแบบเกมสมัยใหม่มักซึมซับหลักการง่ายๆ จากตำราพิชัยสงคราม ไม่ว่าจะเป็นการประเมินค่าเสีย-ได้หรือการใช้สภาพแวดล้อมเป็นปัจจัยตัดสิน
ฉันเป็นคนเล่นเกมยาว ๆ และชอบเวลาที่เกมให้ทางเลือกเชิงกลยุทธ์ เช่น ใน 'Civilization' การวางเมือง เลือกวิจัย หรือเจรจาทูตคือการนำคำสอนเรื่องการจัดการทรัพยากรมาปรับใช้ ทำให้ผู้เล่นต้องคิดเหมือนแม่ทัพ แต่ในมิติที่กว้างกว่าเพียงการต่อสู้
อีกตัวอย่างคือ 'Ghost of Tsushima' ที่ฉากบางฉากสื่อถึงการใช้พื้นที่และเวลาอย่างชาญฉลาด แม้จะเป็นเรื่องของซามูไร แต่แนวคิดเรื่องการเลือกที่ตั้งการโจมตีและการใช้ความเร็วกับความเงียบก็ไม่ได้ต่างจากบทเรียนโบราณ
แม้หนังอย่าง 'The Dark Knight' จะเป็นภาพยนตร์ซูเปอร์ฮีโร่ แต่กลยุทธ์ของตัวร้าย—การทำให้ฝ่ายตรงข้ามเสียสมดุลและใช้สังคมเป็นสนามรบ—ก็สะท้อนกลยุทธ์เชิงจิตวิทยาที่ตำราพูดถึง ฉันชอบที่งานร่วมสมัยเหล่านี้ไม่จำเป็นต้องอ้างชื่อหนังสือโดยตรง พวกมันขุดเอาแนวคิดแล้วเย็บเข้ากับเรื่องเล่าให้มีชีวิต

กลยุทธ์แบบ 'ตีโดยไม่ต้องสู้' กลายเป็นแม่แบบของนักเขียนซีรีส์ที่ชาญฉลาด ผมมักคิดว่านี่ไม่ใช่แฟชั่นชั่วคราว แต่เป็นภาษาสากลของการเล่าเรื่อง
ผมเห็นตัวอย่างชัดใน 'Game of Thrones' ที่ตัวละครหลายคนไม่ได้ชนะด้วยพละกำลังเพียงอย่างเดียว แต่ชนะด้วยข้อมูล การวางกับดัก และการเลือกเวลาที่จะโจมตี บทสนทนา ฉากประชุม และความเงียบคือพื้นที่เดียวกับสนามรบที่ตำราพูดถึง การหักมุมที่รู้สึกรวดเร็วนั้นเกิดจากการเตรียมข้อมูลและการอ่านใจฝ่ายตรงข้าม
แนวทางเดียวกันปรากฏในเกมกลยุทธ์เทิร์นเบสอย่าง 'XCOM' ที่ผู้เล่นต้องตัดสินใจจากข้อมูลจำกัด จัดการความเสี่ยง และใช้สภาพแวดล้อมให้เป็นประโยชน์ ระบบการปกป้อง การล่อลวง และการเลือกเวลารุกล้วนเตือนถึงหลักการเชิงทฤษฎีของตำราอีกด้วย
อีกงานที่ผมชื่นชมคือซีรีส์สายลับอย่าง 'Metal Gear Solid' ที่วางเรื่องราวรอบการสอดแนมและการใช้ข้อมูลเป็นศูนย์กลาง ทำให้การเล่นแบบหลบหลีกและลอบสังหารมีชั้นเชิงและความหมาย นั่นคือความงามของการเอาหลักยุทธศาสตร์โบราณมาทำให้ร่วมสมัย

ตำราพิชัยสงครามโผล่มาในงานบันเทิงสมัยใหม่แบบที่เรามักไม่ทันคิด แต่ผลกระทบของมันชัดเจนเมื่อหยุดดูองค์ประกอบเล็ก ๆ ของเรื่องราวหรือระบบเกมที่เราชอบ

ผมมองเห็นหลักการพื้นฐานของสุภาษิตนี้—การใช้ข้อมูล ไหวพริบ และการเล่นกับภาพลวงตา—สะท้อนออกมาในหลายผลงานสมัยใหม่ เช่น ในเกมวางแผนแบบเรียลไทม์อย่าง 'StarCraft' ที่การปลอมเล่ห์ หรือล่อให้ศัตรูสับสนเป็นทักษะสำคัญ เทคนิคลวงตาและการจัดสรรทรัพยากรให้เหมาะสมกับสถานการณ์ คือแก่นที่ตรงกับข้อความว่า 'รู้เขารู้เรา' ของตำรา

อีกมุมที่ผมชอบคือการเอาหลักจิตวิทยาไปใช้เล่าเรื่องบนหน้าจอ ซีรีส์การเมืองอย่าง 'House of Cards' ใช้การบิดเบือนข้อมูลและการคุมสถานการณ์เหมือนแผนการรบที่เน้นชนะโดยไม่ต้องปะทะหนัก ๆ ขณะที่หนังแนวสายลับหรือบู๊บางเรื่องก็หยิบแนวคิดของการใช้พื้นที่ เวลา และข่าวกรองไปสร้างฉากหักมุม เมื่อคลี่ออกมาดี งานเหล่านี้ให้ความรู้สึกว่าแผนการทั้งหมดถูกคำนวนไว้ล่วงหน้า ซึ่งทำให้ตัวละครดูฉลาดและโลกในเรื่องน่าเชื่อถือขึ้น

สรุปแบบไม่เป็นทางการก็คือ ผมมองว่าตำราพิชัยสงครามเป็นแหล่งไอเดียเชิงกลยุทธ์ที่นักเขียน นักออกแบบเกม และผู้กำกับหยิบไปปรับใช้ ไม่ใช่แค่เรื่องวิธีรบ แต่มันคือวิธีคิด — ที่ช่วยให้เรื่องราวและการเล่นมีน้ำหนักและการตัดสินใจที่น่าติดตาม